Demir eksikliği

Bahar Yıldırım
Sağlıkçı

Demirin vücutta çok önemli görevleri vardır. Alyuvar adı verilen kan hücrelerine kırmızı rengini veren hemoglobin demir içerir ve alyuvarlar oksijeni akciğerden alıp diğer dokulara ulaştırılmasında önemli görevlere sahiptir.

Kandaki demir oranı düşük olduğu zaman alyuvar üretimi azalır ve sonuç olarak hücre, doku ve organlara taşınan oksijen miktarında azalma meydana gelir. Demir eksikliği sonucunda demir eksikliği anemisi denilen kansızlık hastalığı ortaya çıkar.

Demir, hücreler ve enzimlerdeki enerji santrallerinin bir parçası olarak da görev yapar ve vücut için büyük önem taşır.

Dünyada en sık rastlanan kansızlık türü olan demir eksikliği, kadınların %35’inde, erkeklerin ise %20’sinde görülen önemli bir sağlık problemidir. Hamile olan kadınların %50’sinde de demir eksikliği sorunu görülebiliyor.

Demir eksikliğini erken aşamada fark etmek zordur. Vücut bir süre boyunca demir eksikliğini kompanse ederek kansızlık belirtilerinin ortaya çıkmasını geciktirebilir. Ancak bu aşamada da bazı erken belirtiler görülürken vücudumuz bize mesajlar verir.

Peki biz bu mesajları ne kadar doğru anlıyoruz? Birkaç ipucu vücudumuzda demir eksikliğini anlamamıza yardımcı olacaktır;

Belirtiler

Cilt renginizin solduğunu mu düşünüyorsunuz? 

Cilt renginin solması, kansızlığın ve demir eksikliğinin en önemli sonuçlarından biridir. Bu durumda bir an önce doktorunuzda kan testi yaptırmalısınız.

Canınız ilginç şeyler mi yemek istiyor?


Genelde hamilelik döneminde kadınlarda görülen bu durum, aslında demir eksikliğinin bir belirtisidir. Genelde hamilelikte kadınlar, toprak, buz, kar gibi sıra dışı seyler yemek isterler. Bunun nedeni; vücuttaki demir minarelerinin eksilmesidir. Eğer böyle ilginç şeyler yemek istiyorsanız, hamile olun ya da olmayın mutlaka doktorunuzda danışmanızı öneririm.

Kendinizi yorgun ve güçsüz mü hissediyorsunuz?


Bunun nedeni kana yeterince oksijen taşınamamasıdır. Vücudunuz az oksijenle idare etmeye çalışıyor. Bu durumudan tüm hücreler etkilenirken, her zamankinden çok daha güçsüz ve sürekli yorgun bir haldesiniz.

Her zaman çıktığınız merdivenlerde nefes nefese kalıyor, kalbiniz hızlı mı atıyor?

Vücut, hareket ettiğiniz zaman daha çok oksijene ihtiyaç duyar. Gereken oksijeni edinmeyence, beyniniz oksijen sağlamak adına bizi daha hızlı nefes alıp vermeye zorlar. Bununla birlikte kalbimiz de hızlı bir şekilde çarpmaya başlar.

Baş ağrısı veya baş dönmesi mi var?

Sık sık yaşanan baş ağrısı ve bas dönmesi
demir eksikliğinin erken belirileri arasındadır. Baş ağrısı, baş dönmesi, göz kararması gibi durumlar, vücudun yeterli oksijen edinmediği zamanlarda ortaya çıkar.

Uyuşukluklar mı yaşıyorsunuz?

Ellerde ve ayaklarda sık sık uyuşukluklar görülür. Demir mineralinin eksik kalması, oksijen yetersizliği ve değişen kan akışı özelikle de el ve ayaklarda sıklıkla uyuşmalara neden olur.

Durup dururken tırnaklarınız kırılmaya, saçlarınız dökülmeye mi başlıyor? 


Demir ve kalsiyum mineralleri baştan omak üzere vücudumuzda mineral eksikliği söz konusu olduğunda, tırnaklar kolayca kırılmaya başlarken saç kökleri güçsüzleşir ve saçlar dökülmeye başlar.

Diğer belirtiler

Konsantrasyon bozuklugu, eskisine göre çok daha fazla üşüme, dilde yanma, ağız köşelerinde görülen çatlaklıklar da demir eksikliğinin diğer belirtileri olarak sıralanabilir.

Demir eksikliğinin nedenleri

Demir, vücut tarafından üretilemeyen ve bu yüzden diyetle yeterli ve düzenli miktarda alınması gereken bir mineraldir. Demir eksikliği genellikle vücutta artmış demir ihtiyacı, eksik demir alımı ya da vücuttan demir kaybı nedeniyle ortaya çıkar.

Kadınlarda adet dönemlerinde yoğun kanamaların olması, mide kanaması, hemoroid-basur nedeni ile olan kanamalar, mide-bağırsak kanserleri gibi durumlar da demir eksikliği görülür.

Et, karaciğer ve diğer sakatatlar demir yönünden zengin olan besinlerdi. Bunların tüketilmesi durumunda vücuda yeterli demir alınabilir.

Demir eksikliği nelere yol açar?

Demir eksikliği tedavi edilmezse hayatı tehdit eden çok önemli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bunlar şöyle sıralayabiliriz;

• Bağışıklık sisteminde zayıflama ve hastalıklara daha kolay yakalanma
• Bebeklerde ve çocuklarda gelişim ve zeka sorunu
• Kalp rahatsızlıkları (hızlı kalp atışı, kalp yetmezliği, kalp büyümesi)
• Hamilelikte düşük doğum riski

Demir eksikliğine ne iyi gelir?

• Kırmızı et
• Pekmez
• Bal
• Karaciğer
• Nohut
• Mercimek
• Barbunya
• Bezelye
• Kuru fasulye
• Ispanak
• Patates
• Kuru erik
• Çekirdeksiz üzüm
• Kabak
• Yulaf

Bu yiyecek ve içecekler mümkünse demir içeren gıdalarla birlikte tüketilmemelidir. Özellikle anemi hastaları mümkünse bunlardan uzak durmalıdır.

Demir emilimini engelleyen besinler;

• Kahve
• Siyah Çay
• Soya ve soya sütünden elde edilen proteinler
• Yağlı tohumlar
• Kalsiyum tuzları (maden suyu)

Demir eksikliğinde, diyetteki değişiklik yeterli değilse ve kansızlık varsa kişinin demir tedavi olması ve demir ilacı alması gerekebilir. Ancak demir ilaçlarının doktor kontrolü dışında kullanılması tehlikelidir.

Vücutta bulunan fazla demir vücuttan atılmadığı için, özellikle de pankreas, karaciğer, kalp gibi organlarda ve gözlerde birikerek hasarlara neden olabilir.

Vücudunuzda demir eksikliği olduğunuzu düşünüyor veya şüpheleniyorsanız, en kısa sürede doktorunuzdan kan testi için bir randevu almanızı öneririm.