İsviçre gündemi; benzin fiyatları artıyor, frank değer kazanmaya devam ediyor
Rusya’nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşın etkileri İsviçre’de de hissedilmeye başlandı. Petrol fiyatlarında önemli artışlar görülürken, benzin fiyatları bazı istasyonlarda litre başına 2 franka yükseldi.
Aydın Yıldırım
Genel Yayın Yönetmeni
a.yildirim@haberpodium.ch
Petrol fiyatları yaklaşık %7 oranında artarak, 2008’den bu yana görülen en yüksek seviyeye ulaştı. Uzmanlar varil başına 200 dolar seviyesine kadar artışlar olabileceğini tahmin ediyorlar. Bununla birlikte, değerli metaller ile buğday gibi tarım ürünlerinin fiyatları da hızla yükselmeye devam edecek.
Batı’dan Rus petrolüne boykot tehdidi
Petrol fiyatlarının artmasındaki en büyük etken, ABD, AB ülkeleri ve Japonya‘nın Rus petrolüne yönelik bir ambargoya ilişkin görüşmeler yapması.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken önceki gün yaptığı bir açıklamada, ABD ve müttefiklerinin Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısına yanıt olarak Rus petrol ve doğalgaz ithalatını yasaklamayı düşündüklerini söylemişti.
Rusya, %10 civarındaki küresel pazar payı ile, dünyanın en büyük üç petrol üreticisinden biri.
Diğer iki üretici ülke Suudi Arabistan ile ABD. Bu durumdan yola çıkan ABD ve AB ülkeleri koordineli bir boykot üzerine kafa yoruyorlar.
Hafta sonu yayınlanan bir araştırmaya göre, piyasalarda bir nükleer savaş riskinin %10’a yükseldiğine dair söylentiler de arttı.
İsviçre, petrol ve gazda Rusya’ya ne kadar bağımlı?
Rusya, İsviçre‘nin en önemli ithalatçı ülkeler listesinde 34‘üncü sırada yer alıyor. İsviçre Rusya‘dan, özellikle de değerli taş ve metalleri doğrudan ithal ediyor. Öyle ki, bu oran 2018’de tüm ithalatın %51’ini oluşturmuştu. Enerji kaynakları, %4‘lük bir oran ile ikincil bir rol oynuyor.
Rusya’dan doğrudan petrol almayan İsviçre, geçen yıl en fazla ham petrolü Nijerya’dan aldı. Nijreya’yı ABD, Libya ve Kazakistan takip etti. Alınan petrolün değeri ise 1,1 milyar franktı.
Bu ham petrol Akdeniz’deki bir liman üzerinden Neuchâtel Kantonu’nda bulunan Cressier’e bir boru hattıyla ulaşırken, İsviçre’nin tek rafinerisi olan Cressier bu ham patrolü, petrol, dizel ve kalorifer yakıtı olarak işliyor.
Bu rafineri, İsviçre’de ihtiyaç duyulan tüm petrol ürünlerinin yaklaşık %25’ini karşılıyor. İsviçre’nin, petrol bazlı enerji kaynaklarına yönelik talebinin geri kalan %75’i se, dizel veya benzin gibi ürünlerin ithalatı ile karşılanıyor. Bunlar genel olarak, %80’i Almanya ve Fransa olmak üzere Avrupa Birliği bölgesinden geliyor. Ancak bu ülkeler bu ihtiyaçları Rusya’dan tedarik ederlerken, Rusya‘ya doğrudan bağımlılar.
2019 yılında AB’ye ithal edilen ham petrolün yaklaşık dörtte biri Rusya’dan geldi. Diğer yıllarda bu oran üçte birdi. Bunun ne kadarının İsviçre’ye ürün ihracatı için işlendiği bilinmiyor.
İsviçre’de doğal gaz tüketimi
Nord Stream 2‘nin durmasından sonra, gaz fiyatlarının artma ihtimli oldukça yüksek.
İsviçre 2020’de 747 bin 400 KW saatlik bir enerji tüketti. Bunun %15,1’ini gaz oluşturdu. Gazın en büyük tüketicileri ise %40 ile haneler oldu. Güncel olarak İsviçre‘deki her beş evden birinde gaz kullanılırken bu gazın %47’si Rusya’dan geliyor.
Rusya’ya olan bağımlılık azaltılmak isteniyor. Ancak yeni gaz kaynaklarını bulup gaz tedarik etmek ve taşımak petrol tedarikinden çok daha karmaşık. Bu durum fiyatlara da olumsuz yansıyabilir.
Rusya için ABD, Katar veya Mısır’ın alternatif olabileceği düşünülürken, enerji kaynaklarının boru hatlarından geçirilmesi yerine sıvı halde, tankerlerle Avrupa’ya ulaştırılması üzerinde kafa yoruluyor.
Doğal gaz önemli bir işleve sahip. 2021 yılında Avrupa Birliği ülkleri elektriğinin %17,9’u doğal gazla üretildi. Özellikle de kış aylarında ithalata bağımlı olan İsviçre’de gaz sıkıntısı hissedilebilir.
Frank değer kazanmaya devam ediyor
Ukrayna savaşı nedeniyle ekonomik piyasalarda istikrarsızlık devam ederken, piyasalar haftaya yeni kayıplarla başladı. İsviçre frankı ise “güvenli bir liman” olarak güç kazanmaya devam ediyor.
Euro/frank kur dengesi önceki akşam, 2015’te kur tabanının kaldırılmasından bu yana ilk kez aynı değere erişti. Güncel olarak 1 euro, 1.0012 franka denk geliyor.
İsviçre Merkez Bankası (SNB) yöneticilerinden Andréa Maechler bu durumu, yatırımcıların böyle zamanlarda güvenli bir liman aramalarına bağlıyor. Maechler’e göre, bu ortamda frank değer kazanmaya devam edecek.
