İsviçre’de 2019’da Neler Oldu?

Haşim Sancar

Yeşiller Partisi Bern Kanton Parlamenteri

Pro Infirmis Bern şehri yöneticisi

Bern Çevresi Engelliler Konferansı Yönetim Kurulu Üyesi

2019 yılını geride bıraktık. Geriye baktığımızda kuşkusuz geçen yıl iklim değişikliği nedeni ile Avrupa’yı ve İsviçre’yi sarsan gençlik yürüyüşleri ve kadın hareketinin 30’uncu yıldönümü nedeni ile yüzbinlerin sokağa dökülmeleri ve bu gösterilerin yapılan ulusal seçimlere yansımasını, en önemli gelişmeler olarak değerlendirmek gerekiyor.

Klima değişikliği ve gençlik yürüyüşleri

İklim değişikliği ve küresel ısınma artık her kes tarafından kabullenmekte. Farklılıklar daha çok, küresel ısınmanın insan tarafından yapılan payının nasıl azaltılması. Tartışmaların odağını, karbondioksit ve çevre kirliliğinin asgariye indirilmesi oluşturmakta. Küresel ısınmaya karşı İsveçli Greta Thunberg’in başlattığı proteste gösteri ve yürüyüşleri (Birleşmiş Milletler ’deki konuşmasını da vurgulamak gerekir), İsviçre’ye de sıçramış ve gençler arasında geniş destek bulmuştu. Gençlik, politikadan küresel ısınmaya karşı, somut adımların atılmasını istemekte. Birçok öğrencinin cuma günleri dersleri bırakarak, daha sağlıklı bir çevre için yürüyüşlerine katılması, politikada bile tartışmalar yaratmıştı. Bu yürüyüşler ve gösteriler, İsviçre’deki genel seçimler arifesinde, 28 Eylül tarihinde zirveye ulaşarak yüzbinleri sokaklara dökmüştü.

Federal Hükümet, klima konusundaki hedefini değiştirmek zorunda kalırken, 2050 yılına kadar, klimanın ısınmasına neden olan tüketimi sıfırlamayı amaç olarak önüne koyma kararını aldı. Federal Hükümet daha önceleri bu hedefi %70-85 olarak belirlemişti. Klima hareketi ise sıfırlama hedefinin 2030 yılında olmasını istemekte.

Kadınlar grevi: 14 Haziran

1981 yılında Anayasa’ya eklenen bir madde ile kadın ve erkelere eşit haklar getirilmişti. Ancak, 10 yıl sonra bu eşitliğin yeterince hayata geçirilmediği, özellikle iş ve ücret alanında büyük farklılıkların olduğu tespiti yapıldı. 10 yıl sonra, 14 Haziran 1991 yılında kadın grev günü ilan edilerek protesto gösterileri gerçekleşti. İlk kadın grevinden yaklaşık 30 yıl sonra, halen yeterince eşitliğin sağlanmadığı tespiti, haklarını savunmak için kadınları tekrar sokağa döktü. İş alanında, politikada, ücrette ve yönetim kadrolarında ayırımcılığa uğrayan kadınlar, haklı olarak eşit haklar istiyorlardı. Cinsel tacize karşı ve doğumdan sonra, anne ve babalık izninin yükseltilmesi de istekler arasında bulunmakta. Çoğunluğu kadın olmak üzere, yarım milyon kişi protesto gösterilerine katıldı. Bu gösteriler, 20 Ekim’de yapılan genel seçimlere de yansıdı. Kadınlar seçimlere aktif katılırlarken, meclisteki kadın sayısı İsviçre tarihinde, kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanındığı 1971 tarihinden beri ilk kez bu denli yükselmiş oldu (%42).

2019 yürüyüşler rekor yılı

Bern şehri, Federal Parlamentoları ve Hükümeti barındırdığı için hem Kanton ’un hem de İsviçre’nin başkenti olarak anılır. Bu sebeple de burası merkezi yürüyüşlere ev sahipliği yapar hep. Ekoloji, gençlik, kadın, Suriye vs. konuları geçtiğimiz yıl Bern’de yapılan gösteri ve yürüyüşlerin sayısını rekor düzeye çıkardı. Yılın Kasım ayı sonuna kadar 251 izinli yürüyüş ve miting kaydedildi (bu sayı normalde yılda ortalama 230’dur). Bu rakamlara, bu yılbaşı gecesi gibi, 200 kişiden oluşan sol çevrelerin düzenlediği, yeni kanton polis yasasını, Rojava işgalini de protesto eden sayısız izinsiz yürüyüşçüyü ve protestoları da eklemek gerekir.

Ulusal seçimler

İki meclisli ulusal seçimler 20 Ekim’de yapıldı. Ulusal Parlamento’ya (Nationalrat) 200 ve her kantondan ikişer kişinin seçildiği, kanton temsilciler meclisine (Ständerat) 46 kişi, yeniden veya yeni seçildiler.

Sevindirici bir şekilde, Basel şehir yarım kantonundan (Stadt), Kürt kökenli iki Türkiyeli de seçildi. Ulusal Parlamento için, Yeşiller Partisi’nden Sibel Arslan tekrar, Sosyal Demokrat Parti’den Mustafa Atıcı yeni seçildiler. Burada kendilerini tekrar tebrik eder, önümüzdeki dört yıl boyunca daha ekolojik, daha sosyal, demokratik ve dayanışmacı bir İsviçre için, çaba ve çalışmalarında başarılar dilerim.

Kuruluşlarından bu yana, çevreyi koruma ve sosyal politikalarını sadık bir şekilde yürüten Yeşiller Partisi, bu seçimlerde oylarını rekor bir düzeyde artırarak (+%6,1), sayısını 11’den 28’e çıkarttı. Yeşiller, son seçim sisteminin 1919’dan beri uygulanmasından bu yana, tarihte en fazla artışı göstererek rekor kırdı. İsminde “yeşil“ kelimesi bulunan, ancak ekonomik ve sosyal konularda sağ partilerle hareket eden, Yeşil Liberaller ’de +9 yeni sandalye kazanarak, sandalye sayısını 7’den 16’ya çıkardılar. En fazla kaybı -12 sandalye ile sağ ve yabancı karşıtı propagandaları ile tanılan İsviçre Halk Partisi (SVP) verdi. Büyük partilerden Demokrat Liberaller (FDP) -4, Burjuva Demokratlar (BDP) -4, Sosyal Demokratlar (SP) -4 ve Hristiyan Demokratlar (CVP) -3 sandalye kayıp verdiler. Tüm kayıplarına karşın (-%3,8), SVP büyük bir farkla, sahip olduğu %25,6 oy oranı ile halen en büyük parti olma özelliğini koruyor. Arkasından, son seçimlerde-%2 oy kaybı ile %16,8 oranına düşen SP gelmekte.

Yeşiller, 46 kişilik kanton temsilciler meclisinde de (Ständerat) +4 yeni sandalye ile vekil sayısını 5’e çıkarttılar. Bu mecliste daha çok orta partiler güçlü bulunmakta. Örneğin CVP 13 vekile sahipken, SVP ulusal parlamentoda en büyük parti olmasına karşın, burada sadece 6 sandalyeye sahip. GLP’nin ise bu mecliste hiç sandalyesi yok.

2019 seçimlerine ekoloji (Yeşil partilerin oy patlaması), kadın (oranın %32’den %42’ye yükselmesi) ve gençlik (seçilen adayların yaş oranının 50,3’ten tarihteki en düşük 49’a düşmesi) damgaların bastılar.

Federal hükümet seçimleri

Federal Hükümet ile ilgili öz bir bilgi ile 2000’li yıllardan sonraki gelişmelere kısa bir bakış atalım. Federal Hükümet 7 bakandan oluşmakta ve hükümet bir nevi koalisyon hükümetidir. Federal Hükümet, genel seçimlerden sonra, her iki parlamento (ulusal ve kanton temsilciler meclisi) üyeleri tarafından, aralık ayında (yani seçimlerden sonraki ilk toplantıda) seçilir. Halı hazırda yedi bakanlığın partilere dağılımı şöyle: SVP, FDP ve SP 2’şer, CVP 1. SVP’nin güç kazanmasından ve ikinci bir bakanlıkta diretmesinden uzun yıllar sonra, 2003 yılında parlamento tekrar aday olan CVP’li Ruth Metzler yerine, SVP’li Christoph Blocher’ı seçerek, SVP’inin gücüne orantılı olarak kendisine ikinci bir bakanlığı laik görmüştü. Parlamento, C. Blocher’ın hükümette kendisinden beklenen kıstaslara uymamasından dolayı, bir sonraki seçimlerden sonra, yani 2007 yılında, tekrar seçmeyecek, yerine parlamento dışı ama yine SVP’den, Graubünden Kantonu’da ekonomi bakanlığı yapan, Evelin Widmer Schlumpf’ı seçti. SVP kendisini kabul etmeyip, C. Blocher’ın seçilmesi için bu görevi reddetmesini istedi. Bakanlık seçimini kabul eden E. W. Schlumpf, SVP tarafından ihanetle suçlanıp, partiden ihraç edilmesin sonra, çevresi ile birlikte, SVP’nin saldırgan, yabancı düşmanlığı ve anti demokratik politikasını kabul etmedikleri için, BDP isimli yeni bir parti kurarak, SVP’den ayrıldılar. E. W. Schlumpf, iki dönem bakanlıkta bulunduktan sonra, partisinin sürekli güç kaybetmesinden sonra, 2015 bakanlık seçimlerine bir daha aday olmadığı için bu sandalye tekrar SVP’ ye geçti.

Son parlamento seçimlerinde, oylarını beklenen üzerinde, İsviçre’nin alışık olmadığı ve rekor bir artışla yüksek bir seviyeye çıkartan Yeşiller, üçüncü parti konumuna yükseldiler. Haklı olarak, bir bakanlık koltuğu istediler. Halı hazırdaki hükümette, FDP iki sandalye ile bakanlıkta gücünden fazla temsil ediliyor. Ne yazık ki, sağ ve orta partiler, çeşitli bahaneler ileri sürerek, Yeşiller’in bu istemini reddettiler. Hükümet seçimlerinde FDP’nin bir sandalyesini kapmak isteyen Yeşiller, parti başkanları Regula Rytz’ı aday gösterdiler. Kişiliği, tecrübesi ve kapasitesinden şüphe edilmeyen R. Rytz, ne yazık ki, yapılan kapalı oylamada, daha önceden söylendiği şekli ile sadece SP’den oy alabilmiş, üyelerini serbest bırakan GLP bile, sağ partilerle hareket edip, Yeşiller adayını desteklememiştir. GLP, Yeşillerin başarısının kendilerinin başarısının önüne çıkmasını hazmetmemişe benzemekte ve Yeşiller’in sol ve sosyal politikaları nedenlerden dolayı da Yeşiller’le aralarındaki da bir mesafenin olduğunu, kendilerinin de söyledikleri gibi, göstermiş bulunmaktalar.

Sağ partiler, yeşil bir bakanı seçmemelerinin nedenleri arasında, Yeşiller’in bir dahaki seçimde de aynı başarıyı gösterip, gösteremeyeceklerini görmek istediklerini belirtip, hükümetin istikrarlı bir yapıya sahip olması gerektiğini ve her seçimden sonra, yeni bir hükümetin seçilmemesi gerektiğini vurguladılar. Vurguladıkları bir diğer konu ise, tekrar aday olan bir bakanın, seçilmeyerek cezalandırılmaması gerektiği idi. Oysa 2003’te aynı partiler farklı davranmışlardı (yukarı bakın). Ve de FDP seçimlerden kısa bir süre önce, seçimden kayıpla çıkabilme korkusundan olsa gerek, iki bakanını çabucak değiştirmişti. Hatta bu tekrarlanan seçimlerde, Yeşiller konuya dikkat çekip, seçimlerden önce böylesi tekrarlamanın doğru olmadığı vurgulamışlardı. Yine, diğer bir gerekçe de sağdan Yeşiller’e bir sandalye verilirse, birbirlerine yakın politika yürüten Yeşiller ve SP birlikte, güçlerinin üzerinde hükümette temsil edilmiş olacaklar. Sonuçta, çoğunluğu elinde bulunduran sağ ve orta partiler, güç gösterisinde bulunarak, sol Yeşiller’i yürütmeye almama kararı uygulamışlar ve buna GLP’de ortak olmuştur.

Sosyal yardımda kesintiye hayır

Sağ ağırlıklı Bern Kanton Hükümeti, sosyal yardımın temel ihtiyaçlar için öngördüğü meblağın (örneğin bir kişi için 977 frank) kısıtlamasını istemişti. Bu kısıtlama herkese en az -%8,  bazı kesimlere ise (örneğin F oturumlu yabancılara) -%30’a kadar kısıtlamaları öngörmüştü ve bu isteğini yine sağ ağırlıklı kanton parlamentosundan geçirmişti.

Yeşiller, SP, EVP, kilise kurumları, sendikalar ve sosyal danışmanların meslek kurumu Avenir Social on bin imza toplayarak konuyu referanduma götürmüştük. Diğer kantonlar ağzını açmış, Bern Kantonundaki halk oylaması sonuçlarının, kısıtlamaya evet demesi beklentisine girmişlerdi. Zira Bern kırsal ve sağ eğilimi oy kullanan bir kanton. Bern, tarihte sosyal yardımın kısıtlanmasına halk oylaması ile onay vermiş ve diğer kantonlara öncülük yapmış bir kanton olacaktı.

Yoğun ve başarılı bir çalışma ile Bern Kantonu ’nda bu girişimi boşa çırakmış, yoksulluğun daha da yaygınlaştırılmasını önüne geçmiştik. Yılın sonuna doğru, diğer kanton parlamentolarından gelen ilk mesajlar, onların da bu isteklerinden vazgeçmeye başladıkları yönünde. Böylece, sosyal yardımda kısıtlamalar durdurulmuş, ama saldırılar devam edeceğe benziyor.

Tamamlayıcı ödemeler (Ergänzungsleistungen) yasasında değişiklikler

Sosyal güvenlik yasaları alanında tamamlayıcı ödemeler yasasında (Ergänzungsleistungen) 2021’de yürürlüğe girecek köklü değişiklikler yapıldı. Tamamlayıcı ödemeler (Ergänzungsleistungen: EL), emekliler (AHV) ve malulen emekliler (IV) için öngörülen maddi ek destektir.

2016 yılından beri tamamlayıcı ödemeler yasası (ELG) üzerinde çalışmalar yapılmaktaydı. Oldukça geniş değişiklikler içeren yasa parlamentodan geçti ve 2021 yılının başında itibaren yürürlüğe girmesi beklenmekte. Örneğin, ev kiraları, bir taraftan oturulan yere göre üç bölgeye ayrılmış, diğer taraftan meblağı her kes için yükseltilmişti. Bu yayının 15 Nisan 2019 tarih ve 68 sayılı baskısında bu konuya geniş yer verdiğimiz için burada tekrarlama olanağı ve gereğini görmüyorum.

60 yaşındaki işsizlere geçici maaş

Avrupa Birliği (AB) ile yapılan ikili anlaşmalarda serbest dolaşım, İsviçre’deki yaşlı işçi kesimi olumsuz etkilemekte. Geçmişte SVP’nin „Toplu göçe karşı“ inisiyatifine, işini kaybetme tehlikesinden dolayı bu yaş grubundan büyük destek gelmişti.

Mayıs 2020’de, SVP’nin serbest dolaşıma karşı „sınırlandırma“ inisiyatifi oylamaya gelecek. İnisiyatif, İsviçre’ye yılda gelebilecek yabancı sayısını sınırlandırmak istiyor. Yukarıda sözünü ettiğimiz yaş grubunun korkularını ciddiye alan Federal Hükümet, bu yaş grubunun inisiyatife olası bir desteğini engellemek için, işini kaybeden 60 yaşındaki işsizlere, kıstasları yerine getirdikleri takdirde (20 yıl AHV primi ödedikten sonra, 58 yaşından itibaren işsiz kalmış olmak ve ilk 2 yıl işsizlik sigortasından yararlandıktan sonra, 100 bin Franktan az birikiminin olması vs.), emekliliğe kadar köprü maaşı da denilen, geçici bir maaş bağlamayı önerdi. Bu girişimden yılda 4500 kişinin yararlanacağı tahmin ediliyor. Bu maaş, kantonların hem sosyal yardım bütçesini hem de tamamlayıcı ödemeler kasalarının yükünü az da olsa hafifletecek.

Yasa önerisi, Ulusal Parlamento’da (Nationalrat) görüşülüp Kanton Temsilciler Meclisine (Ständerat) gönderilmişti. Burada oldukça kırpılan “maaş” tekrar Ulusal Parlamento’ya gönderildi ve bu yılın başlarında tekrar ele alınıp son haline gelene kadar elden geçecek.

Emeklilik Sigortası (AHV) primlerinde artış

Bilindiği gibi Emeklilik Sigortası (AHV) için brüt maaşın %4,2’ü kadar hem çalışanlardan hem işverenden (toplam %8,4) kesilmekte. Bu yıl yapılan şirketlere vergi indirimi (STAF) halk oylaması ile kabul edilen yasa değişikliğine göre, AHV primlerine de %0,3 oranında bir yükseltme getirilmişti. 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren bu meblağın yarısı (%0,15) yine çalışanlardan ve diğer yarısı işverenden kesilecek.

İsviçre’nin ilk atom santrali kapatıldı

Bern Kantonu’nda Mühleberg Belediyesi’nde bulunan atom santrali (AKW Mühleberg), uzun bir mücadeleden sonra, İsviçre’de 20 Aralık 2019 tarihinde fişi çekilerek kapatılan ilk atom santrali oldu.

Fukuşima nükleer santrali faciası sonrasında, İsviçre genelinde atom santralinden çıkmak amacı ile imza toplanarak, 2016 yılında halk oylamasında gidilmiş, ancak dönemin Bern Kanton Hükümeti (sol ve yeşil çoğunluklu), oylamadan önce Bern’deki Mühleberg atom santralini 2019’da kapatacağını duyurmuştu. Halk oylaması %54’e karşı %46 kaybedilmiş ama Mühleberg’in kapatılması sağlanmıştı.

Santralın parçalara ayrılması yılları alacak, radyasyonlu parçalarının korunması milyonlarca yılı tutacak.

Bu arada taze bir bilgiyi de vermekte yarar var; Japon yetkilileri, Fukuşima nükleer santrali faciasının bıraktığı tahribatı temizleme işlerinin, daha önce belirtilenden çok daha uzun bir zaman alarak, 40 yıla kadar süreceğini belirtiyorlar.

Federal bütçede fazlalık

Federal bütçem 2019 yılında 3 milyar frank fazlalık çıkartarak, federal kasanın borcunu 100 milyar frankla 90’lı yılların seviyesine düşürdü.

Yeni 100 ve 1000 banknotlar                   

Merkez Bankası (NBS), 2016 yılından beri piyasaya sürdüğü yeni banknotları piyasaya sürme işini, 2019 yılında kalan 100 ve 1000’lik banknotları da sürerek sonlandırdı.

Federal Mahkeme’den oylamanın sonucuna iptal kararı

Federal Mahkeme (Bundesgericht) halk oylamasındaki resmi rakamın 454’000 yerine 80’000’le çok düşük gösterilmesinden dolayı, bir inisiyatifin halk oylamasından sonraki sonucunu iptal etti. İnisiyatif, Hristiyan Demokrat Parti’ye (CVP) ait ve vergide evlilik aleyhindeki haksızlığı düzeltemeye yönelikti. Federal Hükümetin oylama ile ilgili kitapçığında, bu konunun sadece 80’000 kişiyi ilgilendirdiğini yazıp, inisiyatifin reddedilmesini önermişti ve inisiyatif halk oylamasında reddedilmişti. Verilen rakamın doğru olmadığını, bunun da oylamada etkin bir rol oynadığını iddia eden CVP itiraz da bulunarak, konuyu Federal Mahkeme’ye kadar götürmüştü. Mahkeme kendilerine hak verip, konunun 454’000 kişiyi kapsadığın belirterek ve bu rakamların oylamada etkili rol oynadığını belirtip, sonucu iptal etti.

AB silah yönetmeliğine evet

Halk oylaması ile halkın %64’ü Federal Hükümet’in istediği şekilde, İsviçre Silah Yasası’nın AB silah yönetmeliğine göre uygulanmasına onay verdi.

İsviçreli iki astronota Nobel Fizik ödülü

Dünya’nın dışında yaşam var mı? Bu soru çok eski zamanlarda beri hep sorulup duruldu. İtalyan fizikçi, matematikçi, astronom ve filozof Galileo Galilei (1564–1642), bundan takriben 500 yıl önce yaşamıştı. Uzayda yeni bir yıldız keşfettikten sonra, dünyanın ve diğer gezegenlerle birlikte güneşin etrafında döndüğünü iddia etmesinden sonra, ders vermesi yasaklanır ve hapse atılır. Bu yeni tezi, o zamana kadarki kilise ve incilin söylemlerine ters düşmekteydi. Galileo yasaklara uymayı kabul etmek zorunda kalır, bir mahkemede haykırdığı iddia edilen “ama dünya yine de dönüyor” kelimesi tarihe geçecektir.

Her yerde veya ülkede olmasa da günümüzde bilime değer verildiğini iddia edebiliriz. Bu anlamda iki İsviçreli astronota 2019 yılında Nobel Fizik ödülünün verilmesi hem bilim hem insanlık hem de ödülü alan bilim insanlarının yaşadığımız ülkeden olması, bizleri ayrıca sevindiriyor. Kanadalı James Peebles ile birlikte İsviçreli Michel Mayor ve Didier Queloz’un evrenle ilgili çalışmaları “çığır açan” keşifler olarak değerlendirildi.

İsveç’in başkenti Stockholm’deki Nobel Akademisi, İsviçreli iki astronota, 1995’te ilk defa dünyanın dışındaki başka bir sistemde, güneşe benzer bir yıldızın etrafında dönen bir gezegeni tespit edilmesi başarısından dolayı bu ödülü layık gördüler.

Lukas Bärfuss’a Georg-Büchner-Ödülü

Bern Kantonu’nun sosyal içerikli yazan yazarı, eleştirmekte sözünü esirgemeyen, günlük politik gelişmelere duyarlı ve tanınmış yazarı Lukas Bärfuss Almanya’nın verdiği Georg-Büchner-Ödülü’nü almayı hak etti. Bärfuss, Max Frisch, Friedrich Dürrenmatt ve Adolf Muschg’tan sonra Almanca edebiyat alanındaki bu önemli ödülü alan dördüncü yazar. Lukas Bärfuss tiyatro için ve 2002’den beri de roman yazmakta. Kitapları, Türkçenin yanında birçok dile çevrilmiş bulunmakta. Önemli kitapları arasında, Ruanda’daki katliamı ele alan „Yüz Gün” de bulunmakta. Lukas Bärfuss ödül için duygularını, „edepsiz bir sevinç ve utangaç bir onur“ ile dile getirmişti.

Ödülü aldığında, sağ bir yayın politikası ile SVP’ye yakınlığı ile bilinen, iki haftalık yayın organı „Weltwoche” kendisiyle ilgili bir yazı yazdıklarında, dikkatimi çekmiş ve okumuştum. „Weltwoche”, kendisini kutlamış ve Georg-Büchner-Ödülü’ne layık görülmesini, İsviçre adına sevindiğini belirtmişti.

Kendi düşüncelerini paylaşmıyor, ancak İsviçre yayın alanında yazdıkları ve söyledikleri ile çok çeşitliliğe ve demokrasiye katkısından dolayı kendisini ile gurur duyduklarını belirtiyordu Weltwoche. Bu yaklaşım ister istemez, dikkatimi ve beğenimi kazanmıştı. Türkiye’de uluslararası ödül alan sanatçı, yazar ve bilim insanlarımızın, siyasi nedenlerden dolayı can güvenliklerinin tehlikeye düşmeleri ve ülkelerini terk etmek zorunda kalmaları aklıma gelmişti.

Yılın kadın sporcusu: Mujinga Kambundji

Annesi İsviçreli, babası Kongo kökenli olan, Mujinga Kambundji, İsviçre atletizminde 60, 100 ve 200 metre rekorlarının sahibi oldu. Geçtiğimiz yıl, dünya atletizm yarışmasında 200 metrede İsviçre’ye bronz kazandırarak, üçüncü olmuştu. Kendisini tebrik eder ve başarılarının devamını dileriz.

Erkekler dikkat!

Geçtiğimiz yıl, askerdeki erkek gençler üzerinde yapılan araştırma sonuçlarının, 13 yıl sonra pek iç açıcı olmadığı göründü. Spermlerde oldukça kalite düşüklüğü tespit edilmiş bulunmakta. 2/3 oranındaki spermler, Dünya Sağlık Örgütü WHO-Normlarının altında ve Avrupa değerlerinin sonunda. Ayrıca, Avrupa ile karşılaştırıldığında, testis kanserinde de İsviçre’de bu hastalığa oldukça yaygın karşılaşılan bir ülke. Sorunların kaynağının, tütün mamulleri ve kullanılan tarım ilaçlarından kaynaklandığı sanılıyor ve önlemde acilliğin altı çiziliyor. Karşı öneriler arasında, laptopların kucakta kullanılmaması, cep telefonunun cepte taşınmaması, bol su içilmesi, bol meyve ve sebze yenilmesi ve yiyeceklerin organik olmasına dikkat edilmesi gerektiği vurgulanıyor.

2019 ikinci sıcak yıl

Ölçümlerin 19. Yüzyıldan beri yapılmasından bu yana, 2019 en sıcak ikinci yıl oldu. Bu da küresel ısınmanın ve iklim değişikliğinin bir belirtisi olsa gerek.

2019 yılının sözü

“Klima Gençliği” (Klimajugend)

2019’un endişe barometresi (Sorgenbarometer)

2019’da politikaya olan güven azaldı. Halkın %46’sı politikanın partiler arası birlikte çözüm üretmesini istiyor. Halkı endişelendiren konuların başında (üç yıldan beridir) emeklilik sigortası (AHV) gelmekte. Halkın %47’si, emeklilik yaşında geldiğimde geçinebilecek emekli maaşı alabilecek miyim sorusunu sormakta. Daha sonra sırası ise hastalık sigortası primlerinin sürekli artması, yabancılar ve klima değişikliği (seçimlerde önce ilk sıradaydı!) gelmekte.

68 hareketinin önderlerinden Teslim Töre’yi kaybettik

Teslim Töre (1939), 68 devrimci kuşağından olan Deniz Gezmiş ve arkadaşları ile birlikte siyasi çalışmalarda bulunmuştu. Kendisi, 1980’de kuruluşu ile birlikte genel sekreterliğine seçildiği Türkiye Komünist Emek Partisi (TKEP) ile de özdeşleşir. Yiğit, boyun eğmez ve inancına olan bağlılığı ile uzun bir demokrasi mücadelesi yaşamına sahip olan Töre, 24 Kasım 2019 tarihinde, yaşadığı Bern şehrinde sevdiklerine veda etti. Naaşı, hapishanelerinde yattığı, dağlarında ve şehirlerinde arkadaşlarını kaybettiği eşit, özgür ve adil bir ülke olması için mücadele ettiği vatanı Türkiye’ye gönderildi. Teslim Töre, 2001 yılında Türkiye’de cezaevinden çıktıktan sonra, aldığı bir cezadan dolayı 2003 yılından ölümüne kadar Bern’de siyasi sığınmacı olarak yaşamakta ve ülkesindeki demokrasi mücadelesine buradan da katıda bulunmaktaydı.

Yeni yılın sizlere mutluluk ve sağlık, dünya haklarına demokratik bir ortam, barış ve kardeşlik getirmesini umut ve temenni ederim.