Zaman kavramı ve bir ömür misafirlik üzerine

Fuat Köçer

Eğitimci

İnsan yaşamının ve düşünsel faaliyetlerinin en önemli unsurlarından biri olan “zaman“ kavramı hakkında hepimiz şüphesiz ki fikir sahibiyiz.

Zaman kavramını güneş sistemi ile bağdaştırmak doğru, ama aynı zamanda da konunun derinliğini fazlasıyla basite indirgemiş bir bakış açısıdır. Örneğin bir yıl Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinde bir tur yapmasına karşılık gelen, yaklaşık 365 günlük zaman dilimi olarak tanimlanmakta. Gün kavramı ise yirmi dört saate karşılık gelen bir zaman birimi…

Peki bu terimsel yaklaşım zaman kavramı için yeterli mi?

Üç yıldır tarih dersinde birlikte olduğum dokuzuncu sınıf öğrencilerimle, zaman kavramını tanımlamanın zorluğu ve bu terimin ehemmiyeti üzerine fikir alış-verişi yapma fırsatı bulduk. Onlara, ömürlerinin 1 yıl kısalması karşılığında kaç para talep edecekleri sorusunu sordum. İçinde bulunduğumuz maddi-kazanç odaklı dünya düzeninde en azından öğrencilerin bir bölümünün 10 milyon ya da 100 milyon gibi mantık kurallarına aykırı bir rakam karşılığında ömürlerinden 1 yıl feragat edebileckleri gibi bir cevap bekliyordum. Bu şekilde onlara zamanın değeri hakkında bir ders verme fırsatı elime geçecekti. Ancak yanıldım!

Verdikleri yanıt beni şaşırttı ve heyecanlandırdı. 16 kişilik sınıfta bütün öğrenciler para karşılığında 1 yılı bırakın, 1 ay bile ömürlerinden vazgeçmeyeceklerini ifade ettiler. Ergenlik çağındaki bu genç insanlar zamanın değerinin bu denli farkındayken, önemini biz yetişkinler mi kavrayamadık, yoksa bir ömürlük misafir olduğumuzu büyürken mi unuttuk sorusunu kendime sormadan edemedim…

Günümüzün modern insanı zaman kıtlığı yaşamakta. Anne-babalarının yaşlılar yurdundaki ücreti ile çocuklarının bakıcı maaşını karşılamak için sürekli calışması gerektiğini düşünen orta-yaşlı insanların türediği toplumlardaki mekanikleşmiş düzen, aile olgusu ve insan olduğumuz gerçeğinden bizi her geçen gün biraz daha uzaklaştırmakta.

Temel ihtiyaç olarak nitelendirebileceğimiz maddi nesnelerin sayısının hayatımızda her geçen gün artması, zaman kavramı ile olan ilişkimizi göreceli bir hale getirdi. Örneğin 9 yaşındaki çocuğuna cep telefonu alması gerektiği için çalıştığını ifade eden bir anne, çocuğuyla yeterince zaman geçiremediği için şikayet etme hakkına sahip midir? Arabasını yenilemek için akşam geç saatlere kadar çalışıp, ailesi ile zaman geçiremeyen bir babaya karşı anlayışlı mı olmak gerekir?

“Zamanım yok“ sözcüğü, kendi içinde farklı bir söylemi de içermektedir; “Benim bu zaman diliminde şu an sana zaman ayırmak yerine yapmam gereken ve yapmak istediğim daha önemli işler var.“

Hepimizin eşit zaman dilimleri içerisinde yaşadığı ve herkes için bir günün 24 saatten ibaret olduğu, genel itibari ile sevdiklerimize zaman ayırmak yerine maddi kazanç peşinde kostuğumuz her an göz önünde bulundurmamız gereken bir gerçek. Bugün 5 yaşında olan çocuğunuza, iki ev ya da bir arazi fazladan bırakmak için her gün onunla geçirebileceğiniz zaman diliminden birer saat feragat etmeniz, çocuğunuz ve sizin için en büyük maddi kazanç olacaktır. Para kazanmak için zamanını harcayan insanoğlu, zaman kazanmak için bütün servetini harcasa dahi buna sahip olamayacak çünkü.

İnsan ömrü belirli bir zaman dilimi ile kısıtlıdır ve bunu herkes bilmektedir. Bilmek ile o gerçeği görebilmek arasında ise belli bir çizgi mevcuttur. Bilmemize rağmen görmezden geldiğimiz bu gerçekle yüzleşmek için sizleri tozlanmış fotoğraf albümlerinize bakmaya davet ediyorum. 20 yıl önceki halinizle şu an ki durumunuzu kıyasladığınızda, alnınızdaki kırışıklıklar, saçınıza düşen aklar bu gerçeği yüzünüze çarpmakta gecikmeyecektir. Fotoğraf albümünüzde yer alıp, bugün hayatta olmayan sevdiklerinizi ve akrabalarınızlı hatırlamak dahi yeterli olacaktır.

Sevdiklerimize verebileceğimiz en değerli şey onlara ayıracağımız zamandır. 7 yaşındaki çocuğunuzun da 77 yaşındaki annenizin de sizden dileyeceği şey kesinlikle çok calışıp para kazanarak onları bakıcılara bırakmanız değildirdir. Gerçekten sevmek, bir dilenci gibi eline para vermek yerine kısıtlı olan zamanımızı paylaşmakla ölçülür.

Zaman kavramı üzerine empatik bakmayı sağlayacak tanıdık bir yazıyı hepimize hatırlatmak isterim;

Bir yılın değerini anlamak için;

Final sınavını geçememiş bir öğrenciye sor.

Bir ayın değerini anlamak için;

Erken doğum yapmış bir anneye sor.

Bir haftanın değerini anlamak için;

Haftalık bir gazetenin editörüne sor.

Bir saatin değerini anlamak için;

Buluşmak için bekleyen aşıklara sor.

Bir dakikanın değerini anlamak için;

Treni, otobüsü ya da uçağı kaçıran birine sor.

Bir saniyenin değerini anlamak için;

Bir kazadan sağ çıkan birine sor.

Bir milisaniyenin değerini anlamak için;

Olimpiyatlarda gümüş madalya kazanmış birine sor.