Evliliğe zorlanmak-Reşit olmayan mağdurların sayısı artıyor

Geçtiğimiz yıl yapılan ihbarlardan sonra, 347 vaka için tavsiye ve destek hizmeti sunuldu.

Ancak, genç yasta evliliğe zorlanan kadın ve erkek sayısının tahmin edilenden çok daha fazla olduğu düşünülüyor.

Zorla Evlendirmeyi Önleme Kurumu Başkanı Anu Sivaganesan’ın belirttiğine göre, bu rakamsal verilerde birkaç yıl öncesine göre önemli ölçüde artışlar var. Sivaganesan, 2015 yılındaki zorla evlendirme vakalarının 240’larda olduğunu ifade ediyor.

Yasalar sıkılaştırılmasına rağmen sorun çözülemedi

İsviçre genelinde, reşit olmayanların zorla evlendirilmelerine dair rakamlar belirsiz. 2015 ile 2017 yılları arasında, sadece Zürich Kantonu’nda, resmi olarak 281 reşit olmayan çocuk evliliği tasdik edildi.

Konu uzun zamandır siyasetçilerin gündemini meşgul ederken, zorla evlilikle ilgili yasalar da sıkılaştırıldı. Eskiden İsviçre’de göçmenler, eğer geldikleri ülkelerin yasaları buna izin veriyorsa, 16 yaşından itibaren evlenebiliyorlardı. Günümüzde bu yasaklanırken, problem yine de çözülemedi.  Çünkü ilgili kişiler yurtdışında evleniyorlar. İsviçre ise genellikle bu evlilikleri tasdik ediyor.

Bern Denetleme Merkezi’nde Avukat olarak görev yapan Arnold Messerli, resmi kurumların yurtdışında gerçekleştirilmiş olan zorla evlilikleri ortaya çıkarmasının genel olarak zor olduğunu belirtirken; tasdik sürecinin genelde yazılı olarak ilerlediğini, kurumların, yalnızca eşlerden birinin veya ikisinin birden tasdik sürecine itiraz etmeleri halinde harekete geçebildiğini söylüyor. Messerli, “Deneyimlerimize bakılırsa böylesi durumlar oldukça nadir gerçekleşiyor.“ diye de ekliyor.

Suç duyurusunda bulunmaktan çekiniyorlar

Federal İstatistik Dairesi verilerine göre, İsviçre’de 2013 yılından bu yana zorla evlendirmelere karşı yalnızca dört mahkûmiyet kararı verildi. Yapılan 24 suç duyurusuna rağmen faillerin çoğu cezasız kaldı.

Anu Sivaganesan; “Mağdurlar, ailelerini karşılarına almaktan korktukları için, genel olarak suç duyurusunda bulunmaktan ya da tanıklık yapmaktan çekiniyorlar. Reşit olmayan evlilik mağdurları günümüzde, eskiye oranla daha fazla yardım alıyorlar. Genellikle, bu durumlara resmi dairelerle birlikte çözüm buluyoruz. 2018 yılında kurumumuza yapılan başvuruların %88’i başarılı bir şekilde sonuçlandı.“ diyor.

 “Üstün çıkar“ istisnası ve reşit yaşa erişme

Reşit olmayan evliliklerin tamamı zorla gerçekleşmiyor, ancak bu yaş grubunda risk özellikle yüksek. İsviçre devleti bu yüzden bu yaş grubunu özel olarak korumanın yollarını arıyor.

İsviçre yasalarına göre bu tür bir evlilik, yalnızca reşit olmayan kişinin “üstün çıkarlarına“ hizmet ediyorsa geçerli sayılabilir. Ancak Anu Sivaganesan’a göre bu çıkarlar dengesi gerçekleşmezken, yasa sadece “kağıttan bir kaplan“.

İsviçre’de mahkemeler, durumun reşit olmayan eşin çıkarına olup olmadığına karar verip, bu tür evlilikleri geçersiz sayabilirler. Ancak bu gerçekleşene kadar, ilgili kişiler genelde reşit olma yaşına ulaşırlarken, evlilik de artık reşit olmama sebebiyle geçersiz kılınamıyor.

Arnold Messerli de bu durumu doğruluyor ve çalıştığı kurumun savcılara ve yetkili makamlara “reşit olmayan evlilik iptalleri“ için çok sayıda suç duyurusu ve başvuruda bulunduklarını; birçok kez, reşit olma yaşının yakında dolacak olması nedeniyle, yaptıkları başvuru ve suç duyurularının dikkate alınmadığını söylüyor.

Talep

Federal Zorla Evlendirmeyi Önleme Kurumu, İsviçre’de reşit olmayanların evlendirilmelerinin, yaşın 18’i doldurmasıyla birlikte otomatik olarak geçerli sayılmamasını ve reşit olmayanların evliliklerinin tasdik edilmemesini talep ediyor. Buna göre reşit olanlar, eğer reşit değilken evlenmişlerse evliliklerini sonlandırabilmeliler.

Federal Hükümet’in konu ile ilgili tutumu

Reşit olmadan evlendirilen kişilerin durumunu iyileştirmek isteyen Federal Hükümet, Ocak ayı sonunda yaptığı bir oturumunda, “Medeni kanundaki zorla evlilikler ve reşit olmayanların evlendirilmesiyle ilgili hükümlerin değerlendirilmesi“ konulu raporu onaylayıp, reşit olmayan evliliklere dair bir eylem planı belirledi.

Eylem planı çerçevesinde, 2020 sonuna kadar “Medeni Kanun ile ilgili hükümlerde yapılacak değişikliklere dair“ bir müzakere teklifi sunacak olan Hükümet, bu konuda Federal Adalet Bakanlığı’nı yetkili kıldı.

Federal Hükümet, hem yetişkinler arasında hem de reşit olmayanlarla zorla evlendirmeler konusunda herhangi bir yasal iyileştirme potansiyeli görünmediğini savunuyor ve bu noktada bilinçlendirme, farkındalık ve rehberlik gibi konuların çok büyük önem kazandığının altını çiziyor.

1 Haziran 2013’te yürürlüğe giren “Zorla evliliklere karşı tedbirler” e dair federal yasa, zorla evliliklerin İsviçre’de tolere edilmeyeceğini ve mağdurların korunması gerektiğini açıkça belirtiyor. Aynı zamanda, zorlama boyutu kanıtlanabilir olmayan evliliklerde de reşit olmayanların daha iyi korunabilmesini sağlayacak tedbirler de yasa kapsamında bulunuyor.

Federal Parlamento 2016 yılında Federal Hükümet’i, zorla evliliklere karşı medeni kanun hükümlerini değerlendirmekle görevlendirmişti. Odakta, yurtdışında gerçekleştirilen reşit olmayan evlilikler bulunuyordu.

Federal Hükümet şimdi ki mevcut raporda, bu konu hakkında harekete geçilmesi gerektiği kararına vardı.

Zaman sınırı yedi yıl uzatılacak

Günümüzde yurtdışında reşit olmayanlarla gerçekleştirilmiş evlilikler İsviçre’de yasal olarak geçersiz kılınabilmekte. Ancak bu bir zorla evlilik değilse, ilgili kişinin 18 yaşını doldurması ile birlikte evliliği geçersiz saymak artık mümkün olmuyor.

Federal Hükümet bu zaman sınırının çok kısa olduğuna karar verdi. İlgili kişilere, durumları hakkında düşünmek ve evliliğin feshine dair gerekli adımları atmaları için yeterli zaman sağlanması gerekiyor. Federal Hükümet bu yüzden son yasal başvuru tarihlerinin kişilerin 25’inci doğum gününe kadar, yani yedi yıl daha uzatılmasını istiyor.

Ayrıca, uzatılmış zaman sınırının evlilik feshi başlatabilen kurumlar için de geçerli olması gerekiyor. Örneğin, aile birleşimi gibi yasal prosedürler sırasında reşit olmayan evlilik durumunun tespit edilmesi mümkün. Bu uygulama sayesinde, ilgili kişilerin genellikle tek başlarına harekete geçmeye cesaret edemedikleri gerçeği de hesaba katılıyor.

Ancak eşlerden en az biri evlilik gerçekleştiği sırada reşit olmadığı için yapılan evlilik fesihleri, bazı durumlarda çarpıcı sonuçlara yol açabilir. Federal Hükümet mutlak bir korumayı sağlamak pahasına, uygulanabilir yasada mevcut bulunan menfaatler dengesini terk etmek istemiyor. Bu doğrultuda, bir evlilik geçersiz kılınmadan önce her bir vaka tek başına incelenmeli. Ancak evliliğin feshi, açık bir norm olmaya da devam etmeli.

Çelişki

Aynı şekilde, eğer ilgili kişi halihazırda reşit olmuşsa ve kendi özgür iradesiyle evliliğin devamını istediğini beyan ediyorsa, evlilik geçerli olmaya devam etmeli. Ancak bu durum zorla evlilikler düzenlemesindeki şu prensibe ters düşüyor; “Eğer bir evlilik zorla gerçekleştirilmişse, her zaman ve istisnasız olarak geçersiz de kılınabilir.”