Çocuğunuz ergenliğe adım atıyor. Hazır mısınız?
Dr. Meral Acar
Çocuk, Ergen, Aile Psikoloğu ve Danışmanı
Çoğu ebeveynin korktukları gün geldi. “Çocuğunuz Ergenlik Çağına giriyor!”
Anne ve baba olarak bu döneme ne kadar hazırsınız? Neleri bilmeniz gerekiyor? Neleri yapmalı, neleri yapmamalısınız?
Kimi zaman ebevenynler ergenle, “Genç, kanı damarda durmaz“ enerji dolu, güçlü ve cesur anlamında gurur duyarlar. Kimi zaman ise onlara; “Günümüzde gençlerin akılları bir karış havada, dünya umurlarında değil“ diyerek onları sorumsuz ya da naif bulurlar.
Ergenlik dönemi hem ebeveyn hem de ergen çocuk için zor bir dönemdir. Anne-baba olarak, çocuklarımızın bu dönemde ne tür ilgi ve ihtiyaçları olduğu hakkında bilgi sahibi olmazsak, kendi açımızdan da bu dönemi zor geçirebiliriz. Eğer ebeveynler “Ne oldu bizim kızımıza/ oğlumuza?“ diye sormak yerine “Çocuğumla nasıl iletişim kurmalıyım?“ sorusu ile düşünüp hareket ederlerse işinlerini daha da kolaylaştırmış olurlar.
Çocuklarınızın hayallerini, düşüncelerini, ümitsizliklerini ya da neleri beğendiklerini ve sevdiklerini anlamanız için onlarla empati kurmanız çok önemlidir. Onları yargılamadan, suçlamadan hoşgörü ile yaklaşmanız, temel olarak önem vermeniz gereken ilişki biçimlerinden biri olmalıdır.
Ergenlik döneminde, hormonal değişiklikler nedeniyle çocukların vücutlarında çok hızlı büyümeler olur. Bedende, özellikle de kol ve bacaklarda hızlı gelişmeler gözlenir. Çoğu zaman ebveynler “Bu çocuk sakar oldu artık“ diyerek kızarlar. Aslında, hızlı büyümeden dolayı el ve kol koordinasyonunu iyi yapamazlar ve sık sık birşeyler düşürüp kırabilirler. Bu durum gayet normaldir.
Ergenlik, fiziksel değişikliklerle beraber zihinsel ve sosyal değişiklikleri de kapsar. Bu dönem çocukluktan çıkma, yetişkinliğe geçme dönemidir,
Duygusal gel-gitler olması, öfke, coşku ve heyecanların çok yüksek yaşanması, duygulara ayar konamaması, bu dönemde en çok rastlanan durumlardır. Toplumda, ergenlerin bu duygularını kontrol etmeleri beklenir. Oysa gençler, duygularını kontrol etmeyi deneyimsel olarak öğrendikleri dönemlerindedirler.
Peki ergenler bu dönemde sizden ne duymak ya da ne yapmanızı isterler?
Farkedilmeyi beklerler: Ebeveynleri tarafından önemli olduklarının onaylanması onlar için önemlidir. Okulda yapılan bir konser, futbol ya da voleybol maçı sonrasında, maçı kazansalar da kazanmasalar da, onlarla gurur duyduğunuzu ifade etmeniz yerinde olur.
Dürüstlük beklerler ve saygı duyulmasını isterler: Dürüst ve samimi olmanız onlar için önemlidir. Yeri geldiğinde, eğer hatalı iseniz, “Haklısın ben hatalıyım“ demeniz ergen için önemlidir. Bu onunla samimi ve dürüst iletişim kurmanızı sağlar. “Bilmiyordum, özür dilerim“ diyebilmek, onlara yanıldığınızı göstermek zor olabilir ancak bu şekilde onlara elinizden geldiğince doğru olanı yapma isteğinizi göstermiş olursunuz. Her ne kadar bu dönemde sizin hayatınızı yargılar ve uzak durur gibi görünseler de, aslında neler yaptığınızı yakından takip ederler.
Yaptıkları iyi şeylerin övülmesini beklerler: Fakat hata yaptığında ona hata yaptığını da söylemeniz yerinde olacaktır. Ergenlerin, hayatlarında vazgeçilmez rehberlere ihtiyaçları vardır. Onlara yol göstermek her anne ve babanın görevidir. Bunu yaparken yapmaları gerekenleri dikte eder gibi değil, dinleyerek, anlayarak, sabırla yaklaşmak daha doğru olacaktır.
Anne-baba tarafından dinlenilmek isterler: Bireylerin gelişiminde bireysel farklılıklar olduğundan dolayı, her ergende bireysel farklılıklar olması beklenir. Kimisi içe dönük, kimisi ise çok konuşkan ve dışa dönük olabilir. Eğer onun sizinle konuşma isteğini fark edersiniz, işinizi gücünüzü bırakın ve ona zaman ayırıp onu dinleyin. Konuşma isteğinin onlar tarafından gelmesi iletişimi daha kolaylaştırabilir. Onlara ne yapması ve ne karar alması gerektiği konusunda yol gösterebilirsiniz. Ancak onları yargılamamaya ve kişiliklerine yönelik eleştiriler yapmamaya özen gösterin. Bu yaklaşım şekli aranızdaki iletişimi destekler.
Sorumluluk almak isterler: Hayatını kendi eline almak için kendini bir yandan sizden uzak tutmaya çalışan ergenler, günlük yapılması gereken ev işlerine; mesela bulaşık ve çamaşırların yıkanması, ütü ve temizlik yapılması gibi işlerle yaşam becerilerini geliştirebilirler. Diğer yandan duygusal veya sosyal olarak yaşadıkları problemleri kendilerinin çözmesi için onları cesaretlendirebilir, yanlarında olabilirsiniz. Ancak sorunları çözmeye calışırken çevrelerine ve özellerin girmemeye özen gösterin. Bu şekilde çocuklarınıza güvendiğinizi gösterebilirsiniz.
Ergenlik dönemine geçiş yapan çocuğunuzun; “Ben kimim?, Toplumdaki yerim nedir?, Hangi mesleği seçmeliyim?“ gibi sorularla meşgulken, kendi iç dünyasındaki iniş çıkışlarla ve sorunlarla başedebilme çabası içinde olduğu zor bir dönemden geçtiği de unutulmamalıdır.
Anne ve babalar, ergenlik dönemindeki çocuklarının hayatlarına, sevgi, sabır, anlayış ve hoşgörüyle eşlik etmeye özen göstermelidiriler.
