Glutensiz yaşam

Berna Çoban

Diyetisyen

diyetisyenbernacoban@gmail.com

Günümüzün en popüler beslenme akımlarından biri haline gelmiş glutensiz beslenme, pek çok araştırmaya konu olmaktadır. Bununla beraber artan talepler doğrultusunda ürün çeşitliliği her geçen gün artmaktadır.

Peki nedir bu gluten?

Tahıl grubu besinlerde bulunan, gliadin ve glütenin isimli iki tür proteininin genel adıdır. Aslında ekmeğin mayalanmasını sağlayan, kabarmasına sebep olan şey tahıl proteini olan gluten sayesindedir.

Buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıllar gluten kaynağıdır. İrmik, makarna, erişte, bulgur, noodle, şehriye, kuskus, hazır çorbalar, bulyonlar, hamur işleri, kek, börekler, malt içecekler, müsli, kahvaltılık gevrekler, sosis salam gibi şarküteri ürünleri gluten içeren besinlerdir.

Bazı insanlar gluteni sindirmekte zorlanabilir, hassasiyet geliştirmiş olabilir. Gaz, şişkinlik, hazımsızlık, ağrı gibi şikayetlerle karşı karşıya kalabilirler. Bu sağlık problemlerinin giderilmesi adına bir süre gluten içermeyen bir diyet planlanmalıdır. Eliminasyon sürecinin akabinde iyileşmeler göz önünde bulundurularak beslenme programına yeniden gluten eklenebilir.

Glutenin tamamen sindirilememesi durumuna ise çölyak hastalığı denir. Çölyak hastalığında gluten sindirilemez ve bağırsak lümenine zarar verir. Farklı sindirim ve emilim problemlerine yol açar. Çözüm ömür boyu glutensiz diyettir. Mutlaka bir diyetisyen desteği alınmalıdır.

Gluten intoleransı ise, çölyak ve buğday alerjisi olmaksızın gluten içerikli besinleri tükettiğinde sağlık sorunları yaşanması ile karakterizedir. Karın ağrısı, gaz, şişkinlik, kabızlık veya ishal görülebilir. Eliminasyon yapıldığında yani diyetten çıkarıldığında iyileşme sağlanıyorsa intolerans söz konusu olabilir. Bu süreçte gluteni diyetten bir süreliğine tamamen çıkarmak ve etiket okuma alışkanlığı kazanmak büyük önem taşır.

Glutensiz besinler ise şöyle sıralanabilir:

• Et, balık, tavuk gibi protein kaynakları,
• Taze sebze ve meyveler,
• Ceviz, badem, keten tohumu, çörek otu gibi yağlı tohumlar
• Nohut, mercimek gibi kurubaklagiller,
• Süt ve süt ürünleri
• Zeytinyağı, fındık yağı gibi yağ kaynakları
• Pirinç, karabuğday, kinoa, teff, patates, mısır, soya gibi besinler
• Mısır nişastası, pirinç unu
• Baklagil unları
• Bal, pekmez, beyaz şeker, esmer şeker

Glutensiz beslenme planı, kişiye özel olarak ihtiyaç halinde uygulanabilir. Gerekli durumlarda zorunlu hal de alabilir. Ancak glutensiz diyet bir zayıflama diyeti değildir. Glutensiz ürünler de daha sağlıklı, düşük kalorili değildir. Bu konuda dikkatli bir tüketici olmakta fayda vardır. Bilinçsizce yapılan glütensiz diyet, B grubu vitamini eksikliğine, yeterli lif kaynağı olmadığı için kabızlık şikayetine neden olabilir. Uzun süreli, gereksiz bir şekilde yapılan glutensiz diyet, bağırsak florasını olumsuz etkileyebilir.

Bireyin sindirim ve bağırsak şikayetleri mevcutsa, alerjik reaksiyonları fazlaysa, otoimmun hastalıklara yatkınlığı yüksekse, gluten tüketince hayat kalitesi bozuluyorsa uzman görüşü alınarak ve profesyonel şekilde glutensiz diyet uygulanabilir.