İsviçre borsası bu yılı ekside kapatacak. Neden?
Şener Arslan
Ekonomi ve Yatırım Uzmanı
İsviçre Borsası, SMI ve genel Avrupa borsaları gibi, bu yıl iyi performans göstermedi. Bu negatif ortama yol açan gidişat, önümüzdeki haftalarda da kaybolmayacak.
İsviçre Borsası yılın başından bu yana, neredeyse 1000 puan kaybederek eksi %13.35 performans gösterdi. Bu sene hangi şirketlerin iyi performans sergileyeceklerini, hangilerinin aşırı ekside olacaklarını biraz daha detaylı anlatmak istiyorum.
İsviçre borsanın en büyük 20 şirketini elinde tutan SMI endeksi, İsviçre için en önemli Borsa endeksi olarak geçer. Ancak endeksin içerisinde her şirketin ağırlığı aynı değildir ve borsa ağırlığından (yani şirketin piyasada olan değeri çarpı hisse sayısı olarak hesaplanır) belirlenir. Anlayacağınız, endeks çok önemli olmasına rağmen ve günde birkaç kere haberlerde ve radyo’da yayınlanmasına rağmen, bu endeksin ağırlığını fazla yatırımcı bilmemektedir.
Bu endeksin ağırlığını belirleyen bu üç şirket vardır;
– Novartis, % 23 ağırlık
– Nestle, % 22 ağırlık
– Roche, % 16.71 ağırlık
Yani, bu üç büyük şirketin endekste olan ağırlığı % 60’a yakın olmasıyla birlikte, bu şirketlerin gidişatı, borsanın gidişatını da belirler. Bu gruptan sonra bir de bankalar ve sigortalar gelir. İlaç sanayisi ve bankalar borsa üzerinde % 70 oranından fazla ağırlık gösterir.
Roche ve Novartis bu yıl, genel dünyada ilaç sanayilerin Amerika Birleşik Devlet ’inde olan seçimlerden dolayı aşırı baskı altına gelmiştir. Demokratik Parti’nin seçimlerinde bu yıl aşırı şekilde tartışılan konu, “ilaç sanayisinin ilaç fiyatlarını aşırı şekilde yükseltmesi ve insanları zor durumda bırakması” olmuştu.
Ön secim esnasında, ABD’de olan bir şirket, akşam üzeri yeni sahibinden taraf bir ilacı 13.50 dolardan 750 dolara yükselti. Yani anlayacağınız, aksam üzeri bu ilacın değeri % 5000’den fazla yükselti. Bunun ardından, insanlar sokağa çıkıp bu ahlaksızlığa karşı eylemler düzenledi. Hillary Clinton ve Berni Sanders bu konuya çok sert tepki göstererek, ABD içerisinde böyle bir şeyin asla bir daha olmayacağına ve tüm ilaç şirketlerini kim başkan seçilirse kontrol atlına alıp, bu fiyatların inmesi için savaşacaklarına söz verdiler. Novartis ve Roche her ne kadar İsviçre şirketleri olsalar da, Amerika’da olan satış piyasası büyük ve oradan gelen bir ceza şirketleri aşırı bir şekilde negatif etkileyebilir. Bu örneği geçmişte hem bankalarda hem de gecen yıl araba sanayisi devi Volkswagen’de gördük.
Grafikte görüldüğü gibi, Novartis 2015 yılında gördüğü CHF 100 seviyelerinden % 32 aşağıda performans göstermekte. Bu yıl ilaç sanayisiyle birlikte, UBS ve CS Bankaları da aşırı şekilde eksi performans gösteriyorlar. CS bu yıl eksi % 40 bir performans gösterirken, UBS bu yıl eksi % 32’de oldu.
Bankalar bu eksi faiz döneminde aşırı zorluklar görüyorlar. Normalinde bir banka kısa vadeli faiz alır ve bunu uzun vadeli faiz olarak müşterilerine kredi verir. Bu aradaki fark, “margin” olarak kazanç getirir ve banka böylece ne kadar para yönetirse ve ne kadar kredi verirse o kadar para kazanır. Lakin, eksi ve çok düşük faiz döneminde, 10 yıllık faizler bile neredeyse şirketlere bedavaya gelince, bankalar elinde olan paraları kullanamayıp, merkez bankasına geri iade etmektedirler. Bununla birlikte, halen çeşitli devletlerden, başta ABD olmak üzer, büyük baskı var. Çeşitli Avrupa ülkeleri, İsviçre’de yatan kendi vatandaşlarının paralarına ulaşmak isterken, bu durum büyük ve küçük bankalar üzerinde baskı yaratmaktadır.
Ne olabilir?
Peki bu yıl borsada hiç mi iyi kazanç imkânı yoktu? Evet vardı. SMI içerisinde bulunan Geberit, ABB ve SGS iyi birer performans gösterdiler. Geberit ve ABB ikilisi % 15’den fazla artarak çok iyi birer performans gösterdiler. Bu şirketler ile birlikte orta ve küçük şirketler de İsviçre’de çok iyi performans gösterdiler. Örneğin Logitech % 54 artarken, Gurit % 45’lik bir artış performansı gösterdi. Elbette, hangi yıl hangi sektör ve şirket iyi performans göstereceğini önceden bilmek çok zor veya imkânsız diyebiliriz. Ancak ödevini iyi yapan yatırımcılar, bu şirketleri bir doktorun hastasını muayene eder gibi muayene ederlerse, başarılı olma imkânını yükseltip, iyi performans sağlayabilirler. Bunu yapmayacaksalar bile, sepet halinde bu çeşitli endekslere yatırım yapma imkânına da sahip olabilirler.
ABD seçimlerinden sonra, yil sonuna doğru, 15 Aralıkta ABD Merkez Bankası’nın bir toplantısı olacak. Orada alacağımız mesai ve faiz yükseltimi, İsviçre borsasını ve küresel piyasalarını olumsuz etkileyebilir. Yani 2017 yılına, 2016 yılı gibi eksi başlayabiliriz. Ama borsada değer kaybeden şirketler, yatırımcının gözünde tekrar değerli olmaya başlayıp, alım fırsatı yaratabilirler. Bu durumda, %40 ve %50 değer kaybeden bankalara ve % 20 değer kaybeden sanayi şirketlerine yatırım yapmak, 2017 için olumlu bir strateji olabilir.
