NATO’dan İsviçre’ye, Ukrayna’ya silah teslimatı baskısı

NATO Genel Sekreteri ile NATO’ya üye devletlerden yaklaşık yarım düzine bakan, Federal Hükümet üyeleriyle yaptıkları toplantılarda ya da Bern’e yazdıkları mektuplarda, İsviçre’nin silah ihracatı ile ilgili düzenlemeleri Ukrayna lehine gevşetlemeleri talep ediliyor.

Tages Anzeiger’in ele geçirdiğini iddia ettiği gizli bir belge, Federal Hükümet üzerindeki baskının ne kadar büyük olduğunu ortaya koyuyor. Bu baskı özellikle de, Davos’ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda (WEF) daha da fazla oldu.

Federal Savuna Bakanı Viola Amherd WEF’te, tarafsızlık politikaları güden İsviçre’nin kısıtlayıcı silah ihracatı uygulaması nedeniyle yoğun bir baskıya maruz kaldı. Viola Amherd, konuyla ilgili olarak Hollandalı mevkidaşı Kajsa Ollongren ile NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile konuşmuştu.

Almanya Savunma Bakanı Christine Lambrecht, Danimarka Savunma Bakanı Morten Bødskov ve Amerikan Savunma Bakan Yardımcısı Kathleen H. Hicks de, daha önce Federal Savuna Bakanı Viola Amherd‘e, Rusya’ya karşı savunmasında Ukrayna’ya yardımcı olabilecek herhangi bir silah anlaşmasını engellememesi çağrısında bulunmuşlardı.

Tages Anzeiger’ın ele geçirdiği gizli belgede; batılı devletlerin, Bern’in savaş malzemelerini doğrudan Kiev’e teslim etmesini beklemedikleri vurgulanırken, İsviçre’nin tarafsızlık yükümlülükleri de kabul ediliyor.

İsviçre’nin silah ihraç etmeme uygulaması ve talepler

İsviçre’nin silah ihraç etmeme konusundaki uygulamasının, Avrupa ülkelerinin Ukrayna’ya acilen ihtiyaç duyulan yardımı sağlamasını imkansız hale getirdiğine dair anlayış hakim.

Federal Ekonomi Sekreteryası (Seco), savaşın başlangıcından bu yana Danimarka ve Almanya‘nın Ukrayna’ya, İsviçre’den ürerilen silahların göndermesine izin vermiyor.

Federal Hükümet son iki hafta içinde, ikili toplantıların yanı sıra, Danimarka, Almanya ve Polonya savunma bakanlarından özel taleplerin yer aldığı üç mektup aldı;

Danimarka Savunma Bakanı İsviçre Hükümeti‘nden ret kararından vaz geçmesini ve Danimarka’nın İsviçre üretimi olan 22 Piranha tipi askeri taşıyıcıyı Ukrayna’ya geçirmesine izin vermesini istiyor.

Polonya Savunma Bakanı’nın mektubunda, İsviçre ordusunun hizmet dışı bırakılan tankları Polonya’ya teslim etmesi isteniyor. Polonya, İsviçre’den gidecek olan Leopard 2 A4 il tank filosunu yükseltmek istiyor.

Alman Savunma Bakanı’nın Federal Ekonomi Bakanı Guy Parmelin’e yazdığı bir mektupta ise, Federal Hükümet’in Gepard uçaksavar tankı için gereken 35 mm‘lik mühimmatı teslim etmesini sağlaması isteniyor. Almanya buna ek olarak Ukrayna’ya Pirana ve Leopard tankları da göndermek istiyor.

İsviçre ordusunun stoklarından yaklaşık 42 adet eski tank bulunuyor. Bu tanklar 2010 yılında, silah parçaları olmadan Alman üretici firma Rheinmetall’e satılmıştı. Tanklar Almanya’da dönüştürülecek ve daha sonra da çeşitli Avrupa ülkelerine gönderilecekti.

Federal Hükümet’ten özel oturum

NATO’nun bu baskısı Federal Hükümet’i harekete geçirirken, Savunma Bakanı Amherd, Dışişleri Bakanı Ignazio Cassis ve Adalet Bakanı Karin Keller-Sutter’dan Çarşamba günü olağanüstü bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantının ardından da, geçtiğimiz haftalarda defalarca vurgulanan, İsviçre’nin tarafsızlığı, savaşan devletlere silah tedarikinin yasak olduğu açıklamaları yapıldı. Buna ek olarak, İsviçre’nin Ukrayna lehine silah anlaşmalarını engellemediği de dile getirildi.

İsviçre bu kapsamda Almanya’ya kısmi olarak yeşil ışık da yaktı. Federal Hükümet on iki yıl önce üreticiye geri gönderilen Leopard 2 tanklarının artık İsviçre ihracat düzenlemesine değil, Almanya’nınkine tabi olduğu görüşünde. Bu nedenle Almanya, İsviçre tarafından kullanılmayan 42 tankın muharebe tanklarına dönüştürülüp dönüstürülmeyeceğine kendisi karar vermeli.

Ancak Federal Hükümet, Almanya ve Danimarka’dan gelen ihracat taleplerini reddetmeye devam ediyor.

Polonya İsviçre’den, hizmet dışı bırakılan hiçbir Leopard tankını alamayacak. İsviçre’nin Polonya’ya eski Leopard tankları göndermesi için İsviçre ordusunun bu tankları artık kullanmayacağına dair bir kararın olması gerekiyor. Bu karar ise sadece Federal Meclis tarafından verilir. Armasuisse’e göre böylesi bir karar makul bir süre içinde gerçekleştirilemez.

İngiltere’ye öncelik

Armasuisse’e göre İsviçre, silah tedarikinde şu anda İngiltere’ye öncelik veriyor.

İsviçre İngiltere’ye, yeni nesil hafif tanksavar silahı (NLAW) için parçalar verirken, omuzdan fırlatılan bu çok amaçlı silahlar, düşman tanklarına uzaktan ateş etmek için oldukça kullanışlı ve etkili. İngiltere’nin verdiği bilgilere göre, Ukrayna’ya halihazırda 5 bin 300 NLAW teslim edildi.

Federal Hükümet kısmi olarak izin veriyor

Yoğun bir baskıya maruz kalan Federal Hükümet son olarak, iki İsviçreli şirketin Almanya‘ya ve İtalya’ya, roket güdümlü el bombaları ve uçaksavar silahları için parçalar teslim etmesine izin verdi.

Bu durum, satılan parçaların bir kısmının yurtdışında savaş malzemelerine dönüştürüleceği ve Ukrayna’ya gönderileceği riskini taşıyor. Ancak Savaş Malzemeleri Yasası, İsviçre parçalarının, üretilen silahların parçalarının yarısını geçmediği takdirde bu tür ihracatlara izin veriyor.

Netice olarak; batılı ülkelerinin baskısı ile İsviçre, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısından 101 gün sonra Ukrayna‘ya silah sevkiyatına izin vermiş oldu.

Başını NATO’nun çektiği batılı ülkelerin baskısının hafifleyip hafiflemeyeceği ise soru işareti.