Ortodonti, günümüzde teknolojinin de gelişmesiyle oldukça kolay ve de her türlü hasta grubuna uygulanabilir hale gelmiştir. Çeneler ve dişlerdeki gelişimle ilgili sorunlar, çiğneme sisteminde işlemsel (fizyolojik) rahatsızlar yaratmasına rağmen, tam anlamıyla bir hastalık olarak yorumlanamayacak olan Ortodonti, tedavi edilmediklerinde hayati tehlikelere yol açmamakla birlikte, yaşlanmaya bağlı çene eklemleri ve dişleri kemik içinde tutan dokulardaki dejenarasyonları tetikleyebilir. Bu durum da en azından bu sorunların daha erken yaşlarda çıkmasına neden olabilir ya da gelecekte ortaya çıkabilecek rahatsızlıkların tedavi maliyetlerini arttırabilir.
İsviçre’de zorunlu veya isteğe bağlı bir diş sigorta sistemi olmadığından; 40 ve 50’li yaşlardaki diş ve çene tedavileri aile bütçesinde önemli masrafları beraberinde getirebilir. Halbuki, çocuklarımıza, 6 yaşlarına kadar yaptırabileceğimiz (herhangi bir diş hekimi konsültasyonu istenmeden) ve 18, 20 ya da 25 yaşlarına kadar geçerli olan, oldukça ucuz aidatlı, diş sigortaları ortodontik tedavileri en az %50-%75 ve hatta %90 oranında ödemektedir.
Unutulmaması gereken bir diğer nokta ise, her sene başında başımıza gelen ve sigorta simsarları tarafından, sözde daha pahalı olduğunu iddia ettikleri zorunlu hastalık sigortalarını değiştirmek istediğimizde, önceden çocuklarımız için yaptırmış olduğumuz diş sigortalarını eski sigorta şirketinde tutmamızdır. Çünkü, sigorta simsarlarının genel aidatı ucuzlatmak için seçtikleri en kısa yol, diş sigortalarının iptali ya da en iyi ihtimalle ancak 2 ila 4 sene sonra uygulanabilir olmalarını sunmaktır. Bu durum zorunlu hastalık sigotası dışında, tüm diğer ekteki servisler (Fizyoterapi, akapunktur vs.) için de karşımıza çıkmaktadır.
Tedavi amaçlı diş ve çene hareketlerinin aktif büyüme ve gelişim döneminde (0-16 yaş) gerçekleştirilmesi için biyolojik kuvvetlere gereksinim vardır. Bu biyolojik kuvvet, hareketli yani genç hastalar tarafından takılıp çıkarılabilen ya da sabit yani dişler üzerine yapıştırılabilen ve hatta yeni teknolijilerle çene kemiğine uygulanabilen, Latince kaynaklı aparey veya aparat adı verilen, tam Türkçesiyle aygıtlar tarafından gerçekleştirilmektedir.
Kullanılan aygıt artifisiel olmasına karşın uygulanan metod zaten normal yani doğal olarak her canlıda bulunan büyüme ve gelişim mekanizmalarının kullanılmasıdır. Ortodontik tedavi, çocukluk döneminde dişlerini düzeltememiş ve bu durumdan estetik açıdan rahatsız olan erişkin hastalarda da başarıyla uygulanmaktadır. Diş hareketi, dişi destekleyen dokular sağlıklı olduğu sürece, kemik dokusunun doğal yenilenme mekanizmaları aktive edilerek, hayatın sonuna kadar her zaman gerçekleştirilebilir. Ancak çene ile ilgili sorunlar, gerekli büyüme mekanizmaları 18 yaşından sonra sona erdiği için, cerrahi metodlarla desteklenmek zorundadır. Erişkin hastaları ilgilendiren apareyler, son teknolojiler sayesinde, genellikle daha estetik ve olası ölçüde gizlidir ancak maliyetleri de uluslararası piyasalara bağlı olduğundan daha yüksektir.
Erken dönemde (7-10) başlanan ortodontik tedaviler, çocuklar açısından, gerek apareylerin basitliği ve rahatlığı açısından, gerekse üzerinde çalışılan dokuların genç olması nedeniyle genellikle daha kolaydır. Özellikle yeni çıkacak olan dişlerin düzgün sıralanması için çene kemikleri üzerinde önemli yer kayıpları nedeniyle, daha geç yaşlarda (12-50 ve üstü) önerilen daimî diş çekimlerinin olasılığı oldukça aza indirgenebilir.
Diğer bir avantaj ise tedavinin çoğu kez ilk okul çağında ya da en fazla orta okulun ilk senelerinde sonlanması ve dolayısı ile ergenlik döneminin zorluklarına bir de diş apareylerinin eklenmesi önlenmesidir.
Ergenlik dönemindeki hastalarda ortaya çıkabilecek bir diğer sorun ise, bu dönemdeki hastalarımıza estetik apareyler önerilmesine karşın yine de gençler tarafından apareylerin yeterince takılmaması ve tedavilerin gereksiz yere uzamasıdır. Her ortodontik diş veya çene hareketinin hayat boyu kalıcı olması aktif tedavi sonrası uygulanması gereken pekiştirme tedavisi protokolüne uyulması ile gerçekleşir.
Özetle ortodonti her yaşta uygulanabilen, bazı kurallara uyulduğunda %100 başarılı ve kalıcı düzelme sağlayan bir tedavi metodudur.
Dr. Eray Erdoğan
orthodontieperolles5@hotmail.ch
www.orthodontieperolles5.ch
