Ekonomi
Zengin ve kararlı bir pazar ekonomisine sahip olan İsviçre, kişibaşı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da Amerika Birleşik Devletleri, Japonya ve büyük Avrupa ekonomilerinin önünde yer alırken, alım gücü paritesinde onuncu sırada gelir. 20. yüzyılın çok önemli bir döneminde açık ara ile Avrupa’nın en refah ülkesi olan İsviçre,1990’lardan beri ağır bir büyüme dönemine girmiş ve 2005’e gelindiğinde kişi başına GSYİH’da nüfusu bir milyondan büyük Avrupa ülkeleri arasında, İrlanda, Danimarka ve Norveç’in ardından dördüncülüğe düşmüş ve satın alma paritesine göre de onunculuğa gerilemiştir. İsviçre Avrupa Serbest Ticaret Alanı üyesidir.
Son yıllarda İsviçreliler uluslararası rekabet güçlerini arttırmak için ekonomik uygulamalarını büyük bir oranda Avrupa Birliği ile uyumlu hâle getirmiş olsalar da güçlü bir büyüme oranına ulaşamadılar. Avrupa Birliği’ne tam üyelik İsviçre hükümetinin uzun dönem hedefleri arasında yer alsa da İsviçre halkı önemli ölçüde buna karşı çıkmaktadır. İsviçre’nin Avrupa’nın geri kalanından izole olmasının olumsuz etkilerini azaltmak için Bern ve Brüksel arasında ticaret bağlarını daha da liberalleştirmek için karşılıklı yedi sektörel anlaşma imzalanmıştır.
1999 yılında imzalanan ve 2001 yılında yürürlüğe giren bu anlaşmaların arasında serbest dolaşım hakkı da bulunmaktadır. Dokuz farklı alanı kapsayan ikinci bir dizi sektörel anlaşma 2004 yılında imzalanmıştır ve hükümetler tarafından bu anlaşmaların kabulü beklenmektedir. Bu ikinci dizi anlaşma arasında Schengen Antlaşması ve Dublin Anlaşması bulunmaktadır. İki taraf arasında diğer alanlarda karşılıklı işbirliği konuları görüşülmektedir. Dört yeni alanda hazırlık görüşmelerine başlanmıştır: elektrik enerjisi pazarının açılması, Avrupa Galileo GPS sistemine dahil olma, Avrupa hastalık önleme merkezi ile işbirliği ve yiyecek ürünlerinin kaynak sertifikalarının tanınması.
İsviçre Aralık 1992’de Avrupa Ekonomik Alanı’na üye olmama yönünde oy kullandığı için hem Avrupa Birliği ile hem de Avrupa ülkeleriyle ilişkilerini ikili sektörel anlaşmalarla sürdürmektedir. Mart 2001’de yapılan referandumla İsviçre halkı ülkenin AB’ne tam üye olmasına karşı yönde oy kullanmıştır.
Güncel ekonomik gelişmeler
İsviçre ekonomisi, 2001 yılından bu yana genel bir durgunluk içindedir. Atalete yol açan tekelci yaklaşımın da etkisiyle ekonomik yapıda zaman içinde ortaya çıkan sorunların çözümü için geniş kapsamlı idari ve sosyal reformlara ihtiyaç bulunduğu genel kanıdır. İsviçre’nin idari yapısı itibarıyla uzun bir süreç içereceği anlaşılan yapısal reformlar için Federal Hükümet bazı çalışmalar başlatmıştır. İç pazardaki yapısal sorunların aşılmasının zaman alacağının bilincinde olan Federal Hükümet, dış dünya ile ekonomik ilişkilere özel bir önem atfetmektedir.
Bu çerçevede, ilk kez 2005 yılında dış ekonomik ilişkiler stratejisi oluşturulmuş ve uygulamaya konmuştur. Dışa dönük stratejinin bir sonucu olarak İsviçre’nin çok uluslu nitelikteki, uluslararası alanda yatırım ve faaliyette bulunan UBS gibi bankaları ile Roche, Novartis, Nestle gibi şirketleri son dönemde tarihi kârlar elde etmektedirler.
Bununla birlikte ülkedeki iç piyasadaki daralma aşılamamaktadır. Bunu aşmak için devlet inşaat sektörü gibi istihdam ve çeşitli sektörlerde zincirleme olumlu katkı sağlayan alanları teşvik etmektedir. Bunlara ilave olarak AB ile ikili anlaşmalarla artan ekonomik ilişkilerin de etkisiyle iç piyasa, komşu AB ülkelerinin tüketim sektöründe (çoğunlukla gıda, süpermarketler, giyim ve ev eşyaları) faaliyet gösteren mağazalarına açılmış ve böylece ülke içindeki tekelci yaklaşımlar azalmaya başlamıştır.
Bunun hem fiyatlara hem de istihdama olumlu etkisi olmaktadır. Bu gelişmelerin etkisiyle 2006 yılının ilk altı ay verileri itibariyle ekonomi olumlu ilerleme kaydederken, son yıllarda en büyük sorun olan işsizlik, 2006 yılında düzenli olarak azalarak yüzde 3.1’e gerilemiştir. Keza, artan petrol fiyatlarına ve faiz oranlarının yükselmesine rağmen enflasyonda görece az bir artış olmuştur. Bu artış da petrol fiyatlarına bağlı üretici fiyatlarındaki artışın etkisiyle olmuştur.
İsviçre emeklilik sistemi
Emeklilere makul bir emekli maaşı ve finansal bağımsızlık sağlayan İsviçre emeklilik sistemi karma bir yapıya sahip. Bu emeklilik sistemi üç “sütun”, yani üç tamamlayıcı düzenleme üzerinden şekilleniyor. Bunları şöyle sıralayabiliriz;
Yaşlılık ve ölüm sigortası (AHV)
AHV, emeklilik sisteminin ilk ayağını oluşturan zorunlu devlet emekli maaşıdır. İsviçre’de çalışan veya ikamet eden her yetişkin, işverenler gibi bu sigortaya zorunlu katkı payı ödemek zorundadır.
AHV fonlarının yaklaşık %30’u, Federal Hükümet tarafından çeşitli vergiler yoluyla finanse edilir.
AHV sisteminde, çalışan nesil, yaşlıların emekli maaşlarını öder. 64 yaşından büyük kadınlar ile 65 yaşından büyük erkekler, yetimler ve dullar emekli maaşlarını AHV’dan alırlar.
AHV emeklilik maaşının miktarı, prim yıllarına ve gelire bağlıdır. Burada hedef geçim seviyesini güvence altına almaktır. İhtiyaç sahibi, geçim seviyesi düştüğünde ek yardım için başvuru yapabilir. Bu ek yardımlar devlet tarafından finanse edilir.
Federal Hükümet, ülke nüfusun yaşlanması nedeniyle, AHV’nin finansmanını güvence altına almada büyük zorluklar yaşandığını ifade ediyor. Bugüne kadar yapılan AHV reformları, halkın güçlü direnişiyle karşılaştı. Özellikle de, kadınların emeklilik yaşının yükseltilmesi kararı oldukça tartışmalı geçti.
Mesleki emeklilik fonu (Berufliche Vorsorge-BVG)
Mesleki emeklilik, İsviçre emeklilik sisteminin ikinci ayağını oluşturur. BU emeklilik türünde emeklilik, çalışanlar ve işverenler tarafından eşit olarak finanse edilir. Tüm çalışanların, çalışan ve yönetim temsilcileri tarafından yönetilen bir emeklilik fonuna katılması gerekmektedir.
Mesleki emeklilik fonuna göre sigortalılar, birikmiş sermayelerinden getiri elde etmek için emeklilik fonuna katkı payı öderler. Emeklililk durumunda bu sermaye yıllık gelire dönüştürülür. Emekli sandığı ile sigortalı olanlar daha sonra, kendilerinin çekecekleri ek emeklilik yardımları için birikim yaparlar.
Mesleki emeklilik, AHV emekliliğine ek olarak gelir ve emeklilerin önceki yaşam standartlarını korumalarını sağlamayı amaçlar.
Bireysel emeklilik fonu (Private Vorsorge)
Sistemin üçüncü ayağı bir tasarruf bankası gibi çalışır. Herkes emekliliğini sağlamak için özel bir hesaba belirli bir miktar ödeme yapabilir.
Özel hüküm isteğe bağlıdır ve bir banka hesabı veya bir sigorta poliçesi şeklini alabilir. Yatırılan para, emekli olunduktan sonra faiziyle birlikte de çekilebilir.
Bireysel emeklilik, kişinin nispeten iyi bir gelire sahip olması ve bunun bir kısmını emeklilikte yaşam standardını daha da yükseltmek için ayırabilmesi anlamına gelir.