Fluor ve çocuklarda diş çürükleri
Doc. Dr. Gamze Hacıpaşaoğlu
Çocuk Diş Hekimi
Çocuğunuzun süt dişleri 6-12 ay arası sürer ve geçici dişler olarak adlandırılan bu dişler, daimi dişlerin çıktığı 6-12 yaşları arasında dökülmeye başlar. Dişlerin sürme ve dökülme yaşları genetik faktörlerin etkisi altında olduğu için kişiden kişiye farklılıklar gösterir. Süt dişlenme döneminde çocuğunuz; dişlerini iyi fırçalar, şekerli, asitli besinlerin tüketimini en aza indirgerse çürük riski azalır.
Fluor nedir?
Fluor doğal bir eleman olup dişlerin çürüğe karşı korunmasında kullanılan, koruyucu özelliklerine başvurulan bir ajandır. Bazı ülkelerde fluor direk olarak içme suyuna karıştırılmakta olup, İsviçre’de, özellikle de Basel’de bu yöntem uygulanmaktadır. Fluor içme suyu ve tuza karıştırıldığında yüzeysel ve sistemik etkileri söz konusu olmakta, diş macunları solusyonlar ve jeller yardımıyla dişlere uygulandığında ise sadece yüzeysel etkisinden faydalanılmaktadır.
Yapılan araştırmalar en erken yaşlardan itibaren fluor etkisine bırakılan dişlerin çürük oluşturma riskinin azaldığını ortaya koymuştur.
Fluor nasıl etki eder?
Fluorun çürük önleyici etkisi, minenin direncini arttırması ve kinetik enerjisini değiştirerek bakterilerin yapışmasını azaltması sayesinde olur. Eğer fluor sistemik olarak özellikle içme suyu ile fazla miktarda alınırsa, dişler tam aksi yönde çürüğe direncinin azaldığı ve /veya esnetik olmayan renklenmelere sebep olacak şekilde bir dizi değişime açık hale gelebilirler. Bu nedenle uzun yıllar önce kullanılan hamilelikte fluor tableti alımı günümüzde pratik olarak bulmamaktadır artık.
İçme sularının doğal olarak fluorlu olduğu bölgelerde yaşayan bireylerin günlük fluor alımları, gereken dosajın üstüne çıkma riski taşıdığı için, tuz gibi diğer tüketim ürünlerine fluor katılmamış olması önemlidir.
Fluorozis nedir?
Aşırı fluor alımına bağlı olarak dişlerde ortaya çıkan en hafifinden beyaz-kahverengiye kadar değişen lekeler, çukurcuklar ya da total mine kaybı ile karakterize durumdur. Özellikle suyun doğal olarak fluor bulundurduğu bölgelerde -Anadolu’da- sıkça rastlanan bir durumdur.
Normalde fluorun çürüğü önleyici etkisi içme suyunda 0.3 ppm’e kadardır. Bu oran 0.7 ppm’i geçtiğinde risk artmaktadır. Küçük yaştaki bebekler yüksek konsantrasyonda fluor olan suları içmemelidirler. Anneler, bebekleri için süt tozu ile hazırlanan ürünlerde bu suyu kullanmamalıdır.
Özellikle Türkiye’de yaşadıkları bölge insanlarında bu tür kahverengiye dönüşen renk değişimlerine tanık omuş anne adayları, hamile iken yaşadıkları bölgeye gittiklerinde kapalı pet şişe suları tercih etmeli, küçük yaştaki çocuklarına kaynağı belli olmayan ve ölçümü yapılmamış suları doğal su bile olsa içirmemelidirler.
Fluorun kullanılmasında en emin yol, fluorlu diş macunu ile dişlerin fırçalanmasıdır. Mercimek büyüklüğündeki diş macunu, küçük yaşta ve tükürmeyi öğrenmiş çocular için yeterlidir.
Bu önlemlerin dışında; bebekleri ağzında biberon ile yatırmaktan kaçınmalı, diş fırçaları paylaşılmamalı, çürüğün bulaşıcı fakat önlenebilir bir hastalık olduğu unutulmamalıdır.
