İsviçre istikranın sırrı; tarafsızlık politikası

• ABD, Japonya ve AT 1986’da ekonomik yaptırımlarla ırkçı apartheid rejimine diz çöktürmeye çalışırken, tarafsız İsviçre Güney Afrika ile ticaretini sürdürdü.
• Birleşmiş Milletler ve ABD 2007’den itibaren uyguladığı silah ambargosu ve yaptırımlarla Molla rejiminin nükleer silah yapmasını engellemeye çalışırken, İsviçre İran’la ticari ilişkilerini genişletti.
• İsviçre, Küresel Güney’de daha fazla demokrasi ve hukukun üstünlüğü için kalkınma işbirliğini taahhüt ederken, birçok diktatör paralarını İsviçre banka hesaplarına yatırdı.

İsviçre uzun yıllar boyunca, tarafsızlık kisvesi altında refahını korumayı sürdürdü.

İyi niyetleri, insani geleneği, tarafsızlığı ve uluslararası kurumların adresi Cenevre ile İsviçre, ekonomik çıkarlarını arka planda ihtiyatlı bir şekilde geliştirirken, kendini önemli bir aktör olarak sunmayı başardı.

Finans merkezi ve vergi kanunları ile birlikte “herkesle iş yapıyoruz ve yaptırımları umursamıyoruz” şeklinde anlaşılan bu tarafsızlık politikası, İsviçre’nin ticarette ve finansta dünyanın merkezi haline gelmesinin nedenlerinden biri.

Ancak gelinen aşamada rüzgarlar, uluslararası düzeyde tersine dönmeye başladı.

Uluslararası baskı

Kimi İsviçreli politikacılara göre İsviçre, tarafsızlığı nedeniyle geçmişte birçok ayrıcalığa sahip oldu. Ancak bu ayrıcalıklar aşınmaya başladı. Ülke artık uluslararası baskı altında.

Bu kapsamda finans konularında reformlar yapan İsviçre, bankacılık gizliliğini kısmen kaldırıp, vergi konularında otomatik bilgi alışverişini anlaşmalarına da dahil oldu.

AB ile yürütülen zorlu ilişkiler de değişen bu ruh halini yansıtıyor. AB ile yapılan ikili anlaşmalarla Avrupa iç pazarından, uzun süre pazarın yükümlülüklerine boyun eğmek zorunda kalmadan, geniş ölçüde yararlanmayı başardı. Uluslararası ortamın değiştiğini ifade eden kimi siyasetçiler, AB‘nin artık İsviçre’ye herhangi bir istisna tanımak istemediğini söylüyorlar. Buna göre, AB ile tehlikeye giren ilişkiler İsviçre’nin refahı için en büyük tehdit. Buna ek olarak, Avrupa’daki gelişmeler de İsviçre ekonomisini etkileyen başka bir etken.

Rusya’ya yönelik tereddütlü yaptırımlar

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması İsviçre’ye yönelik algıyı değiştirdi denebilir. Örneğin bazı Avrupa ülkeleri, İsviçre’den aldıkları silah ve mühimmatın Ukrayna’ya geçişine izin verilmemesinden rahatsız.

Buna tarafsızlıkla ilgili ulusal bir yasayı gerekçe gösteren İsviçre, Alman siyasetçilerin İsviçre’den silah ve mühimmat satın almayı durdurmakla tehdit etmelerine rağmen, silah ve mühimmet satışı ile ilgili yasaklara kararlılıkla bağlı kalıyor.

Tarafsızlık politikası çöküyor mu?

Çin, Rusya, İran gibi otokratik devletler, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşında blok oluşururlarken, diplomasi uzmanları yeni bir Soğuk Savaş döneminden söz ediyorlar. Böylesi bir durumda İsviçre‘nin nasıl bir tavır takınacağı merak konusu.

İsviçre, küresel algı ve imajı açısından kendini her zaman batı ittifakında konumlandıran bir ülke pozisyonunda oldu. Tarafsız gibi davranarak kendi açısından yolunu açabildi. Ancak bu politika artık eskisi gibi başkalarıyla yürütülemiyor. Dış ticaret politikası ABD ve AB tarafından dikkatle izlenen İsviçre’nin, ABD ve AB’nin yürüttüğü politikalara uyması bekleniyor.

İsviçre, Ukrayna savaşı söz konusu olduğunda asil idealleri kendi refahının üzerinde tutup, Rusya’ya yönelik olan yaptırımları kimi tereddütlere rağmen kabul etti.

İsviçre’nin bu dönemde baskı altında olduğunu söylenebilir. Özellikle de AB’nin yaptırımları desteklenmeye devam edilecek. Aksi takdirde ülke, AB’nin ekonomik önlemleri, yaptırımları ve ticari ilişkilerin kesilmesi ile karşı karşıya gelebilir. Bu durumda da önemli bir refah kaybı yaşanabilir.

Derleyen: Aydın Yıldırım