İsviçre’de referandum ve halk inisiyatifi

REFERANDUM NEDİR?

Referandum, Federal Parlamento’nun çıkardığı bir yasaya karşı çıkıldığında gündeme gelir.

Yasa, resmi gazetede yayınlandıktan sonra 100 gün içerisinde, İsviçre genelinde, oy hakkına sahip kişilerden (İsviçre vatandaşı ve 18 yaş üzeri) toplanmış geçerli 50 bin imza ile bu yasa değişikliği halk oylamasına sunulur.

Yapılan oylamada, İsviçre genelinde %50‘nin üzerinde “Hayır“ oyu çıkarsa yasa değişikliği engellenmiş olur.

İsviçre’de, Federal Parlamento`da kabul edilen bütün Anayasa değişiklikleri halk oylamasına sunulmak zorundadır. Ancak aynı zorunluluk Parlamento`nun yasa ve benzeri kararları için söz konusu değildir.

Eğer Parlamento kararına karşı geçerli bir “Referandum” yoksa, karar yürürlüğe girer.

HALK iNiSiYATiFi NEDiR?

Yeni bir yasa çıkarmak veya bir yasanın herhangi bir maddesini değiştirmek istiyorsanız, 18 ay içerisinde İsviçre genelinde oy hakkına sahip kişilerden (İsviçre vatandaşı ve 18 yaş üzeri) geçerli 100 bin imzanın toplanması gerekir.

Halk inisiyatifi oylamasından çıkacak olan herhangi bir kararın sadece seçmenler tarafından değil, aynı zamanda kantonların çoğunluğu tarafından da kabul edilmesi gerekir.

Seçmen çoğunluğu için oylamada ülke çapında kullanılan toplam oy miktarı dikkate alınırken, her kantonda kullanılan oyların hangi yönde çoğunluk sağladığına bakılır.

İsviçre Federal Devleti 20 tam ve altı yarım kantondan oluşur. Tam kantonların kararları bir, yarım kantonların kararları da yarım puan olarak hesaplanır. Sonuçta, Kanton çoğunluğu için ortaya çıkan toplam 23 puanın hangi tarafta ağırlık kazandığına bakılır.

Eğer bir Halk inisiyatifi oylamadan sonra kabul edildiyse, bu yeni yasa maddesi Anayasa’ya geçer. Alınan kararın kimi zaman kanun maddesinin ilgili olduğu yasaya da geçmesi gerekebilir.

Örneğin ömür boyu hapsi öngören bir kanun maddesi halk oylamasında kabul edildikten sonra, İsviçre Anayasası’na geçmesinin yanında, ceza yasasına da daha detaylı geçmiştir.

Halk oylaması; gerek inisiyatif, gerekse de refendum için yapılan oylamalar ile Anayasa değişikliği gibi zorunlu yapılan oylamalara verilen genel bir isimlendirmedir.

İsviçre’de, Mart (bazen Şubat), Haziran, Eylül ve Kasım aylarında olmak üzere senede dört kez halk oylaması yapılır. Bu oylamalarda Federal, Kanton ve Belediye alanlarındaki referandum ve halk inisiyatifleri oylamaya sunulur. Halkın düşüncesini belirtiği bu halk oylamalarından dolayı sisteme “Doğrudan Demokrasi” denilmektedir.

Kantonlar ve Belediyeler

Referandumlar ve Halk inisiyatifleri, ulusal alanın yanında kanton ve belediyeler alanında da aynı kriterlere bağlı olarak yapılabilmektedir.

Kanton ve belediyelerin nüfusuna göre toplanması gereken imza sayısında ve imzanın toplanacağı sürelerde değişiklikler görülür.

Örneğin Bern Kantonu’da, Referandum için üç ay içersinde 10 bin, Halk inisiyatifi için 6 ay içersinde 15 bin geçerli imzanın toplanması gerekmektedir.

Kanton Anayasası’nın tümden revize edilebilmesi için istisnai olarak 30 bin imza gerekmektedir.

Bern şehrinde ise; Referandum için 60 gün içersinde 1500, Halk inisiyatifi için 6 ay içersinde 5 bin geçerli imzanın toplanması gerekmektedir.

Düzenleme vatandaşlara fayda sağlamazken, vatandaşlar daha yüksek vergiler ödemek veya devlet yardımlarında bir indirimi kabul etmek zorunda kalacaklar.

İsviçreli seçmenler 9 Şubat’ta Çevresel Sorumluluk Girişimi ile ilgili bir oylama yapacaklar.

İsviçre’de son yıllarda çeşitli çevresel alanlarda ilerlemeler kaydedildi. Bu kapsamda, doğal kaynaklar daha verimli kullanılırken, kişi başına düşen tüketim, yirmi yıl öncesine göre çevreye daha az yük getiriyor.

Ancak buna rağmen, su, toprak ve hava gibi doğal kaynaklar hem dünya çapında hem de İsviçre’de hâlâ yoğun bir şekilde baskı altında.9 Şubat

Çoğu zaman bu baskının telafisi mümkün olmazken, bu durumun yaşam koşullarını olumsuz etkileyebileceği kaygısı hakim.

Oylama sorusu:

“Gezegensel sınırlar içinde, sorumlu bir ekonomi için (Çevresel Sorumluluk Girişimi)” isimli girişimi kabul ediyor musunuz?

Çevresel Sorumluluk Girişimi ne istiyor?

Halkın refahına ve sağlığına hizmet ettiginie dair vurgular yapan Çevresel Sorumluluk Girişimi, açıkça insanlığın geçim kaynaklarının korunmasını talep ediyor ve herkesin sağlıklı gıda, temiz içme suyu ve temiz hava gibi haklara sahip olduğunun altını ciziyor.

“Tüm insanların sağlıklı bir çevreye ihtiyacı var” sloganı ile yola çıkan girişim, ekonomik geçim için gerekli doğal kaynakları korumak amacıyla, izin verilenden daha fazla kaynak tüketilmemesini ve daha fazla kirletici madde salınmamasını savunuyor. Buna, yurt içinde ve yurt dışında toplumsal olarak kabul edilebilir tedbirlerle ulaşılması hedefleniyor. Bu hedefler için on yıllık bir süre belirleyen girişim, o tarihten itibaren İsviçre’de tüketimden kaynaklanan çevre kirliliği, İsviçre’nin dünya nüfusundaki payına göre ölçülen dünyanın taşıma kapasitesi sınırlarını aşamayacak.

Girişim metni; düzenlemeler, yasaklar ve daha çevre dostu tüketime yönelik teşvikler gibi uygulamaya yönelik tedbirleri açık bırakıyor.

Girişim, Meclis’teki sol partiler ile çevre örgütleri tarafından destekleniyor.

Federal Hükümet ile Federal Meclis’in tavsiyeleri

Federal Hükümet ile Federal Meclis bu girişimi reddediyorlar ve “Hayır“ yönünde oy kullanılmasını tavsiye ediyorlar.

Mevcut çevre politikasının sürdürülmesini isteyen Federal Hükümet ile Federal Meclis’e göre bu girişim, tüketimi ciddi şekilde kısıtlayan, ekonomiyi zayıflatan, ürün ve hizmetleri daha pahalı hale getiren çok sayıda yeni düzenleme ve yasağı da beraberinde getiriyor.