Güneş enerjimiz D vitamini

Berna Danacı

Diyetisyen

dytbernadanaci@gmail.com

D vitaminini eksikliği artık küresel bir sorun haline geldi. Pek çok insanda eksikliği görülen D vitamini yağda eriyen bir vitamindir ve en temel kaynağı ise güneş ışınlarıdır. Bu nedenle bu vitamine kış aylarında daha çok ihtiyaç duyarız. Yaz aylarında güneş alan ülkelerde eksikliğine bir nebze daha az rastlansa da genel olarak bir yetersizlik söz konusudur.

Kilo artışı ile birlikte bu durum daha da tetiklenir, emilim problemleri artar. Obezitenin artması ve D vitamini düşüklüğü tesadüf değildir. Halsizlik, yorgunluk, depresyona eğilim, kasların zayıflaması da D vitamini eksikliğinin ortaya çıkardığı sonuçlardır.

Özellikle güneş ışığına daha az maruz kalan kişiler, emziren anneler, bebekler, yaşlılar, çok düşük yağlı, düşük kalorili diyetlere maruz kalanlar, obezite problemi olanlar D vitamini eksikliği daha sık yaşarlar.

D vitamini vücutta kalsiyum emilimini arttıran bir vitamin olarak karşımıza çıkar. Kalsiyumun bağırsaklardan emilimine katkıda bulunan D vitamini, kan kalsiyum seviyesinin artmasına, böylece de kas ve kemik sağlığına yarar sağlar. D vitamini eksikliğinde bu nedenle çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde osteomalasia, osteoporoz gibi kemik rahatsızlıkları görülebilir. Bununla birlikte diş sağlığının devamlılığı içinde D vitamini seviyesi önemlidir.

D vitamini düzeyinin yeterli olması bağışıklık sistemini düzenler.  Böylece immun sistem hastalıklarının önlenmesinde ve hastalıkların bu tedavisinde başarı sağlanır. Multiple skleroz ve romatizma gibi hastalıklara sahip olan bireylerin yaşam kalitesini arttırır.

D vitamini kan şekerinin dengelenmesinde de dolaylı yarar sağlar. Pankreasın beta hücrelerinden salgılan ve kan şekerini dengelemekle görevli insülin hormonunun salgılanmasına destek olur. Genel tabloda, tip 2 diyabet ve insülin direnci tedavisinde başarı oranını yükseltir.

Damarlardaki kan basıncını dengeler ve hipertansiyon riskini düşürürken böbrek fonksiyonlarını korur.  Kan kolesterol seviyesini dengeleyerek kardiyovasküler hastalıkların gelişmişini önler.

Yapılan araştırmalar sonucunda, ideal seviyede D vitaminine sahip olan insanlarda meme, prostat ve kolon kanseri riskinin daha düşük olduğu ortaya konmuştur. Özellikle meme kanseri riski önemli oranda azaltmaktadır.

Günlük D vitamini alımı ise yetişkinler için 19-70 yaş 600 IU, 70 yaş üzeri: 800 IU; bebekler için 0-12 ay: 400 IU, çocuklar için 1-13 yaş 600 IU ; hamilelik ve emzirme dönemi için ise  15 mikrogram şeklindedir.

D vitamininin en temel kaynağı güneştir. Güneşli günlerde sadece öğle saatlerinde 15-30 dakika arası güneşlenmek D vitamini ihtiyacınızı karşılayacaktır. Beslenme yoluyla karşılayabileceğiniz gıdalar ise peynir, tereyağı, yağlı balıklar, balık yağı, yumurta sarısı ve karaciğerdir.

D vitamini alımının fazlası da toksik etki gösterir. Çünkü aşırı alımlarda vücutta depolanma riski artar. Bulantı, kusma, iştah kaybı, kabızlık, halsizlik, kilo kaybı ve serum kalsiyum düzeyinde yükselme görülür.

D vitamini takviyesi alırken bir uzman görüşü alarak kullanmak daha doğru olacaktır.

Küresel bir sorun haline gelen D vitamini eksikliğinde, düzenli olarak D vitamini düzeyini kontrol ettirmek çözüm sunacaktır.