Mutlu ilişkinin aritmetiği
Dr.Phil. Özgür Tamcan
Evlilik ve çift ilişkileri konusunda yapılan bilimsel araştırmalarda en çok duyulan isimlerden Amerikalı John Gottman`a göre mutlu ve devamlılığı olan ilişkileri olan insanlar, tek ve yalnızlık içinde yaşayan insanlara oranla ortalama 20 yıl daha uzun yaşarlarmış. Fazlalıktan olan bu 20 yılı tek başına mutlu bir ilişki ile açıklamak mümkün olmasa da (mutlu bir ilişkinin sunduğu olanaklar, mutlu bir ilişki kurabilecek sağlıklı bir psikolojik dünyaya sahip olan insanların diğer yetilerinin olması gibi etkenler de bu 20 yıla mutlaka katkı sunuyordur), iyi ve mutlu bir ilişkinin insana katacağı çok şey olduğu tartışılmaz.
John Gottman`ı, evlilik ve çift ilişkileri araştırmalarında dünyaca bilinen bir isim haline getiren tabii ki bu bulgu değil. Onu tanınan bir isim haline getiren “mutlu ilişkinin aritmetiğini” geliştirmiş olmasıdır.
1990’lı yıllardan başlayarak çiftler üzerinde gerçekleştirmiş olduğu uzun dönem gözlemler (duygu durumlarının en küçük anlarının gözlemlenmesi tekniği = İngilizce microexpression) ve birebir görüşmeler sayesinde mutlu ya da mutsuzluk ile bitecek ilişkilerin kodlarını bulmayı başarmıştır. Öyle ki, “mutlu ilişkinin aritmetiği“ sayesinde yeni evlenmiş çiftlerin 4 yıldan 6 yıla kadar olan süre içerisinde boşanıp boşanmayacaklarını %90 doğruluk payı ile, 7 yıldan 9 yıla kadar olan süre içinde ise %81 doğruluk payı ile önceden bilmiştir.
“Mutlu ilişkinin aritmetiği“ çiftlerin aralarında nasıl iletişim geliştirdikleri üzerine kuruludur. Bir çiftin birlikte ayrılıp ayrılmayacakları tahminini yürütmek için çiftler arasındaki iletişimin saatlerce gözlenmesi gerekmez. Çiftler arasındaki herhangi bir iletişim anının 1 dakikaya yakın bölümünün microexpression metodu ile analizi %90’lık doğru tahmin için yeterlidir.
Çift ilişkilerinde mahşerin dört atlısı
“Mutlu ilişkinin aritmetiği “, bir ilişkiyi mutsuz kılan ve bitmesine neden olan en önemli dört etkeni bulmuştur. Gottman bu dört etkene ilişkilerde mahşerin dört atlısı adını vermiştir. Bu dört tehlike şunlardır:
Kritik: Eşlerin birbirlerini yargılamaları, diğer tarafı suçlama ve yakınmalar ile sonuçlanan yıkıcı eleştirel tutumlar.
Savunma: Sürekli bir gerekçe göstererek kendini haklı çıkarma ya da var olan sorundaki kendi payını görmeme eğilimi (bunun sonucunda çatışmaların son bulmaması.
Tepeden bakmak (kibir, üstünlük): Çiftlerden birinin diğerini ya da her ikisinin karşılıklı olarak birbirlerini küçümsemeleri, diğerine tepeden bakması (en tehlikeli öldürücü madde).
Susmak: Susarak duvar çekmek, ulaşılmaz hale gelmek, iletişimi noktalamak.
5 doğru 1 yanlışı götürür
Üniversite sınavlarında kuraldır; 4 yanlış 1 doğruyu götürür. Amaç öğrencinin gelişi güzel değil, düşünerek doğruyu bulmasına yönlendirmektir. “Mutlu ilişkinin aritmetiğinde” de benzer bir kural vardır: Gottman sabiti adı verilen bu kurala göre yapılan her 1 yanlışın ilişkiye olan yıkıcı etkisi onun karşılığında yapılacak 5 doğru ile giderilir. Buna göre mutlu bir ilişki için ya da bir ilişkinin devamlılığı için, ilişkide oluşacak her olumsuz olan deneyim için çiftin en az beş olumlu şey yaşaması zorunluluğudur.
Mutlu ilişkilerin 7 sırrı
“Mutlu ilişkinin aritmetiği” aynı zamanda mutlu ilişkinin sırlarını da keşfetmiştir. Mutlu bir ilişkinin 7 sırrı şunlardır.
- Eşinizin neyi sevip sevmediğini, nelerle ilgilenip ilgilenmediğini tekrar tekrar keşfetmek,
- Eşlerin birbirlerine şefkat duymaları ve hayran olabilmeleri,
- Birbirlerine sırtlarının yerine yüzlerini dönmek, birbirine anlatıp, dinleyebilmek,
- Eşlerin birbirlerinin dünyalarını, fikirlerini, dünyaya bakışlarını değiştirmelerine izin vermeleri, birbirlerinin dünyalarını ciddiye almaları,
- Çözülebilir sorunları çözmeye çalışırken, kritik ve aşağılamalardan uzak durmak,
- Çözümü olmayacak sorunları (özellikle çiftlerin kendi özel dünyalarının dışından gelen, oluşan sorunları) kabul etmek,
- Ortak bir dünya ve bakış açısı yaratmak: Benden bize geçmek…