Kendimizi iyi ifade edebilmekle başlar iletişim
Dr. Meral Acar
Çocuk, ergen ve aile psikoloğu
50`li yıllara kadar Türkiye toplumsal yapısının kırsal ekonomiye dayalı olması sebebiyle toplumda geleneksel ve geniş aile yapısı hakimdi. Sonraki yıllarda sanayileşmenin hızlı gelişim ve büyüme göstermesi ile birlikte, köylerden kentlere ve yurtdışına göçler baslamıştır. Böylece geniş ve geleneksel aileden ayrılmalar yaşanırken, toplumun en küçük birimi olan aile yapısında da degişiklikler olmuştur.
Sanayileşme ve kentleşme ile birlikte toplumların dışa açılmaları, toplumdaki genel düşünce şekillerini ve anlayışlarını da çeşitlendirmeye başlamış, bunun sonucu olarak da geleneksel değer ve yargılarda degişiklikler meydana getirmiştir. Ailedeki geleneksel tutumlara, ülkemizde ve dünyada menfi bakılmaktadır. Ailedeki geleneksel tutumlar, otoriter ve baskıcı tutumlar olarak kabul edilir. Bunun karşıtı olan modern tutumlar ise demokratik tutumlar olarak değerlendirilir.
Çocuğun gelişiminde anne-babanın etkisi
Gerek geleneksel gerekse de modern tutumlar olsun, anne ve baba tutum ve davranışlarıyla kültür aktarıcı görevlerini isteyerek veya istemeyerek yerine getirir. Buna göre kişi kendi anne ve babasından aldığı eğitimi bilinçli veya bilinçsiz olarak kendi çocuğuna aktarır. Zaman zaman, -bunu çocukları olanlar için söylüyorum-, kendi anne ve babasında eleştirdiği ve hatta büyük öfke duyduğu davranışları, çocuğuna farkında olmadan uygular. Sonra da bunu niçin yaptığını düşünerek kendine kendine hayret eder, “ay aynı annem gibi konuştum” der. Bu davranış şekilleri birçok farklı sözden ibaret olabileceği gibi; misafir ağırlama, yeme-içme adabı veya eşlerin kendi aralarındaki ilişkilerinde de kendini gösterebilir.
Çocuklarda kişilik oluşumunun ilk ve en önemli belirleyicisi olan sosyal çevre “aile” dir. Çocuklarda yerleşen ve süreklilik gösteren birçok davranış ebevenylerini model almaları sonucunda oluşmaktadır. Çocukların eğitiminde ve gelişiminde aile yol gösterici ve kuralları öğretici bir rol oynar. Çocuğun doğru ve yanlışı öğrenmesinde olduğu gibi cinsel kimliğini kazanmasında da ailenin rolü çok büyüktür.
Kişiliği tanımlamak istersek; kişinin kendini, çevresini, olayları algılama şekli ve bunlara verdiği tepkiler kişilik özelliklerini oluşturur. Aile içindeki roller katı ise, dünyayı kategoriler içinde gören, kalıplaşmış benlik yapısı olan insanlar yetişir. Ailedeki roller esnek ise, dünyayı cok boyutlu görebilen, hoşgörülü insanlar yetişir. Birey davranışlarıyla içinde bulunduğu aileyi yansıtır. Çocuğun kendini değerli bulması, çocuğun kendisine güvenli ortam sunulması, ailesinden sürekli yakınlık ve dayanışma duygusu hissetmesini sağlayacak ortamların hazırlanmasi, çocukta sorumluluk duygusunun geliştirilmesi ve desteklenmesi gibi gereksinimleri karşılayan aile saglıklı bir insan, aksi durumda ise sağlıksız bir insan yetiştirir.Kişilik gelişimi; doğum öncesi ve sonrası fiziksel-ruhsal koşullar, çevrenin kişi üzerindeki etkisi, olgunlaşma ve ögrenmelerle baglantılı düşünülmelidir.
Sağlıklı iletişim
Değerli okuyucular. Suçlu cocuklar üzerinde yapılan istatistiklerde, çocuğun suça itilmesinde, otoriter babanın baskıcı ve katı disiplin anlayışının etkili olduğu net bir biçimde ortaya konulmaktadır. Ailedeki sorunların oturulup açıkça tartışıldığı ve hep birlikte çözümler arandığı aile ortamlarına sağlıklı aile diyoruz. Sağlıklı ailede ilişkilerin açık ve esnek olmasıyla çocuklarımıza iyi bir rehber olabiliriz. Yine saglıklı ailede kurallar açık ve net bir şekilde belirlenmiştir. Böyle bir aile ortamında, çocuk ailede kendi rolünü bilir. Çocuk, ilişkilerde neyin nasıl olduğunu bildiği için, çevresi ile de sağlıklı iletişim becerilerini doğru şekilde kullanabilir.
İletişim becerilerini sağlıklı kullanan bireyler, bulundukları toplumda kendilerini daha iyi ifade edebilirken, gerek okul gerekse de iş hayatında topluma daha uyumlu olurlar.
