Cenevre, Neuchâtel ve Basel üniversitelerinden araştırmacıların yürüttüğü bu çalışma, yeni sivil haklar yasasının İsviçre vatandaşlığına alınmadaki etkilerini ortaya koyuyor.
Çalışmada, yeni yasanın yürürlüğe girdiği 2018 yılından bu yana geçen ilk üç yıl incelendi. Buna göre, eski yasa dahilinde vatandaşlığa alınanların yaklaşık üçte biri üniversite diplomasına sahip olanlardan oluşuyordu. Bu oran yeni yasa sonrasında yaklaşık üçte ikiye yükseldi.
Bu durum, 2018’de vatandaşlığa kabul için yeni ve daha kısıtlayıcı kriterler getirilmesine bağlanıyor.
Yeni yasa ile, en az on yıldır İsviçre’de yaşayan ve yerleşme iznine sahip kişiler vatandaş olabiliyor. Başvuru sahiplerinin vatandaşlık alabilmeleri için, getirilen yeni entegrasyon kriterlerini de karşılamaları gerekiyor.
Genel olarak dil becerilerindeki eksiklik ve ekonomik bağımsızlık vatandaşlığa başvurularda belirli engeller oluşturabiliyor. Bu engellerin üstesinden gelmek, daha az vasıflı ve daha az varlıklı insanlar için zorlu olabiliyorken, bu grupta sosyal yardımlarından yararlanma riski de yüksek.
Kantonların etkisi
İsviçre’de vatandaşlığa geçmede kantonların etkisi büyük. Bu kapsamda kantonlar, vatandaşlığa geçmek isteyen başvuru sahiplerinin İsviçre’ye entegre olup olmadıkları ile İsviçre yaşam koşullarına aşina olup olmadıklarını kontrol ediyor.
Örneğin İsviçre’nin beş kantonu, federal gerekliliklerin ötesine geçen dil seviyeleri belirledi. Kantonların yaklaşık üçte biri de, sosyal yardımların geri ödenmesine ilişkin koşulları arttırdı.
Bu durumun, az vasıflı ve ekonomik olarak kötü durumda olan insanlar açısından sıkıntılı sonuçları mevcut.
Daha kapsayıcı bir sivil haklar yasası önerisi
Çalışmada, sivil hakların yeniden gözden geçirilmesine dair yaklaşımlar öneriliyor. Mevcut üç aşamalı (Federal, Kanton, Belediye) vatandaşlığa kabul sisteminin tek aşamalı bir sisteme indirgenmesi, herkes için karmaşık olmayan, tek tip ve şeffaf bir prosedür, İsviçre’de doğmuş ve büyümüş insanların vatandaşlığa kolayca kabulleri bu önerilerden bazıları.
EKM’nin değerlendirmesi
Raporla ilgili değerlendirme yapan Federal Göçmenler Komisyonu (EKM) vatandaşlığa kabul konusunda; tüm federal düzeylerde, siyasi kurum ve kuruluşlarda ve sivil toplum örgütlerinde geniş bir tartışma yürütülmesi çağrısında bulunuyor.
EKM Başkanı Manuele Bertoli konu ile ilgili olarak; “Düşük niteliklere sahip olan kişiler ile ülkeye sığınmacı olarak gelen kişiler kendilerini vatandaşlığa kabul sürecinin dışında buluyorlar. Bunun nedeni, katı kriterler nedeniyle prosedüre kabul edilmemeleri ve engellerin önemli ölçüde artması. Bu, istenmeyen bir durum.” diyor.
EKM’nin yaklaşımına göre sivil haklara erişim, tüm toplumun entegrasyonuna hizmet edecek şekilde tasarlanmalı.
