İsviçre’de sivil toplum kuruluşlarının eğitim alanındaki faaliyetleri
Bülent Kaya
Siyaset Bilimci ve Araştırmacı
İsviçre’de sivil toplum kuruluşları, göçmen çocukların ve gençlerin eğitimleriyle ilgili gerek kendi öz kaynakları gerekse de farklı kaynaklardan elde edilen finansman olanaklarıyla belli alanlarda faaliyet yürütüyorlar.
Bu angajmanlarının kalkış noktasını ağırlıkla insani nedenler ve göç toplumu konusunda sahip oldukları toplumsal vizyon ve bu konuda uzun vadeli ilgileri oluşturmaktadır.
Bu çalışmaların sonucunun, eğitim alanındaki fırsat eşitliğine ve sonuçta da toplumsal adalet fikrinin somutlaşmasına önemli bir katkı oluşturacağı düşünülmektedir. Genellikle İsviçreli sivil toplum kuruluşları tarafından yürütülen ve gönüllü çalışanların katkıları ile faaliyetlerini sürdüren bu çalışmalar ağırlıkla şu alanlarda projeler geliştirmekte ve uygulamaktadırlar;
- Okul öncesi çağındaki çocukların göçmen toplumunun dilini erkenden öğrenme,
- Göçmen ailelerine eğitim sistemi ve çocuklarının eğitimini desteklemeleri yönünde farkındalık yaratma ve bilgilendirme,
- Öğrencilere okul süresinde zorlanılan branşlarda bireysel destek verme,
- Zorunlu eğitim sonrasından maturiteye geçiş döneminde bulunan gençlere kapasite güçlendirme desteği sağlama,
- Anadil öğrenimini destekleme.
Türkiyeli sivil toplum kuruluşlarının bu alandaki faaliyetleri
Diğer göçmen toplulukların sivil toplum kuruluşlarının faaliyetleri ile karşılaştırıldığında Türkiyeli sivil toplum kuruluşlarının yukarıdaki sıralanan faaliyet alanlarında son derece yetersiz kaldığını gözlemleyebiliriz. Türkiyeli sivil toplum kuruluşlarının, özellikle de dernek faaliyetleri, genellikle çocukların anadil yetilerinin güçlendirilmesi ekseninde yoğunlaşmaktadır. Birçok dernek kendi çabalarıyla Türkçe veya Kürtçe kurslar organize etmektedir. Bazı dernekler ise İsviçre eğitim kurumları ve Türkiye Büyükelçiliği’nin yardımıyla faaliyet gösterdikleri bölgede, Türkçe dil ve kültür kurslarının organize edilmesine öncülük edip yardımcı oluyorlar. Türkiyeli Kürt göçmen çocukların Kürtçe dil öğrenimleri ise Türkiye Büyükelçiliği’nden her hangi bir destek alamadıklarından dolayı (öğretmen vb.) sadece Türkiyeli Kürt derneklerin sırtına yüklenmiş durumda. Bu dernekler, istediklerinde İsviçreli eğitim kurumlarından yer ve alt yapı konusunda destek alabilirler. Ayrıca Türkiyeli üniversite öğrencilerinin girişimi ile 2000’de Basel’de kurulan “Beraber” adlı derneğin eğitim alanında sürdürdüğü faaliyetin altını çizmekte yarar var. Göçmen çocuklara eğitimleri esnasında zorlandıkları branşlarda bireysel destek (Förderunterricht) sunan bu dernek, kısa sürede büyük bir başarı sağladı ve bugün İsviçre’nin Bern, Zürich ve St. Gallen kantonlarında faaliyet göstermektedir. Son beş yıldan beri dernek kendi faaliyetlerine öğretmenlerle düzenli buluşmalar düzenlemeyi de ekledi. Bu faaliyetle dernek, öğretmenlerle göçmen çocukların eğitimleri ve fırsat eşitliği konusunda görüş alışverişinde bulunmayı ve öğretmenlere göçmen çocukların durumu konusunda kendi deneyim ve gözlemlerini aktarmayı hedeflemektedir.
Göçmen çocuklara, gençlere ve ailelerine yönelik eğitim alanında geliştirilenbirkaç proje örneği
Caritas Schulstart+: Zürich Caritas kurumunun geliştirdiği ve kendi olanakları ile finanse ettiği bu proje, dil sorunu olan 2-5 yaş arası çocuklu aileleri karmaşık eğitim sistemi hakkında bilgilendirmeyi hedeflemektedir. Ayrıca aileler, katıldıkları haftada iki saatlik kurslarda çocuklara nasıl destek olabilecekleri, çocuklarının eğitim başarısına nasıl katkıda bulunabilecekleri konularında kendi köken dillerinden bilgilendiriliyorlar.
SpiKi, Spielgruppe in der Kindergarten: St. Gallen şehrinin finanse ettiği ve gerçekleştirdiği “anaokulunda oyun grubu” projesi 3-4 yaş grubu göçmen çocukların oyun aracılığı ile eğitim dilini erkenden öğrenmeyi hedeflemektedir. Aileler çocuklarının katıldıkları oyun gruplarını ziyaret edip onlarla birlikte oynayarak, çocuklarıyla birlikte oynayabilme alışkanlığını kazanmalarına yardımcı olabiliyor. Ayrıca aileler eğitim ve çocuk gelişimiyle ilgi konularda istedikleri zaman bir uzmandan yardım alabiliyorlar (www.integration-sg.ch).
Les sacs d’histoires (Hikaye Çantaları): Bu proje Cenevre’de göçmen ailelerin okulla ilişkilerini güçlendirmeyi ve ailede çocuklara hikaye anlatmak ve dinlemek ilgisini arttırmayı hedeflemektedir. 4-8 yaş grubu çocukları hedef kitlesi olarak seçen bu proje, İngiltere ve Kanada’da uygulanan ve başarılı olan bir projeden esinlenmektedir. Çocuklar Fransızca ve kendi köken dillerinden iki dilli hazırlanan hikayeler aracılığıyla hem göç ülkesi dilini hem de ailede konuşulan dili geliştirme olanaklarına sahip oluyorlar. Çocukları ve ebeveynler aynı hikayeyi çocuk Fransızca, ebeveynler ise kendi köken dillerinden birbirlerine karşılıklı okuyorlar (https://www.ge.ch).
Beraber: 2000 yılında Basel’de bir grup Türkiyeli üniversite öğrencileri tarafından kuruldu. Derneğin amacı eğitimleri esnasında zorlandıkları branşlarda göçmen çocuklara bireysel destek sunmak. Faaliyetlerini Bern, Zürich ve St. Gallen kantonlarında sürdüren “Beraber” derneği aynı zamanda eğitimde fırsat eşitliği konusunda öğretmenlere yönelik duyarlılık çalışmaları da yürütüyor. Beraber derneği çalışmalarından dolayı Unesco dahil bir kaç kuruluş tarafından ödüllendirildi (www.beraber.ch).
ChagALL, Chancengerechtigkeit durch Arbeit an der Lernlaufbahn: Bu proje, projeden yararlanabilme koşullarını yerine getiren genç göçmenlerin maturite yapılan okullara (gymnasiale Maturität, Berufsmaturität, Fachmaturität, vb.) gitme şanslarını arttırmak için onlara Matematik, Fransızca Almanca vb. gibi branşlarda yardımcı oluyor. Gençler şahısların veya sivil toplum kuruluşların bağışlarıyla desteklenen projeden bedava yararlanıyorlar. ChagALL, her yıl ortalama 12 yetenekli göçmen çocuğu maturite eğitimi veren okullara hazırlıyor. Yardım alan öğrencilerin üçte ikisi maturite sınavlarında başarılı oluyorlar veya bir yıl gecikmeli de olsa maturite veren okullardan birinde eğitime başlamaya hak kazanıyorlar. Zürich Üniversitesi’nden bir ekibin yaptığı değerlendirme raporuna göre, proje son derece başarılı bulunuyor (http://www.chagall.ch)