Çocuk ödenekleri

Derya Özgül, LL.M.

Hukukçu

d.ozgul@adconsultancy.ch

www.adconsultancy.ch

Günümüzde, meslek ve aile uyumu için çocuk bakım ücretleri konusu tartışılıyor. Tartışmalar ışığında konuyu ele almak gerekli oldu. Şu sıralar çocuk bakımı için ailelere maddi yardımlar yapılması da gündemde. Konuyu dergimize haber olarak da aktardık. Bundan yola çıkarak, bu yazımda çocuklar ve gençler için ailelere yapılan ödeneklere değindim.

Çocuk ödeneği, ailelerin çocukları icin harcadıklarına yönelik kantonal bir maddi destektir. Gelecek nesiller olmadan, toplumun varlığı tükenmeye başlar. Ancak çocuk yetiştirmek birçok anne-baba için mali bir yüktür ve yoksulluğa da yol açabilir.

Birkaç yıl önce Federal İstatistik Dairesi tarafından, “İsviçre’de Çocuk Giderleri” adı altına yapılan bir araştırmada, doğan ilk çocuğa aylık olarak ortalama 819 Frank harcandığı ortaya kondu. Araştırmaya göre, iki çocuğun ortalama gideri 1310 Frank olurken, üç çocuklu bir ailenin çocukları ise aileye ayda 1584 Frank’a mal oluyor.

İsviçre devleti yıllardır, kendinin ve toplumun geleceği için ailelere maddi yardım sunuyor. 1952 yılından bu yana, özellikle de dağlık bölgelerde yaşayan küçük çiftçilere ve tarım sektöründe çalışanlara aile/çocuk parası ödeniyor. İsviçre’de aile politikası o tarihte bu şekilde başlamıştı.1965 yılından bu yana ise, tarım dışındaki sektörlerde çalışanlara, yani bütün çalışanlara çocuk parası veriliyor.

2004 yılında yapılan bir düzenleme ile de, bebeği doğacak olan çalışan kadınlara “doğum izni” hakkı uygulanıyor.

Ödenekler

2009 itibari ile kantonların çocuklu ailelere ödemesi gereken asgari ücret; 16 yaşına kadar 200 Frank, 16-25 yaş arası öğrencilere ise en az 250 Frank olarak belirlenmiş durumda.

Çocuk parası uygulaması her çalışan anne-baba için geçerli iken, 2013 yılından bu yana serbest meslek sahipleri ve düşük ücretli “işsizler“ için de geçerli kılındı.

Temel olarak, kendi çocuğu için her anne-baba çocuk parası yardımı alır. Burada anne-babanın evli olup olmadığı önem taşımadığı gibi, evlatlık, üvey veya kan bağının da önemi yoktur. Önemli olan çocuğun bakımının üstlenilmiş olmasıdır. Bu anlamda kardeş veya torun farketmez, bakımının büyük bölümünü siz üstlenmişseniz eğer, çocuk parasının size ödenmesi gerekir.

Her çocuğun, doğduğu aydan 16 yaşını bitirene kadar en az 200 Frank’lık bir ödenek hakkı vardır. Herhangi bir hastalık veya engelden dolayı çocuk çalışamıyor ise, bu ödenek 20 yaşını bitirene kadar devam edebiliyor. Daha sonra, 16-25 yaş arasında eğitim parası ödeneği mevcut. Bu da en az 250 Frank’lık bir ücret. 16-25 yaşları arasındaki gençlerin gelirleri varsa ve bu gelirler yıllık olarak 28.200 Frank’ı geçiyorsa eğitim yardımları yapılmıyor.

Kantonlara göre degişiklik

Birçok Kanton yukarda belirttiğim rakamları baz alıyor. Bazı kantonlarda bu rakamlar daha yüksek olmakla birlikte, doğum parası veya evlatlık ödeneği de yapılıyor. Örneğin Kanton Zürich’te 0-12 yaş arası 200 Frank, 12-16 arası 250 Frank ve daha sonrası eğitim ödeneği için 250 Frank şeklinde bir aylık ücret ödenirken, doğum veya evlatlık ödeneği bulunmuyor. Ancak Cenevre Kantonu’nda, ilk iki çocuk aylık 300’er, daha sonra doğan her çocuk için 400’er Frank ödeniyor. Eğitimleri için ilklere çocuk başına 400, üçünücü ve sonrasında doğan çocuklar için 500 Frank ödeniyor. Ayrıca Cenvre’de doğum yapan veya evlatlık edinen her kadına bir defalık olmak üzere, ilk iki çocuk başına 2000 Frank, daha sonra ki doğumlara ise 3000 Frank’lık ödenekler yapılıyor.

İşleyiş nasıl oluyor?

Çocuk ve eğitim ile ilgili yardım ücretleri çalışan anne veya babaya yapılır. Hem anne hem de baba çalışıyorsa, bu ödenek ya çocuğun bakımını üstlenene ya da çocuğun kaldığı kantonda çalışana yapılır. Her ikisi de aynı kantonda çalışıyor ise, bu kez ödenek en yüksek maaşı kim alıyorsa ona yapılır.

Ayda en az 587 (Yılda en az 7050) Frank maaş alan her anne-baba bu hakka sahiptir.

Çalışanlar için çocuk parası başvurusu işverenler tarafında yapılır. Serbest meslek sahipleri kendileri başvurmalıdırlar.

Çalışanlar, çocuk paralarını ay sonunda ödenen maaş ile birlikte alırlar. Çocuk parası başvurusu çocuğun doğduğu aydan itibaren yapılabilirken, yapmayanlar için geriye dönük yasal süre 5 yıldır.

Kantonlara göre ödenekler şöyle;

Kanton                   Çocuk Parası            Eğitim Parası                  Dogum/evlatlık ödeneği

Zürich                        200/250                       250                                          –

Bern                           230                            290                                          –

Luzern                       200/210                       250                                        1000

Uri                              200                            250                                         1000

Schwyz                       220                            270                                        1000

Obwalden                   200                            250                                           –

Nidwalden                  240                            270                                           –

Glarus                        200                             250                                          –

Zug                           300                             300/350                                    –

Fribourg                    245/265                     305/325                                     –

Solothurn                   200                            250                                          –

Basel-Stadt                 200                            250                                          –

Basel-Land                 200                            250                                          –

Schafhausen               200                           250                                          –

Appenzell Ausserrhoden         200                 250                                          –

Appenzell Innerrhoden        200                    250                                         –

St. Gallen                          200                    250                                         –

Graubünden                      200                    250                                         –

Aargau                               200                    250                                        –

Thurgau                             200                    250                                        –

Tessin                                200                    250                                         –

Vaduz                                 250/370            330/450                              1500

Wallis                                 275/375            425/525                              2000

Neuchetal                          275/250            300/330                              1200

Cenevre                             300/400            400/500                              2000

Jura                                   250                    300                                    850

Not:  İsviçre’de, hukuki konularda danışmanlık hizmetinden faydalanmak isteyenler yukardaki mail adresimden bana ulaşabilirler. Ayrıca Türkiye ile, tanıma/tenfiz davaları, tapu dava işlemleri, tebligat, vekâlet işlemi vs. türünden herhangi bir hukuki süreç içerisine giren ya da Türkiye’de hukuki takip yaptırmak isteyen okuyucularımız da iletişime geçebilirler.