Almanya sınırına nükleer atık depolama tesisi inşa önerisinin arkasında Ulusal Radyoaktif Atıkların İmhası Birliği (Nagra) bulunuyor. Nagra, nükleer atık depolama tesisi için Zürich’in kuzeyindeki, Almanya sınırına yakın Stadel (Nördlich Lägern) bölgesini öneriyor.
Nagra yetkilileri nükleer atığın, yerin birkaç yüz metre altında bulunan Opalinüs Kili’ne gömüleceğini söylüyorlar.
Nagra, radyoaktif atıkların bertaraf edilmesi için elektrik santralı operatörleri tarafından kuruldu. Kuruluş sürecinde Federal Hükümet’te yer aldı.
Nagra depolama tesisi ile ilgili olarak Federal Hükümet’e, 2024 yılına kadar bir plan sunacak. Kullanılmış nükleer yakıt ve diğer radyoaktif atıklar için düşünülen derin jeolojik depo planının hem Federal Hükümet hem de Federal Meclis tarafından onaylanması gerekiyor.
Bu süreç göz önüne alındığında, depolama tesisinin kurulmaya başlanmasının 2050’den önce olması olası görülmüyor.
Konuyla ilgili bir referandumun gündeme gelmesi durumunda bu süreç daha da uzayabilir.
İsviçre’nin nükleer atıklarına dair bazı gerçekler ile nükleer atık depolama tesisi inşaasına dair merak edilenler şöyle;
Neler nükleer atık olarak kabul ediliyor?
Genel olarak üç tür radyoaktif atık bulunurken, bunlar yüksek, orta ve düşük seviye şeklinde sınıflandırılıyor. Nükleer santrallerden elde edilen kullanılmış yakıt elementleri oldukça aktif olanlar.
ETH Zürich Nükleer Enerji Sistemleri Profesörü Horst-Michael Prasser, Bu elementlerin en küçük oranı oluşturduğunu, ancak diğer tüm atıklardan bin kat daha fazla radyoaktif madde içerdiğini söylüyor.
Atık ürünler ne kadar tehlikeli?
Kurallara göre depolama yapıldığında, radyoaktif radyasyon büyük bir sorun oluşturmuyor. Prasser, “Ancak, yakıt çubuklarının plütonyum gibi birçok bileşenin çevreye karışması oldukça zehirli olur” diyor.
Radyoaktif atıklar nereden geliyor?
Nükleer atıkların önemli bir kısmı, İsviçre’nin beş nükleer santralinden kaynaklanıyor. İlaç ile endüstriyel sektörlerden de nükleer atıklar çıkıyor. İsviçre atıklarının üçte ikisi nükleer santrallerden, gerisi ise tıbbi araştırmalar ile endüstri sektörlerinden geliyor.
Şu anda İsviçre’de dört nükleer santral aktif durumda. Bu sanraller güvenlikleri garanti altına alındığı sürece 2040 yılına kadar faaliyetlerine devam edebilecekler.
İsviçre’de hergün daha fazla radyoaktif atık birikiyor. 2075 yılına kadar 9 bin 400’ü oldukça aktif olmak üzere toplamda 92 bin metreküplük bir atık ortaya çıkacağı hesaplanıyor.
Atıklar şu an nerede depolanıyor?
İlaç, araştırma ve endüstriden gelen atıklar, Würenlingen‘deki bulunan Paul Scherrer Enstitüsü‘nün federal depolama tesisinde depolanıyor. Nükleer santrallerden kaynaklanan atıklar ise, Würenlingen’deki tesis ile santrallerde depolanıyor.
Neden derin bir depoya ihtiyaç var?
Nükleer Enerji Yasası’a göre gelecekte, düşük seviyeli ve orta seviyeli atıklar da dahil olmak üzere İsviçre’deki tüm radyoaktif atıkların yerin derinlerde depolanması gerekiyor. Yüksek seviyeli atıklar için yapılacak olan derin depolamanın güvenirliği uluslararası boyut ile de destekleniyor.
Atıklar ne kadar süre depolanmalı?
Yüksek dereceli nükleer atıkların 200 bin ile bir milyon yıl arasında depolanması gerektiği belirtiliyor. Atıklardaki radyoaktiflerin, kayalardaki doğal radyoaktiflerle karşılaşması gerekiyor. Bunun için kademeli olarak koruyucu bariyerlerin de olması şart.
Düşük ve ve orta seviyeli atıkların ise yaklaşık 30 bin yıl kadar depolanması gerekiyor.
Neden Stadel bölgesi?
Ulusal Radyoaktif Atıkların İmhası Birliği (Nagra) Stadel bölgesinin, kaya kalitesi olarak en iyi bölge olduğunu söylüyor. Bu bölgede bulunan kaya tabakası Opalinüs Kili, su taşıyan tabakalara ve yüzeye en uzak mesafede bulunurken, en iyi koruyucu özelliğe de sahip.
Depo ne zaman faaliyete geçecek?
Her şey planlandığı gibi giderse, 2034 yılında bir kaya laboratuvarı inşaatına başlanacak. Ana depolama tesisi 2045’te inşaa edilecek. Atıkların yerleştirilmesi ise 2050’de başlayacak.
Yerleştirmenin 2075’te tamamlanması, ardından da bir gözlem aşamasının gelmesi gerekiyor.
Herşeyin iyi gittiği anlaşıldığında da deponun tamamen kapatılması gerekecek.
Endişeler neler?
Almanya Federal Çevre Bakanlığı, İsviçre’nin Almanya sınırına bir nükleer atık deposu inşa etme kararını eleştiriyor. İsviçre sınırındaki Almanlar arasında da endişe hakim. Bu endişeler öncelikle güvenlik ve temiz içme suyu temini konuları ile ilgili.
Alman uzmanlar, temiz içme suyu sorununun nüfus için büyük bir endişe kaynağı olacağını dile getiriyorlar.
