Emeklilik Sigortası… İsviçre’de ve Türkiye’de nasıl işliyor?
Derya Özgül, LL.M.
Hukukçu
www.adconsultancy.ch
İsviçre’de ister çalışın, ister çalışmayın, yaşlılık ve geride kalanlar, yani dul ve yetimler için sigorta primlerini ödenmek zorundasınız. 17. doğum gününü tamamladıktan sonrasına gelen 1 Ocak itibarı ile, kadınlar 64 yaşına kadar, erkekler ise 65 yaşına kadar bu primleri mecburi olarak ödemek zorundadırlar. Dileyen, bu yaşa ulaştığında hala çalışmakta ise, primlerini ödemeye devam edebilir. Çalışmayanlar (öğrenciler), 20 yaş itibarı ile en azından asgari primlerini ödemek zorundadırlar.
İşleyişe göre, eşlerden biri iki kişilik asgari prim miktarını ödemiş ise, çalışmayan eşin primi de yatmış sayılıyor.
Her ödenmeyen ya da eksik ödenen primde yıl için kesinti oluşuyor. Bu kesinti genel olarak, yıllık minimum %2,3’tür.
Prim eksikleri nasıl oluşuyor?
Eksiklerin nasıl oluştuğuna bakıldığında; kısa süreli birçok farklı işyerinde çalışmak, uzun süreli yurtdışında kalmak, öğrencilik döneminde prim ödememek, bir kaza ya da hastalık sürecinde bir sigortadan ödenek almak gibi etkenler sıralanabilir.
Eksik ödenen yıllar en fazla 5 yıl geriye dönük olarak ödenebilir. İşvereniniz sizin sigorta primlerinizi maaşınızdan kesmek zorundadır. Eğer primleriniz yatırılmamışsa, buna rağmen çalıştığınızı ispatlayabiliyorsanız, primleriniz yatmış sayılabiliyor.
Türkiye’den gelen birçok kişi, ileri bir yaştan sonra (18 yaşından çok sonra) buraya gelip sigorta primleri ödemeye başladığı için, emekli olduklarında eksik prim ödenekleri nedeniyle düşük maaşlar alıyor. Bu maaş geçinmek için yetmediği taktirde, ek ödenek ya da sosyal yardım almak zorunda kalınıyor.
Eksik ödenen dönemlerden dolayı gelir kaybına uğrayanlar, Türkiye’de çalıştıkları dönemlerde ödenen primleri de değerlendirebilirler.
Türkiye’den emekli olmak. Kimler emekli olabilir?
Eksiklerini tamamlamak için Türkiye’de çalışma günleri olanlar, (günleri orada emekli olmasına yetmeyen çalışanlar) ihtiyaçları olan gün sayılarını, İsviçre’de çalıştıkları günleri borçlanarak ve Türkiye’deki eksik günlerini tamamlayarak, Türkiye’den de emekli olabilirler.
Hatta Türkiye ve İsviçre’de geçen sigortalılık süreleri aylık bağlanmasına yeterli ise, hizmet birleştirmesi yapılmadan da, her iki ülke sigorta kurumları tarafından ayrı ayrı tam aylık alabilirler.
Türkiye’de çalışmışlıkları olan kadın ve erkekler, ihtiyaçları kadar borçlanıp SSK emeklisi olabilirken, hiç çalışmışlığı olmayan bir erkek Türkiye’den emekli olamaz. Türkiye’de hiç çalışmamış olan bir kadın ise Bağ-Kur emeklisi olabilir.
İşleyiş ve hesaplamalar her bireyin öznel koşullarına göre değişiyor. Bu nedenle bu konularla ilgili genel bir bilgi vermek mümkün değil.
Burada önemli bir not da aktaralım;
Sosyal Güvenlik Kurumu, 2015-2019 yılları arasındaki stratejik planında, Sosyal Güvenlik Sistemi’nde var olan olumsuz işleyişlerin gözden geçirileceğini belirtiyor. Ancak bu durum hala belirsizliğini koruyor. Mevcut sistem kaldırılabilir, devam edebilir ya da işleyiş daha da zorlaştırılabilir…
Şu an devam eden uygulamaya göre, Türkiye’de emekli olmanın şartı kesin dönüş yapmak. Ancak kesin dönüşü çoğu kişi yapamayacağı için, istisnai durumlar oluşturulmuş. Bunun için; İsviçre’de artık çalışmamak, işsizlik maaşı ya da sosyal yardım almamak önemli.
Konu ile ilgili daha geniş bilgi almak isteyenler bana ulaşabilir.
Not: İsviçre’de, hukuki konularda danışmanlık hizmetinden faydalanmak isteyenler yukardaki mail adresimden bana ulaşabilirler. Ayrıca Türkiye ile, tanıma/tenfiz davaları, tapu dava işlemleri, tebligat, vekâlet işlemi vs. türünden herhangi bir hukuki süreç içerisine giren ya da Türkiye’de hukuki takip yaptırmak isteyen okuyucularımız da iletişime geçebilirler.
