Sığınmacıların yurt dışına seyahatleri, uzun süredir İsviçre siyasetini meşgul ederken, Federal Parlameto’da çoğunluğu bulunan sağ patiler sığınmacılara yönelik sert önlemler talep ediyorlar.
Federal Parlamento’nun 2021 yılının Aralık ayında aldığı bir karar doğrultusunda, gelecekte sığınmacıların yurt dışına seyahatleri büyük ölçüde yasaklanacak. Yasak özellikle de geçici olarak sığınma hakkı alanlar için geçerli iken, yeni durum yalnızca kendi ülkelerine veya menşe ülkelerine seyahatleri değil, aynı zamanda AB ülkelerine seyahatleri de etkileyecek.
Uygulamada istisnai durumlar da bulunuyor. Buna göre, Federal Göçmenler Dairesi (SEM) ölüm veya ciddi hastalık gibi durumlarda istisnai olarak seyahat izin verebilecek.
Düzenleme, S statüsüne sahip olanları kapsamıyor
Düzenleme, S koruma statüsüne sahip Ukraynalılar için geçerli değil. Ancak S koruma statüsü daha sonra ve farklı bir bağlamda tekrar uygulanırsa, seyahat yasağı bu grup için de geçerli olacak. Federal Hükümet bununla ilgili değişiklikleri istişareye sundu.
Federal Hükümet, S koruma statüleri iptal edilmediği sürece Ukraynalılar için bu seyahat özgürlüğünü değiştirmeyi düşünmüyor. Buna ek olarak iki hafta önce, Ukrayna’dan gelenler için S koruma statüsü süresini 4 Mart 2027’ye kadar uzattı. Güncel olarak Ukraynalılar anavatanlarını, altı ayda bir 15 günlüğüne ziyaret edebiliyorlar.
Yurt dışına seyahat neden yasaklanıyor?
Federal Parlamento 2021 yılının Aralık ayında, Sığınma Yasası’nın revizyonu kapsamında yurtdışına seyahat yasağını kabul etmişti. Ancak uygulama yürürlüğe girmemişti. Bunun temel nedeni, Federal Hükümet’in 2022’nin Mart ayında seyahat özgürlüğü tanıdığı Ukraynalılar için S koruma statüsünü etkinleştirmesiydi. Bu sayede Ukraynalıların Schengen bölgesinde vizesiz seyahat edebilmeleri kolaylaştırılmış oldu.
Sığınmacıların seyahat etmelerine neden izin verilmiyor?
Federal Parlamento’da genel seyahat yasağının gerekçesi tam olarak şöyle; “Geçici olarak kabul edilen sığınmacıların Schengen bölgesinde seyahat ederek, başka bir ülkeden kendi anavatanlarına uçabilecek olmaları.“
2021 yılında Parlemento’da yapılan tarstışmalarda sağ patı üyeleri, “Geçici olarak kabul edilenler, İsviçre’den sınır dışı edilen ancak sınır dışı edilemeyen kişilerdir. Bu kişilerin kendi ülkelerinde tatil yapmaları son derece rahatsız edicidir.” gibi ifadeler kullanılmıştı.
Konu özellikle de komşu ülkeler üzerinden ülkelerine giden Eritreli mülteciler üzerinden gündeme gelmişti.
Daha önce seyahat yasağı yok muydu?
Güncel olarak, oturum hakkı edinen mültecilerin kendi ülkelerine seyahat etmeleri yasak. Bu yasağın ihlali durumunda sığınma statüleri iptal edilebilir.
Geçici olarak kabul edilen sığınmacıların yasağı ise 2012’den bu yana yürürlükte. Bu tür seyahatlere daha önce yalnızca istisnai durumlarda, özellikle de ağır hastalık veya aile üyelerinin ölümü gibi durumlarda izin veriliyordu. O dönemde, başvuru üzerine komşu ülkelere seyahat etmek mümkündü.
Seyahat yasağına eleştiriler
Mülteci yardım kurumları, uygulamanın ileride önemli ölçüde sıkılaştırılacağından endişe ediyor. Sığınma prosedürleri devam eden kişiler için halihazırda katı bir seyahat uygulaması mevcutken, istisnalar çok kısıtlı bir şekilde uygulanıyor.
İsviçre Mülteciler Konseyi ile BM Mülteciler Komiserliği UNHCR da yeni düzenlemeyi eleştiriyorlar. Buna göre, genel bir seyahat yasağı orantısız olup, hareket özgürlüğü ve aile hayatı hakkı gibi anayasal ve uluslararası hukukla korunan temel haklar ihlal ediliyor.
