Mültecilere daha kolay iş imkanı
Derya Özgül, LL.M.
Hukukçu
www.adconsultancy.ch
İsviçre’de mülteci B statüsü ve geçici oturum statüsüne (F) sahip olan mültecilerin çalışma şartları özel izinlere tabii tutuluyor. B oturumlu mültecileri çalıştırmak isteyen işverenler daha öncesinde Kanton yetkililerinden çalışma izni almak zorundalar. Maaş ve çalışma şartları uygunsa, genellikle çalışma izini verilebiliyor.
Bu çalışma izninin verilmesi ücrete tabii iken, mülteci olarak C oturumuna sahip olanlar çalışma izni almak zorunda değiller. Bu gruba dahil olanlar izin almadan istedikleri yerlerde ve işlerde çalışabilirler.
Geçici oturum F’e sahip olanlar ise, izin almak şartı ile işgücü piyasasında istedikleri işlerde çalışabilirler. Ancak çalışma izinleri, iş anlaşmalarına, maaşa ve çalışma şartlarına uygunluk gösteriyorsa veriliyor.
F oturumlular, bulundukları Kanton sınırları dahilinde istedikleri şehirde yaşama ve çalışma haklarına sahipler. Ancak Kanton değişikliği istediklerinde, önemli nedenler belirtmek zorundalar. Bu değişiklik izini Federal Göçmen Sekreterliği’nden (Eski adı ile Federal Göçmen Dairesi BFM) talep edilmeli. Kanton değişikliği için aile ya da iş önemli nedenler olarak kabul ediliyor.
Bu çalışma izni de ücrete tabii tutuluyor. Ancak buna rağmen birçok işveren, oturum “geçici” olduğu için çalışma izini prosedürünü başlatmak istemiyor. Bazı işverenler ise böyle bir imkanın bulunduğundan haberdar değiller.
Çözüm Arayışları
İsviçre’de mülteci statüsüne sahip olan herkese, işgücü piyasasında İsviçre vatandaşlarına olduğu gibi, öncelik verilmeli.
Bu yaklaşımdan yola çıkan Federal Hükümet, kantonlar, belediyeler ve sivil toplum kuruluşları göçmenlerin potansiyelerini daha iyi kullanmak isterken, mülteci ve geçici oturum sahiplerine istihdam kaynağı yaratılması için var olan engellerin ve prosedürlerin kaldırılmasını talep ediyorlar. Burada ilginç olan, var olan engellerin kaynağının Federal Hükümet, kantonlar ve belediyeler olması.
Federal Göçmen Sekreterliği (SEM)’nin geçen Sonbahar’da açıkladığı rakamlara göre; çalışan mültecilerin sayısı düşük iken, sosyal yardım alan mültecilerin sayısı yüksek. Son beş yılda İsviçre’ye gelen 6 bin 313 mülteciden, çalışanların yüzdeliği sadece 15. Geçici oturum hakkına sahip olanların ise yaklaşık % 35’i çalışıyor. İsviçrelilerin çalışma oranı % 80 iken, göçmenlerin çalışma oranı % 79.
Birçok işveren, mültecileri ve geçici oturum sahiplerini de çalıştırabileceklerini bilmiyorlar ya da idari engellerden dolayı çalışma izinleriyle uğraşmak istemiyorlar. İşverenleri bilgilendirmek ve bu gruba istihdam olasılığı yaratmak için işverenler motive edilmeli.
İlkbaharda İsviçre Kızılhaç’ı, Federal Göçmen Sektreterliği (SEM)’nin desteğiyle, mültecilere yönelik bir pilot proje başlatıyor. Bu proje ile mesleki dil eğitimi desteklenirken, işgücü piyasasındaki iş bulma şansı daha da arttırılacak.
İsviçre’de yaşayan birçok ilticacı ancak uzun yıllar sonra mülteci ya da geçici oturum statüsüne sahip olabiliyor. Bu anlamda ilticacı olanların (N) her işte çalışma izini verilmesi de tartışılmalı. Şu an N oturumlular, geldikleri ilk üç ya da altı ay sonrasında, sadece belirli (Restoran işleri, temizlik, bulaşıkçı vs.) işlerde çalışabiliyorlar. N’lilerin bu işlerde çalışmaları için bile birçok prosedür gerekiyor.
İsviçre’ye gelenler ne kadar hızlı işgücü piyasasına entregre olabilirlerse o kadar çabuk bağımsızlık kazanabilirler. Bu durumda hem mesleki gerilimler olmaz hem de uzun süre beklemekten kaynaklı psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalınmaz.
Not: İsviçre’de, hukuki konularda danışmanlık hizmetinden faydalanmak isteyenler yukardaki mail adresimden bana ulaşabilirler. Ayrıca Türkiye ile, tanıma/tenfiz davaları, tapu dava işlemleri, tebligat, vekâlet işlemi vs. türünden herhangi bir hukuki süreç içerisine giren ya da Türkiye’de hukuki takip yaptırmak isteyen okuyucularımız da iletişime geçebilirler.
