İsviçre firmalarına yatırım
Şener Arslan
Ekonomi ve Yatırım Uzmanı
Wirtschafts- und Anlagespezialist
İsviçre firmalarına yatırımda nelere dikkat etmeli?
Gecen yazılarımda değindiğim gibi, İsviçre’nin şirketleri dünyaca tanınan güçlü markalar ve bunların çoğu hem yurt içinde hem de yurt dışında çok iyi satış yapmaktadırlar. Bu yazımda ve önümüzdeki yazılarımda bu tür şirketlere nasıl yatırım yapılabileceğini ele alıp, bunun yanı sıra da ne tür yatırım imkânları olduğunu açıklayacağım.
İsviçre’de uluslararası satış yapan şirketlerin yanısıra, ülke içinde satış yapan ya da sadece belirli bir kesime servis sunan güçlü şirketler de mevcut. Büyük şirketler genellikle piyasanın çoğunu eline alır ve satış fiyatlarını kâr oranlarını doğrultusunda belirlerken, küçük şirketler ise, sektör ya da ülke içinde sadece kâr elde etmeyi hedeflerler.
Her şirket başlangıçta kurucu kişi ya da kurucu grupla kurulur. Şirket büyüdükçe, yeni imkanlar doğar ve şirket sahipleri bu büyümeyi iki farklı şekilde ele alabilirler. Buna göre, ya bankalardan ve piyasadan borç alırlar, ya da hisse senetlerini, yani paylarını başkalarına satarlar. Her iki durum birbirini tamamlayabilir de. Yani bir şirket hem borç alıp, hem de hisse senetlerini piyasaya sürebilir. Genellikle, hisse senetlerini piyasa sürdüren şirket kurucuları, ellerindeki senetleri satarak, piyasadan para alır ve zenginleşirler. (Son yıllarda bunun örneğini bir ABD şirketi olan Facebook’dan da gördük)
Bu yazımda daha çok hisse senetlerini ele alacağım.
Şirket sahipleri, şirketlerini başkalarının satın almaları için borsa üzerinden sergiler. Genellikle burada belirli bir mülkiyet sahiplerinin elinde kalırken, belirli yüzdelik de alımlar için piyasa sürülür.
Buna örnek bir şirket olarak hepimizin çok iyi tanıdığı, dünyaca tanılan saat ve mücevher üreticisi SWATCH şirketi. İsviçre saat krizinden sonra, 1970’li yıllarda Nicolas George Hayek tarafından satın alınan şirket, Hayek’in parlak düşünceleriyle çok güçlü bir hale gelir. Bu yapısıyla şirket kısa zaman içinde güçlenip, tek başına İsviçre saat sektörünü kurtardı. Aşağıda bugün Swatch’a ait olan saatlerin markalarını görebilirsiniz.
Hayek, şirketin gelişmesiyle ve büyümesiyle birlikte, Hayek Swatch Grubu’nu halka sunarak borsaya açtı. Bugün halen hisse senetlerin % 40’i Hayek ailesinin, yüzde 5.9’u Esther Grether Grubu’nun % 55’i ise halka sunulmuş durumdadır. Swatch, İsviçre borsasındaki en büyük 20 şirket arasında yer almaktadır. Swatch gibi borsada yer alan diğer 20 büyük şirketler arasında Novartis, Nestle, Roche ve UBS gibi uluslararası nitelikler taşıyan firmalar da bulunmaktadır.
Bu 20 büyük şirket için, 1988 yıllında “Swiss Market Index” (SMI kısaltılışı) kuruldu. Bu endeksin içerisinde bu şirketler bulunmaktadır:
– Novartis
– Nestlé
– Hoffmann-La Roche
– UBS
– ABB
– Zurich Insurance Group
– Richemont
– Syngenta
– Credit Suisse
– Swiss Re
– Holcim
– Actelion
– Givaudan
– Swisscom
– Adecco
– Geberit
– Swatch Group
– Julius Bär Gruppe
– SGS
– Transocean
Yani televizyonlardan ya da internetten, İsviçre borsasına baktığınızda, SMI en büyük şirketlerin içinde olduğu endeks olduğu için, genellikle SMI verilerini görürsünüz. Bunun yanı sıra, “Swiss Performance Index” İsviçre piyasasını tamamıyla kapsamaktadır da.
Her endeksin içinde yer alan şirketlerin bir de ağırlıkları bulunuyor. Bugün, Novartis’in SMI içerisinde % 22,3’lük bir ağırlığı varken, Nestle’nin % 21,1, Roche’nin ise % 17,41 ağırlığı vardır.
Bu üç şirketin endekslerinin toplamı yüzde 60’ın üzerindedir. Her üç şirket bu oranla endeksleri ellerinde tutmaktadırlar.
SMI gidişatını aşağıdaki grafik üzerinde de görebiliriz.
Yatırım nasıl yapılır?
Yukarıdaki şirketlere yatırım iki türlü yapılabilir;
1- Direk, banka üzerinden bu şirketlere yatırım yapılabilir.
2- Sepet halinde, bu 20 şirket birden seçilebilir. Bu tür sepetlere ETF (Exchange Traded Fund) deniliyor. Türkçesi ise, Borsa Yatırım Fonu’dur. Bu fonlara direk yatırım yapıldığında, 20 şirkete yatırım yapılmış olunuyor.
Genel olarak bu yatırımlar yapıldığında, ‘neden yatırım yapılır?’ diye sormak lazım. Bu soruya cevap olarak, firmaların piyasadaki etkilerine bakmak yeterlidir. Söyle ki;
1- Bu şirketlerin çoğu her yıl temettü öderler (Bu yüzdelik olarak değişebilir). Bu şirketlerin kazancı, borsa değerini de artırabilir. Örnek olarak, Novartis şirketini ele alırsak…Bu Şirket yıllık % 3.21 temettü öderken, son üç yıl içinde şirketin borsa değeri 50’den 100’e çıktı.
2- Bu şirketler genellikle büyük ve gelişmiş şirketler olduğu için, bunların ürettiği ürünlerin reklamlarını çeşitli yerlerde sürekli görebilirsiniz. Şirketlerin kendi sayfalarından da her tür bilgiyi alabilirsiniz. Yani her yönüyle kendilerini dikkat çekici bir seklide görünür ve güçlü gösterirler.
Bu tür şirketlere yatırım yapmak istiyorsanız eğer, SMI ETF üzerinden yatırım yapmanızı öneririm. Çünkü böylece hem şirketlere yatırım yapmış, hem de yatırımınızı şirketler arasında dağıtmış olursunuz.
İlerideki yazılarımda hem başka şirketler hem de başka yatırım imkânları üzerine yazacağım.
