Kısıtlamalar, sığınmacı olmayan ve üçüncü dünya ülkelerinden gelen yaklaşık 60 bin kişiyi etkiliyor. Bu sayı, İsviçre’de 2016 yılında sosyal yardım desteği alan tüm kişilerin yaklaşık %17’sine denk geliyor.
Söz konusu 60 bin kişinin büyük bir kısmı ya kendileri ya da aileleri geçmişte sığınma talebinde bulunmuş göçmenlerden oluşuyor.
Çeşitli tedbirler
Federal Hükümet 2019 yılının yaz döneminde konu ile ilgili hazırlanan raporu onayladı. 2020 yılı başında gerçeklesen bir oturumda ileriye dönük eylem planı hakkında karar kılan Hükümet, tedbirlerle ilgili mevzuat değişikliği için Federal Adalet ve Polis Dairesi’ni (EJPD) yükümlü kıldı.
Federal Adalet ve Polis Dairesi’nin hazırlamakla yükümlü olduğu üç değişiklik söyle;
- C Oturum izninin iptal edilmesi işlemleri sosyal yardım alırken kolaylaştırılmalı.
- B ikamet izni olan kişilere sosyal yardım, İsviçre’deki ikametlerinin ilk 3 yılı içinde kısıtlanmalı.
- Geçici kabul almış kişilere, B ikâmet izninin verilmesi için istenen entegrasyon gereklilikleri belirlenmeli.
Federal Hükümet üyesi ve Federal Adalet ve Polis Bakanı Karin Keller-Sutter bu tedbirlere ek olarak; sosyal yardım alanların çocuklarının artık vatandaşlığa kabul edilmemelerini talep etti. Ancak Keller-Sutter, CVP’li ve SP’li Federal Hükümet üyelerinin muhalefeti doğrultusunda bu talebini geri çekmek zorunda kaldı.
Bahsi gecen bu tedbirler, herhangi bir mevzuat değişikliğine gerek kalmadan EJPD tarafından doğrudan yasalaştıracak. Bu kapsamda;
- “Önemli derecede sosyal yardım masrafı doğuran” üçüncü dünya ülkesi vatandaşlarının B oturum izinlerinin uzatılması için gelecekte Federal Göç Dairesi’nin (SEM) onayı zorunlu olacak.
- Federal İstatistik Ofisi’nin üçüncü dünya ülkesi vatandaşlarına sosyal yardım uygulaması için yapacağı düzenli değerlendirmeler, artık var olan verilerin birleştirilmesi doğrultusunda gerçekleştirilecek.
- EJPD tüm kantonların göç yasasına ilişkin tedbirler alırken, sosyal yardım harcamalarının eşit bir çerçevede buluşabilmesi için önerilerde bulunmaya devam edecek.
Düzenleme eleştiriliyor
Günümüzde çoğu kanton ve belediyede, “Süresiz Oturum” (İsviçreliler, C oturum izni olanlar, B oturum izni olanlar, mülteci statüsündekiler ve vatansızlar) sayesinde kişiler, İsviçre Sosyal Yardım Konferansı (SKOS) esasları doğrultusunda temel sosyal yardımlardan faydalanabilmekteler. “Süresiz oturumu” olmayanlar (geçici olarak kabul edilen yabancılar) ise kısmi bir sosyal yardımdan faydalanma hakları bulunuyor.
Cenevre Sözleşmesi eşit muameleyi gerekli kılıyor
“Yeni bir ayrışma yaratılmak isteniyor”
İsviçre Sığınma ve Göç Yasası Gözlemevi (SBAA), Federal Hükümet’in “süresiz oturum” sahibi gruplar arasında yeni bir ayrışma yaratma isteğini eleştiriyor. Buna göre, B oturum izni olan kişilere (mülteci statüsü almış kişiler de dahil) sosyal yardımın kısıtlanması, bu kişilerin İsviçre vatandaşları ve AB/EFTA ülkelerinin vatandaşları karşısında dezavantajlı konuma düşmesi anlamına geliyor.
Hükümet’in kısıtlamaları, Cenevre Sözleşmesi’nin 23. maddesinde belirtilen, “Devletlerin mültecilere sosyal refah ve diğer yardımlar alanında kendi vatandaşları ile aynı muamele gösterme zorunluluğu” şartına ters düşüyor.
Daha çarpıcı olan ise, sosyal yardımların İsviçre’deki oturumun ilk 3 yılında kısıtlanacak olması. Bu durum, ilgili kişilerin ekonomik ve sosyal entegrasyonunu daha da zorlaştırıp, istenmeyen psikolojik baskılar da yaratabilir.
Federal Hükümet tarafından görevlendirilen uzmanlar da düzenlemeye şüphe ile yaklaşıyorlar ve bu tedbirlerden kimisini “verimsiz ve zarar verici” olarak değerlendiriyorlar.
2019’dan beri şiddetli kısıtlamalar
B ve C oturum izni olan kişilere sosyal yardım hakkındaki bağlantılı hükümler, revize edilmiş Yabancılar ve Entegrasyon Yasası’nın 1 Ocak 2019’da yürürlüğe girmesiyle birlikte hızla kısıtlandı.
SBAA’ya göre, henüz yeni yasa kararlarının getirdiği deneyimin etkileri beklenmeden ve değerlendirilmeden yeni tedbirlerin getirilmesi anlaşılmaz bir durum.
1 Ocak 2019 tarihli yeni yasanın yürürlüğe girmesinden önce SBAA, sosyal yardımdan muaf olmalarına rağmen kişilerin yasal olmayan yollarla ikâmet izinlerinin iptal edildiği vakaları belgeledi. Ancak, oturma izni için, İsviçre’de 15 yıldan fazla kesintisiz oturumu bulunan ve gereğince ikâmet eden kişilerin oturum izinlerinin iptal edilmesi, sosyal yardım ödemelerinden dolayı yasaktı. Bu zaman dilimi Ocak 2019’daki yasa revizyonu sonrasında ortadan kalkmış oldu.
Sosyal güvenlik daireleri, Ocak 2019’dan bu yana, oturma izni bulunan, en az 15 yıldır İsviçre’de yaşayan ve aldıkları sosyal yardım belli bir miktara erişmiş olan yabancıları da onlara haber vermeksizin ilgili makamlara ihbar etmek zorundalar.
İsviçre’de en az 20 yıl kalan bir kişinin oturumu, yeni düzenleme ile birlikte, “geçici“ve “şartlı ikamet izni” ne indirgenebilecek.
