Kendini tanımak- Bölüm 2

Dr. med. Fikret Zengin

Psikiyatri ve Psikoterapie Uzmanı

info@praxiszengin.ch

Bir önceki yazımda kişinin kendisini tanımasının neden önemli olduğunu anlatmıştım. Konunun devamı olan bu yazımda ise, kendini keşfetme yolunda kişinin kendi hakkında nasıl bilgi sahibi olabileceğini aktaracağım.

Kişi hangi yöntemlerle kendisi hakkında bilgi edinebilir?

Herkes temelde sadece insandır. Her insanın mantıksal işleyişinin bilgisi ilk ipuçlarını verirken herkes, belirli özelliklere veya ortak ilgi alanlarına sahip insan gruplarının bir parçasıdır.  Bir yere üyelik, aidiyet duygusu, kişinin sınırlandırma kriterleri, meslek, din, milliyet, cinsiyet vb.

Dışarıdan görülebilen davranışın (ifadeler dahil) gözlemlenmesi kolaydır ve eylemde bulunan kişi hakkında sonuçların çıkarılmasına izin verir. Davranışı değerlendirmenin iki temeli vardır;

Dış algı/değerlendirme: Burada insanlar, davranışları yorumlamak için kişiyi gözlemler ve yargılarlar;

Karşıdaki kişini görünüşü nasıldır? Vücut yapısı nasıldır? Kilolu mu, zayıf mı yoksa normal kiloda mı?  Vücut bakımı nasıl? Nasıl bir elbise giymiş? Duruma uygun giyinmiş mi? Renkler ahenk içinde mi? Saçları nasıl? Bakımlı mı? Taramış mı? Erkek ise sakalı var m? Sakalı bakımlı mı? Yüz ifadeleri ve el hareketi nasıldır? Vücut duruşu nasıl? Nasıl konuşuyor? Ses tonu nasıl? Konuşmaya aktif olarak katılıyor mu?  Bu kişi nasıl bir etki yaratıyor? Düşüncesi nasıldır? vs. gibi değerlendirmeler gündemdedir.

Öz algı/öz değerlendirme: Burada kişi, davranışlarına ve eylemlerinin nedenlerine ilişkin değerlendirmelere dayanarak kendini gözlemler ve yargılar. Burada kendi düşüncelerini, duygularını ve davranış biçimlerini algılar ve değerlendirir;

Hangi düşüncelerim var? Bu düşünceler bende hangi duygulara sebep oluyorlar? Kendimi nasıl his ediyorum? Kızgınlık ve öfkem var mı? Varsa hangi durumlarda ortaya çıkar. Bunlar Genel olarak nasıl davranıyorum? Nasıl konuşuyorum? İnsanları dinliyor muyum? İnsanları anlamak istiyor muyum? İnsanlar üzerinde nasıl bir etki bırakıyorum? Nasıl bir insanım? Zayıf yönüm nedir? Güçlü özelliklerim nelerdir? Neler beni harekete geçiriyor? Hangi olaylar beni etkiliyor? Olaylara nasıl tepki gösteriyorum? Negatif olaylar yaşamamda benim payım nedir? İç dünyama bakabiliyor muyum? Kendimle diyaloğum ve ilişkim nasıl?

Olumlu iç kriter anlamında öz-değer, kişinin kendisini olduğu gibi kabul ettiği ve kendi değerinden emin olduğu anlamına gelir. Güçlerini ve zayıf yönlerini kabul ederken, kendini olduğu gibi sever.

Kendini kabul etmek, kişinin kendini güçlü ve zayıf yönleriyle kabul etmesi ve kendi değerini takdir etmesi anlamına gelir.

Kendimi ne kadar tanıyorum?

Kendinize daha fazla değer vermeyi ve kendinize saygılı davranmayı seçebilirsiniz. Kendimi ne ölçüde kabul edebileceğim, öz farkındalığımın derecesine bağlıdır.  Bu durum öncelikle “kendimi ne kadar tanıyorum“a bağlıdır. Nihayetinde, yalnızca algıladığımı, farkında olduğumu kabul edebilirim, ancak yalnızca kendimle ilgili sevdiğimi kabul edebilirsem, o zaman sadece kendimin bir parçasını kabul edebilirim.

Bir şekilde diğer kısmı bastırmalıyım. Bu nedenle bu durum pek çok insan için, öz bilgilerinin etrafında küçük dolambaçlı yollar açar; kişiler zararsız olan veya hiç olmayan zayıflıklara odaklanırlar. Ancak gerçekte daha yakından incelenmeye değer zayıflıkları bilinçlerinin kenarına itmeyi severler.

İnsanlar acı veren olaylardan korktukları için gözlerini kapatıyorlar. Bu da onların gelişmesine engel olur. Örneğin başarısızlıktan korktuklarından dolayı, önemli kararlardan kaçarlar ve o zaman hep aynı yerde sayarlar.

Bir şeyi başarmak istiyorsanız, kendinizi tanımanız çok önemlidir. Bunun için kendinizi objektif bir şekilde algılamalısınız. Dürüst kendini tanıma korkuyu azalttığı için, muazzam bir şekilde kurtarıcı olabilir.

Belirli gerçeklere dair yaygın bir korku içimizde genellikle ince bir şekilde çalışır. Ancak bu gerçeklerden kaçtığımız sürece, bu bilgi ne olursa olsun, korku devam eder ve daha fazla gelişmeyiz. Ancak kendinizi tanıdıkça; o zaman korku çözülebilir ve belki de belli bir üzüntüye yol açabilir. Bu, yeni şeyler için alan yaratır. Yani zamanla eksikliklerin telafi etme imkânı oluşur.

Suçluluk duygusu

Eksikliklerimizle uğraştığımızda, kendimizi anlayabileceğimiz en kötü şey suçluluk duygusudur. Suçluluk duygusu dayanılmazdır. Suçlu olduğunuzu itiraf etmenin çok telafi edici bir yönü olabilir. Basitçe söylemek gerekirse: “Evet, bu yanlıştı …”, “Evet, bundan suçluydum …”, “Evet, bir daha asla böyle yapmam …” benim eylemlerim de adalet yaratmak için fedakarlığım için olabilir. Sadece hatalarımı kabul ettiğimde etkilenenlerden özür dileyebilirim.

Kendini bilmenin günümüzün en önemli becerisi olduğu sıklıkla söylenir. Herkesin bir geçmişi, çevresi ve eylemlerini şekillendiren kendi hayalleri vardır. Çoğu durumda, bu tür etkiler yalnızca başkaları bizi tanımladığında bilinçli olarak algılanır. Sadece kendilerini tüm güçlü ve zayıf yönleriyle bilenler, belirli bir durumda uygun şekilde tepki verebilirler. Bir kişi diğer insanlar üzerindeki etkilerini biliyorsa, onlara daha inandırıcı ve daha net görünür.

Hedef durum

Kendini daha fazla tanıma arayışında, sadece gerçek durum değil, aynı zamanda hedef durum da kontrol edilmelidir. Ek olarak, herhangi bir değişiklik iradesinin olup olmadığı da açıklığa kavuşturulmalıdır. Tüm bunlar hakkında iyi bilgi sahibi olan ve dünyadaki konumlarını ve fırsatlarını gerçekçi bir şekilde değerlendiren herhangi biri, kendini ve diğerlerini ne aşırı ne de az talep eder. Bu sayede de hayattaki hedeflerine en iyi şekilde ulaşır.