Yüzyılın casusluk skandalında yeni gelişmeler 3. Bölüm
Haşim Sancar
Yeşiller Partisi Bern Kanton Milletvekili
Crypto konusu ile ilgili Haber Podium’un Mart ve Ağustos 2020 sayılarında birer yazı yayınlamıştık.
Şimdiye kadar neler oldu, kısaca özetleyelim;
Crypto casusluğa karşı bir şifreleme cihazı ve şifresi zor çözülebilen veya çözülmemesi gereken bir alet. Dolayısıyla, bir ülkenin askeri ve diplomatik alandaki iletişimini kurmada yardımcı olan teknik bir cihaz ve 1952 yılından beri İsviçre’nin Zug kantonunda üretilmekte.
1990’lı yılların başlarında Crypto’nun, ABD Gizli Servisi (CIA) ve Alman Gizli Servisi (BND) tarafından kontrol altında tutulduğu ve konu hakkında aralarında Federal Hükümet bakanlarının da bulundurduğu birçok kişinin haberdar olduğu yönünde iddialar, 2020’nin başlarında tekrar alevlendi.
Anonim olarak gönderilen 280 sayfalık CIA ve BND imzalı belgelerin, Wahsington Post, Alman ZDF ve İsviçre televizyonunun ciddi araştırmalar sonucu „Rundschau” programında ele alınması yeni bir gündem oluşturdu.
İddialara göre, hisse senetlerinin %48’i Liechtenstein’daki bir posta kutusu şirketine ait olan Crypto, 1970’li yıllarından beri ABD Gizli Servisi (CIA) ve Alman Gizli Servisi (BND) tarafından yönetilmekte. Şirket, şifre makinesinde bıraktığı bir açık kapı aracılığı ile başka ülkelere satılan Crypto’ların CİA ve BND tarafından kolayca dinlenebilme olanağını sağlıyor. Bu kontrol halen devam etmiyorsa, en az 2018 yılına kadar sürmüş.
Federal Hükümet konuyu araştırması için bir bilirkişi görevlendirmiş, Federal Parlamento’nun Denetleme Komisyonu (Geschäftsprüfungskommission: GPK), araştırma kararı alıp, bilirkişinin raporunun kendisine iletilmesini belirtmişti. Federal Hükümet bu arada, Crypto aletlerinin konu açıklığa çıkarılana kadar ihracatını da durdurmuştu.
Araştırma raporu kamuoyuna sunuldu
Geçtiğimiz günlerde Federal Parlamento’nun Denetleme Komisyonu, araştırmasını bitirip raporunu kamuoyuna sundu. Ancak, komisyonun soruşturması, örneğin hangi bakanlar konu hakkında bilgi sahibiydi gibi sorulara cevap vermediği için, tartışmalar sonuçlanmadı.
Üst kademeleri bilgilendirmeme
Özellikle hangi bakanın geçmişte konu hakkında bilgi sahibi olması gerektiği veya bilgi sahibi olup olmadığı berraklık kazanmadığı için, bu konuda da yoğun eleştiriler oldu. Ancak, daha önceki yazılarımda da işaret ettiğim gibi, Denetleme Komisyonu’nun raporunda bir kişi sürekli olarak göze çarpmakta; İsviçre’nin eski gizli servis şeflerinden ve bugünkü Dışişleri Bakanı’nın Genel Sekreteri görevini yürütmekte olan Bay Seiler. Bay Seiler’a yönelik olan suçlamalar yoğunlaşmakta. Politik sorumluların konu hakkında bilgilendirmesini engelleme suçlaması, diploması alanında en üst kadroda olan birisinin soğuk kış aylarında suyunun kaynadığı anlamına gelmekte.
Gizli servisin ülke içeresindeki rolü
Tartışmalarda dikkat çeken ve bazı parlamenterler tarafından da dile getirilen, İsviçre Gizli Servisi’nin (Der Nachrichtendienst des Bundes: NDB) Crypto aracılığı diğer ülkeleri dinlemesini doğal karşılamış olması.
Bana kalırsa burada büyük bir hata yapılıyor. Bir ülkenin gizli servisinin rolü, ülkesine duyulan güveni yıpratacak bir biçimde, ülkesinde üretilen bir cihaz aracılığı ve başka ülke gizli servisleri ile kol kola girip kendi ülkesinde casusluk yapmak değildir. Tüm bunları bir de politik sorumlulardan bilinçli bir şekilde saklayarak yapmak, işin ne kadar ciddi olduğunu göstermekte. Anlaşılan sorumlular konu hakkında bilgilendirilmemiş. İnsan ister istemez kendisine soruyor; Muz cumhuriyeti ülkesinde miyiz? Ülkelere olan güven, İsviçre Gizli Servisi (NDB) yaptığı metotlardan dolayı kaybolur. Ayrıca ekonomik kayıp da bu işin harcırahı olur.
Yeni bir şirket daha işin içinde
Enteresan ve yeni bir gelişme Denetleme Komisyonu’nun raporu sonucu ortaya çıkıyor. Rapor, Crypto’nun dışında ikinci bir şirketin daha Amerikalılara çalıştığını, daha doğrusu, şirketin satılan dinleme cihazlarının şifrelerini Amerika Gizli Servisi’ne yani CIA’ye verdiğini belirtiyor. Anlaşılan, kimin elinin kimin cebinde olduğu belli değil. Hangi şirket bu?
1980’li yıllarında Alman Gizli Servisi’nden üç kişi, İsviçre’deki şifre makinası üreten bir şirketi satın almak için İsviçre’ye gelir. Hatta GRETAG firmasının havadan fotoğraflarını bile çekerler. Ancak, şirket sahibi direnir ve şirketi satmaz. İki yıl sonra, GRETAG şirketinden bir kopma olur ve kopan yeni kol „Omnisec” ismini alır. Şirketin isminin altına da „Sırların sende saklı kalsın” yazılıdır. Ama burada da bir yanıltma var; Omnisec Şirketi de şifreleri CIA’ye verir veya Omnisec Şirketi’nin asıl sahibi CIA’dır. Bu dönemler, CIA dünyadaki tüm şifre üreten şirketleri satın almayı amaçlamaktadır.
Omnisec şirketlerinin şifre aletlerini bir de hatırı sayılır İsviçre bankası UBS satın alır. Büyük bir olasılıkla, Amerikalılar (CIA) UBS’in ticaret trafiğini takip edip Amerikan vatandaşlarının İsviçre Bankası UBS’de kaçak paralarını tespit ettikten sonra UBS, milyarlar civarında ceza ödeyerek sorunu kapatma yoluna gitti.
Özel bir Parlamento Araştırma Komisyonu
Denetleme Komisyonu araştırmasını sunduktan sonra, tüm sorulara cevap verilemediğini belirten Yeşiller ve SP, konunun tüm yönleri ile araştırılması için özel bir Parlamenter Araştırma Komisyonu’nun (Parlamentarische Untersuchungskommission) kurulmasında ısrarlılar. Başarılı olurlar mı? Henüz muğlak görünse de, şayet yeni ek bir iddia gelmezse, biraz yalnız kalacaklarına dair ipuçları görünmekte. Bakalım önümüzdeki süreç ne tür gelişmeleri beraberine getirecek.
