Tarihte ocak ayında neler oldu?
Gülter Locher
1 OCAK
Doğanlar:
Ulrich Zwingli, 1484’de St. Gallen/Wildhaus’da doğdu. İsviçreli Reformist Zwingli, Martin Luther’in ayak izlerinden gidip, Hıristiyan düşünce yapısına Hümanist Düşünce’nin rasyonal elementlerini eklemleyerek, yeni bir din öğretisi geliştirdi.
Christian Thomasius, (Alman filozof ve hukukçu) 1655’de Leipzig’de doğdu.
Pierre Baron de Coubertin, 1863’de Paris’de doğdu. 1896’da ilk kez oynanan Olimpiyat Oyunları’nı başlatan Fransız pedagog ve spor teorisyeni.
Olaylar:
Kölelik Kaldırıldı; 1863’de Amerikan Başkanı Abraham Lincoln’n yönetimi zamanında, ABD’deki kölelik resmen kaldırıldı.
Avusturalya’nın Kuruluşu; 1 Ocak 1901’de Amerikan Anayasası örnek alınarak, Yeni Güney Galleri, Victoria, Queensland, Güney Avusturalya, Batı Avusturalya ve Tasmanya kolonileri birleştirildi ve federal bir devlet meydana getirildi. Eski hükümlülerden kurulan bu devletin Federal Parlamentosu, 9.1.1901’de kutlamalarla açıldı.
2 OCAK
Olaylar
1843’de Der fliegende Holländer (Uçan Hollandalı)’in galası yapıldı. Richard Wagner’in bu çok ünlü operası ilk zamanlarda pek de sevilmedi. Müzik, şiir ve tiyatro sanat dallarının hepsini içinde barındıran operanın huzursuz denizci kahramanı, izleyiciler tarafından başlangıçta negatif duygularla karşılanmıştı.
1959’da Asterix ve Obelix okuyucularla tanışıyor. Yazar Rene Göşçinny ile ressam Albert Uderzo’nun çizgi roman serisi ilk kez Fransız Pilote Dergisi tarafından yayınlandı.
Kalp cerrahisinde büyük bir adım; 1968’de Güney Afrikalı Kalp Cerrahi Dr. Christian Barnard tarihteki ikinci kalp nakli ameliyatını yaptı. Başarılı ameliyattan sonra 58 yaşındaki hasta sağlığına kavuştu. Bu rizikolu ameliyat, kalp cerrahisinde bir mihenk taşı oldu.
3 OCAK
Doğanlar
Marcus Tulius Cicero, M.Ö. 106 yılında doğan Romalı filozof ve devlet adamıdır. Yazıları ve söylevleri günümüze kadar etkisini korumuştur.
Konrad Duden, 1829’da Wesel’de doğan Almanca Dil Bilimcisi’dir.
John Ronald Reuel Tolkien, 1892’de Güney Afrika’da doğmuş bir İngiliz yazarı. Yüzüklerin Efendisi adlı üçlü romanı ile meşhur olmuştur.
Olaylar
Martin Luther’in sürgün ve aforoz edilişi; Din Bilimci Martin Luther’in inanç öğretisi uzun süre Roma Kilisesi ile ters düşünce, Papa X. Leo tarafından afaroz edildi.
Borsanın Çöküşü; 1980’de Amerikan Doları’nın değer kaybetmesi ile borsalar rekor çöküşler yaşamıştı. Euro karşısında 1,7062’de işlem gören Dolar’ın borsalardaki negatif rekor etkisi, 1987’ye kadar devam etti.
Nükleer Silahların İndirilmesi Antlaşması: 1993’de Amerikan Başkanı Bush ile Rusya Başkanı Boris Jelzin arasında, 2003 senesine kadar sürecek olan, stratejik silahların indirilmesine ilişkin START ll Antlaşması imzalandı.
4 OCAK
Doğanlar
Isaac Newton, 1643’de Woolthorpe’de doğan İngiliz matematikçi, fizikçi ve astronomdur. Klasik fiziğin kurucusudur. Pek çok bililmsel kesifleri olan Newton, Principia adlı kitabında evrensel kütle çekim yasasını ve hareket yasalarını formülleştirmiştir.
Jacob Grimm, 1785’de Hanau/Main’de doğan Grimm, Alman Dil ve Edebiyat Bilim adamıdır. Erkek kardeş Wilhelm ile birlikte Grimms Masalları’nı yazmıştır.
Olaylar
Doğum öncesi ameliyat: 1990 yılında bir bebek annesinin karnında ameliyat edildi. Londra’da hamile bir kadının karnındaki bebeğinin kalp rahatsızlığı olduğu tespit edildi. Bebeğin yaşaması için tek şans kateterli müdaheleydi. Anne karnındaki bebeğe yapılan bu başarılı müdahale, dünyada büyük bir sansasyon yaratmıştı.
5 OCAK
Doğanlar
Konrad Adenauer, 1876/Köln. Almanya’nın ilk başbakanı ve dışişleri bakanı.
Friedrich Durrenmatt, 1921/Konolfingen-Bern. İsviçreli ünlü düşünür ve yazar.
Umberto Eco, 1932/Piemont. İtalyan yazar ve filozof. Gülün Adı adlı eseri tüm dünyanın ilgisini çekmiştir.
Olaylar
Paris’de dünyanın en büyük Opera Binası açıldı. 1875 yılında, 13 yıl süren inşaatı biten Grand Opera binası açıldı. Charles Garnier’in ustalık eseri olan muhteşem müzik binası, Palais Garnier (Garnier Sarayı) olarak da anılmaktadır. 19. yüzyılın ikinci yarısında açılan muhteşem opera binası Yeni Barok stilinde inşa edilmiş olup, 11.000 m2’dir. 2100 kişilik olan Grand Opera ya da Palais Garnier dünyanın en büyük Opera Evi’dir.
6 OCAK
Doğanlar
Emil Steinberger 1933 Luzern. eski bir postane memuru olan İsviçreli kabare sanatçısı, Emil adı ile en tanınmaktadır. Tek adam gösterileri ile tüm dünyanın tanıdığı sanatçı çeşitli filmlerde de oynamıştır. Bu filmlerin arasında en bilineni Der Schweizermacher’dir.
Olaylar
Televizyonla ilgili ilk patent, 1884 yılında Alman Paul Nipkow tarafından elektromekanik bir model için alındı. Paul Nipkow‘un icat ettiği elektromekanik televizyon hiç çalışmadı fakat tasarladığı dönen disk sonraları ilk “televizyon görüntü rasterizeri” olarak kabul edilmiştir.
Kutsal Üç Kral Kaspar, Melchior ve Balthasar, Hıristiyan inanışına göre yolcuların koruyucusudur. İncil’e göre, 6 Ocak’da Avrupa’dan Bethlehem’e, İsa’ya olan saygılarını belirtmek için gelmişlerdir. 9. yüzyılda krallıkları kabul edilmiştir. Hıristiyan takviminde uzun süre 6. Ocak eski yılın bitişi olarak kabul görmüştür.
7 OCAK
Olaylar
1610’da Galileo Galilei, Jupter’in dört uydusunu tespit etti.
1714’de İngiliz mühendis Henry Mill tarafından daktilo makinasının patenti alındı.
1789’da Amerika’da ilk başkanlık seçimleri yapıldı. İlk başkan George Washington seçildi.
8 OCAK
Doğanlar
Elvis Presley, 1935/Missouri. Amerikalı şarkıcı.
Stephen Hawking, 1942/Oxford. İngiliz matematikçi, fiziikçi ve astronom. Cambridge Üniversite’sinde profesör olan bilim adamının en çok bilinen buluşu uzaydaki kara deliklerdir.
Olaylar
Avrupa’da “Mutlak” Monarşi, Monaco ıle sona eriyor; 1911 yılında Monaco Prensliği ilk Anayasa’yı kabul ederek, Avrupa’daki Mutlak Monarşi’nin sona ermesini sağlıyor. Monaco 1454’den beri Grimaldi Prens Ailesi tarafından yönetiliyordu. Prens Albert l, yönetimdeki yetkilerini sınırlandırarak gelecekteki parlamento seçimlerinin de önünü açmıştır.
Fransa’da Beşinci Cumhuriyet; 1959’da General Charles de Gaulle Elysee Sarayı’ndaki kutlamalarla başkanlığa getirildi. General de Gaulle ile birlikte Fransa’da Beşinci Cumhuriyet başlamış oldu. Dördüncü Cumhuriyet Cezayir krizi ile 1958’de çökünce hükümet kurma görevi General de Gaulle’e verildi.
9 OCAK
Doğanlar
Simon de Beauvoir, 1908/Paris; Feminist Fransız yazar. Öteki Cinsiyet isimli kitabı Katolik Kilisesi tarafından yasaklanmıştır. Eserlerinde namus kavramının kökenini araştırmıştır.
Richard M. Nixon, 1913/Kalifornia. 1969-74 yılları arasında görev yapmış Amerikan Başkanı. Dünya O’nu hizmetlerinden çok Watergate Skandalı ile hatırlar.
Olaylar
Max und Moritz babalarını kaybediyor; 1908’de Ressam ve yazar Wilhelm Busch’un ölümü ile zamanının en önemli resimli roman serisi Max und Moritz de öksüz kalıyor.
Dünya tarihinin en büyük felaketi; 1939’da Adolf Hitler Almanya’ya Führer oluyor!
Assuan (Asvan) Barajı’nın on yıl süren inşaatı 1960’da bitti; Nil Delta’sının en büyük barajı olan Asvan Barajı, Sovyetlerin teknik ve finanz desteği ile Alman mühendisler tarafından yapıldı. Mısır’ın ikinci Cumhurbaşkanı Gamal Abd an-Nasser’in prestij eseri olan baraj, 111 m. yüksekliğine ve 3800 m, uzunluğuna sahiptir.
10 OCAK
Olaylar
Roma Cumhuriyeti’nin sonu; M.Ö. 49’da Romalı Komutan Jul Sezar, senatonun emrine karşı gelerek, sınır nehri olan Rubikon’u geçince kanlı bir halk savaşına neden oldu. Bu olaylar 500 yıllık cumhuriyetin sonunu getirerek, imparatorluğa dönüşmesine neden oldu. İmparatorluğun başına geçen Jul Sezar “ömür boyu diktatör” ünvanına sahip oldu.
1920 Versay Barış Antlaşması; Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik çıkan Almanya ile ittifak devletleri arasında imzalanan antlaşmaya göre, Almanya silahsızlanacak ve savaş zararları Almanya tarafından karşılanacaktır. Ayrıca Birinci Dünya Savaşı’nın tek suçlusu olduğu kabul edilecektir.
11 OCAK
Doğanlar
Charlotte Buff/1753; 19 yaşıdayken Wofgang von Goethe ile tanıştı. Goethe Charlott’a aşık oldu. Ne var ki genç kız kısa süre sonra bir başkası ile evlendi. Bu çaresiz aşk Goethe’yi derinden yaraladı. Umutsuzluk ve aşk acisi çeken Goethe, 1774’de “Genç Werther’in Acıları” isimli romanını yazmıştır. Roman dünya edebiyat klasikleri arasındaki yerini almış ve hala büyük bir ilgi ile okunmaktadır.
Olaylar
Berliner Ensemle 1949; Kısa adı BE olan Alman Tiyatro Topluluğu, Bertholt Brecht’ın Cesaret Ana ve Çocukları adlı oyununun premiyesindeki başarısından sonra, Bertholt Brecht ve eşi Helene Weigel tarafından 1949’da kuruldu. BE’de çoğunlukla Brecht’in oyunları sahnelenmektedir.
12 OCAK
Doğanlar
Johann Heinrich Pestalozzi 1746/Zürich. İsviçreli pedagog ve eğitimci.
Jack London 1876/San Francisco. Amerikalı yazar. Asıl adı John Griffith olan yazarın maceralı yaşamı, macera romancısı olmasını tetikliyor. 1916’da ölen yazar, kısa yaşamı boyunca 50’den fazla roman yazmıştır.
Hermann Göring 1893/Rosenheim. Nazi Almanyası’nın “ikinci adamı” olan Alman politikacının Gestapo’nun kurulmasından ve çalışma kamplarının düzenlenmesinden sorumlu olduğu söylenmektedir. 1946’da intihar etmiştir.
Olaylar
1816/ Fransa’da Genel Af; Bastille Hapishanesi’ndeki ayaklanma ve Fransız Devrimi’nden tam 27 yıl sonra, Paris Parlamentosu ülkede genel af ilan etti.
Kızıl Ordu Almanya’nın Doğu Cephesi’ne saldırdı. 1945’de Almanya’nın doğu bölgelerindeki halk Kizil Ordu’nun kıyımına uğradı.
1954/ Nato’ya sert önlem teklifi; Amerikan Dış İşleri Bakanı John Foster Dulles, Nato ülkelerinden birisine yapılacak herhangi bir saldırıya, nükleer silahla karşılık verilmesini istedi. Bu agresif strateji soğuk savaşı da keskinleştirdi.
1876/Kolonyalizmin Sonu; İspanya, Kuzeybatı Afrika’da işgal ettiği çöl topraklarını 91 sene sonra terketti. Bu topraklar İslam Cumhuriyeti Moritanya ve Marokko arasında paylaştırıldı.
13 OCAK
Olaylar
1782/Shiller’in Haydutlar Galası; Genç şair yazar Friedrich Shiller’in ilk tiyatro eseri “Haydutlar”, Mannheim’da ilk kez sahnelendi.
1898/Zola’nın mektubu; Fransa hukuk tarihinin en ünlü davası olan ve “Dreyfus Olayı” olarak da anılan bu inanılmaz davada, Yüzbaşı Dreyfus haksız bir suçlamayla hain olarak yargılandı. Rütbeleri sökülerek cezaevine konulan Dreyfus’un tüm itirazları boşunaydı. Ömür boyu hapisle yargılanmıştı. Bu olay Fransa’daki aydın kesimi de hareketlendirdi. Özellikle büyük yazar Emil Zola bir aydın sorumluluğu ile hareket ederek, Dreyfus’un tekrar adil bir şekilde yargılanması için büyük savaş verdi. Fransa Cumhurbaşkanı’na J’accuse! (İtham ediyorum!) başlığı ile açık mektup yazdı. Zola’nın bu cesur ve sert mektubu zamanın gazetelerinde baş sayfalarda yer aldı.
14 OCAK
1943/ Roosevelt ve Churchill’in gizli planı: Amerikan Başkanı Franklin D. Roosevelt ile İngiltere Başbakanı Winston Churchill bir konferans için gittikleri Fas’ın başkenti Casablanca’da gizlice buluştular. Buluşmalarının amacı Almanya ve İtalya’ya karşı bir strateji belirlemekti. Anlaştıkları stratejiye göre Kuzey Afrika cephesi kapatılacak. Almaya’ya baskıyı artırmak için Sicilya’ya çıkarma yapılacak ve Almanya’nın savunması yeterince zayıflatıldıktan sonra 1944’de Fransa’da yeni bir cephe açılacak.
15 OCAK
Doğanlar
Moliere 1622/Paris. Fransız komedi yazarı ve aktör. Eserlerinde çoğunlukla insanın zayıflıklarını vugulayan güldürü eserleri kaleme almıştır. Zamanının sosyal yaşamındaki çarpıklıkları güçlü kalemiyle alaya alan sahne oyunlarına imza atmıştır. Sahnelenen eserlerinde aktör olarak da oynamıştır. Bilgiç Kadınlar, Hastalık Hastası, Tartuf, Cimri, Don Juan gibi pek çok kitabı vardır. Kitapları günümüzde de etkisini kaybetmemiş, sevilerek okunmaktadır.
Martin Luther King 1929/Atlanta. Meşhur “Bir hayalim var” sözünün sahibi olan Martin Luther King, Amerikan yurttaş hakları hareketinin önderi olması yönünden tarihte önemli bir yere sahiptir. O, ABD’de zenci-beyaz ayrımcılığına karşı çıkışın temsilcisidir. 1964’de Nobel Barış Ödülü alan King, bir ırkçı tarafından vurularak öldürüldü (1968).
İlk Nazi Cinayetleri 1919; Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg 15 Ocak 1919’da hunharca katledildiler. Tutuklandıktan sonra naziler tarafından işkenceden geçirilen Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg hunharca öldürüldülüp bir kanala atıldılar. Savaş karşıtı söylemleri nedeniyle tutuklanan sosyalist liderler kendilerini tutuklayan subaylar tarafından vurularak öldürüldüler. Rosa Luxemburg yolda dipçik darbeleri ile dövülerek iyice tanınmaz hale getirildi ve vurulup bir kanala atıldı. Halk tarafından linç edildiği söylendi. Karl Leibknecht’ın de kaçarken vurulduğu iddia edildi. Her iki devrimcinin katilleri kısa bir mahkemeden sonra az bir ceza ile kurtuldular.
16 OCAK
Olaylar
1547-Korkunç İwan Rus Çarı oluyor. İwan Vasilyeviç son Moskova Knezi, ilk Rusya Çarı’dır. Düşmanlarına korku salan, intikamcı, çok hırslı bir lider olan İwan, öz oğlunu kendisine ihanet ettiği gerekçesi ile öldürecek kadar da gaddardı. Knezliklerle yönetilen Rusya toprakları İwan zamanında çarlık rejimine geçmiştir.
1962-İlk James Bond Film Çekimi başlıyor. 007 James Bond sinema filmlerinin ilki Sean Connery’nin oynadığı “Mr. No”‘dur. Bond filmleri’nin yazarı Ian Fleming’dir.
17 OCAK
Doğanlar
Benjamin Franklin 1706/Boston. Amerikalı politikacı ve araştırmacı. Bağımsızlık ve eşitlik yanlısıydı. Kolonilerin bağımsılık anlaşmasına imza attı. Başarılı politikacılığının yanı sıra başarılı bir araştırmacıydı da; özellikle elektɾik olaylaɾıyla ilgili aɾaştıɾmalaɾ yaρan Fɾanklin, elektɾik yükleɾindeki aɾtı ve eksi uçlaɾını keşfetti ve elektɾik yükünün koɾunumu ilkesini oɾtaya attı. Şimşeğin elektɾiksel biɾ olay olduğunu keşfetti. Güneş ışığından daha fazla yaɾaɾlanmak için saat uygulamasını başlattı.
Alphonse Al Capone 1899/Brooklyn. Amerikalı gangster. Gelmiş geçmiş en büyük mafya babalarındandır. Neredeyse bir mafya devleti kurmuştur. Her türlü suçu işlemiş ve asla kanıtlanamamıştır. En sonunda vergi suçundan tutuklanmıştır.
Muhammed Ali 1942/Louisville; 17 Ocak’ta doğum günü olan ünlülerden birisi de, asıl adı Cassius Clay olan boksör Muhammed Ali’dir.
Olaylar
1939-Yahudilere karşı zorlayıcı tedbirler: 1938’deki “Kristal Gece” olarak anılan, Yahudi işyerlerine ve yaşam alanlarına yapılan faşist saldırılardan sonra, çeşitli zorlayıcı tedbirler getirildi. Yahudi doktorlarla ve eczanelerin çalışma izinleri iptal edildi. Yahudi el emekçilerinin, endüstri çalışanlarının ve patronlarının yasal işlemleri ve ticaret odaları iptal edildi. Yahudiler göçe zorlandı lakin onları kabul eden ülke yoktu.
1991-Irak’a operasyon başladı. Kuveyt’ten çekilmesi için verilen ültimatomun süresi dolunca, Irak’a, Amerika’nın komutasındaki 31 ülkeden oluşan askeri operasyon başlatıldı.
18 OCAK
Doğanlar
Charles de Montesquieu 1689/Bordeaux. Fransız yazar ve devlet teorisyeni. Yazıları ve makaleleri ile Fransız Devrimi’nin tetikleyicisi ve yol göstericisi olmuştur.
Oliver Hardy 1892/Atlanta. Stan Laurel ile birlikte dünyanın en ünlü komedi ikilisini yaratan Amerikan aktörü.
Gary Grant 1904/Bristol. İngiliz aktör.
Kevin Costner 1955/Los Angeles. Amerikalı aktör ve rejisör.
Olaylar
1919 Versailles Barış Konferansı. Birinci Dünya Savaşı’nın galip devletleri Versailles’da toplanarak, savaş sonrası uyulması gereken kuralları belirlediler. 27 ülke tarafından hazırlanan bu barış antlaşması yazılı olarak tüm ülkelere dağıtıldı ve beş gün içerisinde kabul edilerek, imzalanması talep edildi.
1995-Mağara resimleri bulundu. Amatör bir araştırmacı tarafından Combe D’arc’da bulunan mağara resimleri üzerine, Fransız Kültür Bakanı yaptığı açıklamayla, bu mağara resimlerinin Avrupa’daki erken insanlık tarihinin en sağlam kanıtları olduğunu vurguladı. 300 çeşit hayvanın resmedildiği mağara duvarlarındaki bu çizimlerin, otuz bin yıllık olduğu söylenmektedir. Fransa’da bulunan diğer duvar resimli mağara iFse Lascaux’dur.
19 OCAK
Doğanlar
Edgar Alan Poe 1809/Boston: Polisiye romanların babası olarak kabul edilen Amerikalı romancı.
Paul Cezanne 1839/Aix-en-Provence: Fransız ressam, Post Empresyonizmin (Art İzlenimcilik) en önemli sanatçılarından birisidir. Ayrıca Cezanne neslerin formları ve duruşları ile de ilgilenmiş ve bu ilgisi ile Kubism akımını da çok etkilemiştir.
Janis Joplin 1943/Texas: Amerikalı rock ve blues şarkıcısıdır. Genç yaşında yüksek dozda eroin nedeniyle olmuştur (1970).
Olaylar
1915 Almanya Londra’ya zeplinle gece saldırısı: Almanya’dan Londra’ya alışılmadık bir hava saldırısı yapıldı. Balonun gece görülemeyeceği düşünülerek yapılan saldırıdan sonra; kocaman balonun hareket kabiliyetinin çok yavaş olması nedeniyle, zeplinin askeri alanda kullanılamayacağına karar verildi.
1919-Kadınlar Almanya’da oy kullanıyor. Fransa, Portekiz ve İsviçre’de henüz kadınların politikaya katılımının sözü bile edilmezken, Almanya, ilk kez kadınların aktif ve pasif olarak seçimlere katılmasını kabul etti.
20 OCAK
Olaylar
1942-Yahudi sorusuna kesin yanıt: Nazi politikacılar Güvenlik Şefi Reinhard Heydrich başkanlığında Berlin-Wannsee’de “Yahudi Sorusu”na cevap aramak için konferans düzenlediler. Aldıkları ortak karara göre, çalışamaz durumdaki Yahudiler, “yoketme kamplarına” depolanacaktır! Bu kamplarda Avrupa, Yahudilerinin üçte ikisi ölmüşlerdir.
1945’de Roosevelt dördüncü kez Amerikan Başkanı oldu. O tarihe kadar bütün Amerikan başkanları en fazla iki yıl yönetmişlerken, Franklin D. Roosevelt dört yıl boyunca görevinde kalarak rekor kırmıştır.
İran’daki Amerikalı rehinler serbest kalıyorlar: 444 gün Tahran’daki Amerikan Büyükelçiliği’nde rehin alınan 51 Amerikan vatandaşı Amerika ile İran arasında yapılan uzun pazarlıklar sonucu Amerika’ya geri götürüldüler. Rehinlere karşılık Amerika İran’daki devrimci güçlere para verdi ve ekonomik yaptırımlarını kaldırdı.
21 OCAK
Doğanlar
Christian Dior 1905/Granville-Frankreich: Fransız modacı.
Placido Domingo 1941/Madrid: İspanyol opera şarkıcısı.
Pavarotti, Placido Domingo ve Jose Carreras, “Die Drei Tenore (Üç Tenorlar)” grubu kurdular ve birlikte verdikleri konserlerle tüm dünyayı adeta büyülediler. Domingo’nun repertuarı Verdi, Puccini, Bizet ve Wagner’in eserlerinden oluşmaktadır. Ayrıca üçlünün birlikte oynadıkları bir opera filmi de çevrilmiştir.
Olaylar
1924 Lenin’in ölümü: Lenin’n ölümünden sonra tekrar iktidar kavgaları başladı. Stalin Sovyetlerler Birliği’nde sosyalizmi savunurken, rakibi Leo Trotzki dünyada sosyalist devrimi savunuyordu. Lenin’in ardından Stalin diktatörlüğünü kuruyor. Lenin ölümünden sonra mumyalanmıştır.
1957-Trafik ihlalcilerine radar tuzağı başladı.
1974-Exorzist: İlk kez Amerika’da gösterime giren korku filmi Exorzist (Şeytan) tüm dünyada kasa rekorları kırdı. Sinema dünyasında kasa rekorları kıran film kült filmler arasında yerini aldı.
22 OCAK
Doğanlar
Francis Bacon 1561/London: İngiliz devlet adamı, filozof, yazar. “Bilim güçtür” diyen Bacon, Rene Descartes paralelinde, empirizm (deneycilik) düşünce akımının yaratıcısı ve modern bilimin yol göstericisi olmuştur. Baş eseri kabul edilen Novum Organum Scientiarum’da modern bilimi savunmaktadır. Ayrıca ötenazinin öncülerindendir. Ölmek isteyen çaresiz ve acılı hastaya doktorların yardımcı olmasından yanadır. Eğer bu mümkün olamıyorsa ölmekte olan hastanın acı çekmemesi için doktorların yardım etmeleri gereklidir düşüncesini savunmuştur.
Olaylar
1901-Kraliçe Viktoria’nın ölümü: Büyük Britanya Kraliçesi Viktoria’nın 81 yaşındaki ölümü ile çok önemli bir devir de kapanmıştır: “Viktorien Devir”Münich. Yaşadığı sürece İngiltere ekonomik ve emperyalist güç olarak adeta altın çağını yaşamıştır. Yönetime geçtiği 1837 yılından ölümüne kadar birkaç nesil onunla büyümüştür.
1905-Kanlı Pazar: St. Petersburg’da işçilerin barış içinde başladıkları, gösteriler çarın askerlerinin saldırısıyla, bin işçinin ölümü, ikibin işçinin de yaralanmasıyla kana bulanmıştır. Bu olay tüm Rusya’da büyük tepkilere sebep oldu. Sadece o ay grevlere 450.000 işçi katıldı. Kitleler “kahrolsun zorbalık!” sloganıyla sokaklara dökülmüştü. Kanlı Pazar, sosyal demokrat partilerin -özellikle işçiler ve köylüler üzerindeki- etkinliğini arttırdı ve 1905 Devrimi’ne yol açan olayların bir kıvılcımı oldu.
1909-Der Blaue Reiter (Mavi Atlılar): Münich’te Der Blaue Reiter adı altında avant-gardist bir sanatçı birliği kurdular. Kurucularının arasında ressam Wassily Kandınsky gibi çok ünlü sanatçıların da olduğu sanatçılar grubunda müzisyenler, yazarlar, dansçılar… vardı. Özellikle zamanın sanatçıları arasında büyük bir heyecan yaratmıştır.
23 OCAK
Doğanlar
Stendal 1783/Grenoble: Asıl adı Marie Henri Beyle olan Fransız yazar, Balzac ile birlikte Fransız Edebiyatı’nda Realist Akımın baş temsilcileridir. Stendal’ın en başarılı eseri “Kırmızı ve Siyah”‘tır.
Edouard Manet 1832/Paris: Fransız ressam ve grafik sanatçısı. 19. yüzyılın en önemli Empresyonizm (izlemcilik) akımının temsilcilerindendir. Zamanının ressamlarının aksine, eserlerinde doğadan çok insan merkezdedir.
24 OCAK
Olaylar
1848-Altına hücum: Kalifornia Sacramento nehrinde ilk kez altın bulunduğu haberi çok hızlı bir şekilde yayılınca bölgeye akın akın insanlar gelmeye başladı. Altın bulma umuduyla yıllarca süren bölgeye akın tarihe geçmiştir.
1965-Churcihills’in ölümü: İngiliz politikacı Sır Winston Leonard
Spencer Churchill 90 yaşındayken Londra’da hayata veda etti.
25 OCAK
Doğanlar
Virginia Woolf 1882/London: Viktorien İngilteresi’nin feminist yazar ve eleştirmeni, Viktorien yaşam tarzına karşıtlığını yazılarında ve kitaplarında sürekli belirtmiştir. Yazılarında ve günlüklerinde kadınların 20. yüzyılda sosyal yaşamdaki durumlarını eleştirmiştir. En önemli eserleri Mrs. Dalloway, Orlando ve Dalgalar isimli romanlarıdır. Perde Arası romanını yazdığı sıralarda artık kendini yeterince yetenekli hissetmiyor, yeteneğini kaybettiğini düşünüyordu. Her gün savaş korkusu ve yeteneğini kaybetmiş olma takıntısı ile yaşadığı stres, dehşet ve korku sonucu ruhsal bunalıma girmiş, 28 Mart 1941’de de iςinde bulunduğu ruhsal duruma daha fazla dayanamayıp, evlerinin yakınlarında bulunan Ouse nehrine, ceplerine taşlar doldurap atlayıp intihar etmiştir.
Olaylar
1885-Bisiklet: Bisikletin bulunması trafikte çok önemli bir gelişme olmuştur; artık insanlar kendi fiziksel güçlerini kullanarak yakın yerlere hareket edebilecekleri, oldukça pratik ve zevk veren bir taşıt sahibi olmuşlardır.
1924-Kış Olimpiyatları: Kış Olimpiyatları ilk kez Fransa/Chamonix’de yapıldı. İlk kış olimpiyatlarına 16 ülkeden 281 erkek ve 16 kadın sporcu katılmıştır.
26 OCAK
Doğanlar
Nikolay Çavuşevski 1918/Scornicesti: Romanyalı politikacı. 1974’de devlet başkanı olunca ülkeyi diktatörlükle yönetmeye başladı. 1989’da yönetimden düşürülerek kurşuna dizildi.
Paul Newman 1925/Cleveland-Ohio: Amerikalı aktör.
Olaylar
1908-İlk İzcilik örgütlenmesi: İngiltere Galaçow’da Sır Robert Powell tarafından gençler için yeni bir örgütlenme modeli hayata geçirildi. İzci grupları kızlar ve erkeklerden oluşuyordu. Gençler boş vakitlerini doğada geçirerek, doğayı tanımak ve sevmek, cesaret, yardımseverlik, sorumluluk, halk ve vatan sevgisi gibi değerleri tanıyorlardı. Ayrıca doğada yaşama becerileri ediniyorlardı. Gençlerin sosyalleşmesini de sağlayan bu yararlı hareket, tüm dünyada ilgi çekti ve süratle yayıldı.
27 OCAK
Doğanlar
Wolfgang Amadeus Mozart 1756/Salzburg: Avusturyalı komponist. İlk beşteleri olan Apollo Operası ve Hyacınthus’u 11 yaşında yapmıştır. Gelmiş geçmiş en büyük müzisyenlerden olmasına rağmen fakir bir şekilde ölmüştür (1791).
Olaylar
1945-Auschwitz’e Kızıl Ordu Harekatı: Sovyet orduları, Auschwitz’deki Almanların NS yok etme kamplarına girerek, hayatta kalmış olan 7600 esiri kurtardı.
1967-Uzay Aracı Apollo Faciası: Amerika’nın aya gitmek için ilk denemesiydi. Starttan önce yapılan provalarda teknik bir hata nedeniyle, bir kablodan sıçrayan kıvılcım uzay aracında yangın çıkmasına neden oldu. Kurtarma ekipleri ağır ve hantal kapıyı zamanında açamadıkları için, kapsüldeki üç astronot hayatlarını kaybettiler.
28 OCAK
Olaylar
1986 Challanger Patlaması: Amerikan uzay gemisi uzaya fırlatılışından kısa süre sonra Florida semalarında patladı. İçinde 11 astronotun olduğu uzay gemisinin patlamasını milyonlarca insan televizyonlardan izledi. Yapılan incelemelerde malzemelerin güçsüzlüğü tespit edildi. Challenger faciası uzay tarihinin en ağır kazası olarak tarihe geçti.
29 OCAK
Doğanlar
Anton Pavloviç Çekov 1860/Taganok: Rus edebiyatçı, tiyatro yazarı. Tıp doktoru olan Çekov, 1898 yılında sahnelenen Martı isimli tiyatro eseri çok beğenildi.
Olaylar
1956-Durrenmatt’ın “Yaşlı Hanımın Ziyareti Galası”: Friedrich Durrenmatt’ın en önemli eserlerinden birisi olan “Yaşlı Hanımın Ziyareti” 29 Ocak 1956’da Zurcher Schauspielhaus’da sahnelendi. İsviçreli drama yazarı, eserlerinde toplumun tuhaf ve trajik yanlarını tespit etmeyi ve bunları yansıtmayı önemsiyordu. Bu hikayesinde de insanların satınabilirliğine ve bu durumun trajik sonuçlarına vurgu yapıyor.
30 OCAK
Doğanlar
Franklin Delano Roosevelt 1882/New York: Amerikalı politikacı. 1933-1945 arasında dört kez üstüste seçilmiş Amerikan Başkanı olarak tarihe geçmiştir.
Olof Palme 1927/Stockholm: İsveçli politikacı. Nükleer silahlara karşıydı ve Avrupa’yı atomar silahlardan arındırmak için mücadele ediyordu. Başbakanlığı sırasında failleri hala açıklanamayan bir suikaste kurban gitti (1986).
Olaylar
1933-Hitler İktidarda: Almanya Başbakanı Kurt von Schleicher’inistifasından iki gün sonra Adolf Hitler iktidarı devraldı. Radikal yönetimi sırasında siyasi partileri ve organizasyonları kapattı. Yahudilere, Sintilere ve Romalara soykırım uyguladı. Saldırgan ve faşist politikası İkinci Dünya Savaşı’nı tetikledi. Diktatörlüğüne intihar ederek son verdi (1945).
1948-Gandhi’nin ölümü: Hindistanlı politikacı ve özgürlük savaşçısı Mahatma Gandhi fanatik bir Hindu tarafından vurularak öldürüldü.
31 OCAK
Doğanlar
Franz Schubert 1797/Viyana: Klasik müziğin en önemli temsilcilerinden olan Avusturyalı sanatçının, 600’e yakın kompozisyonu bulunmaktadır.
Olaylar
1937-Büyük temizlik: Sovyetler Birliği’nde, Stalin’in diktatör-terörist rejimi sırasında 13 kişi casusluk suçlamasıyla idam edildi. İdam edilenler için mahkeme yapılmadı. Stalin, 1930’lu yıllardaki iktidarı sırasında kendisine muhalif olan herkesi yok ediyordu.
