Bahar sezonu ile birlikte mevsimsel alerjiler sizi mutsuz edebilir. İsviçre’de yaşayan birçok kişi şu anda kendine bu belirtilerin saman nezlesi mi yoksa Korona enfeksiyonu mu olduğunu soruyor. Çünkü ülke nüfusunun %20’sinden fazlası polen alerjisinden muzdarip. Bu durumdan yola çıkarak alerji hastalarının bilmesi gerekenleri sıraladık.
Saman nezlesi ya da alerjik rinit (Heuschnupfen) nedir?
Alerji, çok sık şahit olduğumuz bir hastalık türüdür. Çevresel faktörler ve genetik yatkınlık, hastalığın açığa çıkmasında etkilidir.
Saman nezlesi ya da bir diğer adıyla alerjik rinit olarak bilinen alerji, burunda akıntı ve tıkanıklık, gözlerde kaşıntı ve sulanma, hapşırma atakları ve sinüs basıncı semptomları ile kendini belli eder.
Belirtilere bakıldığında soğuk algınlığı şüphesiyle de yaklaşılsa da, soğuk algınlığının aksine saman nezlesine bir virüs sebebiyet vermez.
Saman nezlesi, polen, toz akarları, kedi-köpek tüyleri, kepekleri gibi alerjenlere karşı vücudun gösterdiği alerjik tepkilerden kaynaklanır.
Eğer, mevsim ne olursa olsun belirtiler kendini belli ediyorsa, uzun süreli alerjik rinitiniz olabilir. Hatta havadaki duman, parfüm kokusu, araba egzozu gibi şeylere karşı da alerjiniz oluşabilir.
Saman nezlesi sizin okuldaki, işteki performansınızı etkileyebilir ve hayat kalitenizi kısıtlayabilir.
İsviçre’de saman nezlesi hangi mevsimde daha çok görülüyor?
Havada bulunan çok sayıdaki polenden sadece birkaçı önemlidir; yılın başında fındık ve kızılağaç, ilkbaharda kül ve huş ağacı, yaz başında ve yaz ortasında otlar, yaz sonunda pelin…
Bu ağaçlar ve bitkiler, alerjilerin %90’ından fazlasından sorumludur. Etkilenen çoğu insan sadece bir tür polene değil, aynı zamanda ilgili bitkilerden gelenlere de tepki gösterir.
Çimlerin yanı sıra huş ağacı poleni, güçlü alerjik reaksiyonların en yaygın nedenidir. Polenler, konumlarına bağlı olarak Mart sonu veya Nisan başında havada uçmaya başlarlar. Kesin bir tarih belirlemek zordur çünkü polen sayısı hava durumuna bağlıdır ve ayrıca yıldan yıla değişir.
Polen oranı Korona‘nın yayılmasını etkiler mi?
Evet. Havada yüksek polen konsantrasyonu ile Sars-CoV-2 enfeksiyon riski de artar. Bu tespit, kısa süre önce Münih Teknik Üniversitesi öncülüğünde yürütülen bir çalışma ile ortaya kondu. Geçen baharda yapılan geniş çaplı çalışma dahilinde; beş farklı kıtada bulunan 31 ülkeden toplam 154 araştırmacı, 130 ölçüm istasyonundan gelen verileri analiz etti. Bu analizler ile, polen sayısının fazla olduğu yerlerde enfeksiyon sayısının da arttığı gözlendi. Yani polen konsantrasyonu ne kadar yüksekse, Korona enfeksiyonu o kadar fazla görülüyor.
Araştırmacılar bu çalışmada; sıcaklık, nem, nüfus yoğunluğu, kilitlenmelerin etkisi gibi demografik faktörleri ve çevresel koşulları da dikkate aldılar.
Sonuçlarda; kilitleme kuralları olan alanlardaki Korona enfeksiyonlarının sayısının, havadaki benzer bir polen konsantrasyonu ile ortalama olarak yarı yarıya azaldığı da görüldü. Günlük enfeksiyon oranları her yerde polen sayısıyla bağlantılıydı.
Araştırmacılar bu durumu şöyle açıklıyorlar; “Polen uçarken, vücudun savunması solunum yolundaki virüslere karşı zayıflamış bir biçimde tepki verir. Vücut daha sonra antiviral etkiye sahip daha az interferon, protein üretir. Bu aynı zamanda enflamatuar yanıtı etkiler ve solunum yolu hastalıkları riskini artırabilir.“
Saman nezlesi ile Korona nasıl ayırt edilir?
Covid-19’un semptomları ile polen alerjisi kısmen benzerlik gösterir.
İsviçre Alerji Merkezi’nden Sereina de Zordo; “Her ikisinde de yorgunluk ve genel bir halsizlik meydana gelebilir ve belirgin bir işaret yoktur.” diyor.
Her iki durumda da soğuk algınlığı meydana gelebilir, ancak daha çok alerjik bir reaksiyondur. Burun akıntısı veya tıkanıklığı da daha çok kokmanıza neden olabilir. Ancak ani bir koku veya tat kaybı, Covid-19’un açık belirtisidir. Ayrıca Korona enfeksiyonu ile sıcaklık da sıklıkla artar.
Öte yandan polen alerjisinden etkilenen insanlar gerçekte kendilerini hasta hissetmezler.
Polen alerjisinin klasik bir belirtisi de damakta, kulaklarda ve burunda kaşıntıdır. Sık sık hapşırma atakları görülürken, gözlerde sulanma ve kızarıklık oluşur. Bütün bu belirtilerin Covid-19 ile ilgisi yoktur.
Normal saman nezlesi ile alerjik astımı ayırt etmek önemlidir. Bu, polen alerjisi uygun şekilde tedavi edilmezse, etkilenenlerin yaklaşık üçte birinde gelişebilir. Daha sonra semptomlar yukarıdan (nazofarenks) alt solunum yollarına (bronşlar, akciğerler) yayılır.
Covid-19’da sıklıkla öksürük nöbetleri, göğüste sıkışma ve hatta nefes darlığı görülür.
Sereina de Zordo; “Bazı saman nezlesi hastaları zaman zaman boğaz kaşıntısı nedeniyle öksürmek zorunda kalsa bile, kalıcı ve kuru öksürük yalnızca alerjik astımda ortaya çıkar.“diyor.
Alerjisi olanlar Korona risk grubuna dahil mi?
Federal Sağlık Dairesi’ne (BAG) göre, saman nezlesi veya mevsimsel astımı olan hiç kimse risk grubuna dahil değildir. İsviçre Alerji Merkezi yetkilileri, bu değerlendirmeyi paylaşıyor, ancak bir istisna olarak şiddetli astıma işaret ediyorlar.
BAG’ye göre, yaşlılar (yaşla birlikte şiddetli seyir riski arttığı için), hamile kadınlar ve aşağıdaki hastalıklardan birine sahip yetişkinler risk grubuna aittirler;
- Yüksek kan basıncı
- Diyabet
- Kalp hastalıkları
- Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar ve tedaviler
- Kanser
- Aşırı kilo (üçüncü derece obezite, 40’in üzerinde BKİ)
- Karaciğer sirozu
- Kronik böbrek hastalığı
- Kronik akciğer ve solunum hastalıkları (örn. şiddetli astım)
Alerjik astımı olan veya sadece sıradan saman nezlesi olan kişiler risk altında bulunmuyorlar.
Alerji Merkezi’ne göre, mevcut bir alerji ile bir Covid hastalığının oluşumu veya ciddiyeti arasında bir bağlantı bilinmemektedir. Ayrıca alerji ve astıma karşı ilaç kullanımının Korona riskini arttırdığına dair hiçbir kanıt da yoktur.
Maskeler polene karşı da koruma sağlar mı?
Maskeler, Korona salgınının bir yıl önce ortaya çıkmasından bu yana İsviçre’de günlük yaşamın parçası haline geldi.
Maske Sars-CoV-2’ye, grip virüslerine ve aynı zamanda polene karşı koruma sağlar. Sağlık uzmanları maskelerin en küçük polenleri bile geçirmediğini ifade ediyorlar.
Polen taneleri şekil ve yüzey yapısı bakımından çok çeşitlidir. Boyut olarak genellikle 10 ile 100 mikrometre arasında olan Polen taneleri tekstil katmanlarına nüfuz edemezler.
Sokakta sıkça gördüğünüz tıbbi veya cerrahi maske (çoğunlukla açık mavi) 3 mikrometre çapındaki parçacıkları filtreler. Çoğu durumda bu, burun akıntısı, ağızda kaşıntı veya hapşırma gibi semptomları önemli ölçüde azaltır.
Covid aşısı alerjisi olanlar için güvenli midir?
Evet. Alerji merkezine göre; saman nezlesi ve mevsimsel astım dahil, hemen hemen tüm alerjiler için aşı herhangi bir sorun olmadan yaptırılabilir.
Ancak tüm ilaçlarda ve aşılarda olduğu gibi, Covid aşılarında da yan etkiler ortaya çıkabilir. Örneğin, enjeksiyon yerinde ağrı, baş ağrısı, kas ağrısı veya titreme.
İsviçre’de de kullanılan aşılar şimdiye kadar güçlü alerjik reaksiyonlarla sonuçlandı. Pfizer/Biontech’te 100 bin aşı başına 1,1 vaka, Moderna’da ise 100 bin aşı başına 0,25 olumsuz vaka görüldü.
İsviçre’de, aşılamalar sonrasında ortaya çıkan şiddetli alerjik reaksiyonları tedavi edebilmek için her birey aşılamadan sonra 15 dakika kadar gözlem altında tutulur.
Sonuç olarak kesin olan tespit şu; tepkisel alerjisi olanlara Covid aşısı yapılmamalıdır. Buna karşın Federal İlaç Kurumu Swissmedic, saman nezlesi ve astımın aşılama için bir engel olmadığını açıkça ortaya koyuyor.
