2019 yılında Göçmenler Yasası değişikliği: Daha fazla uyum
Derya Özgül, LL.M.
Hukukçu
www.adconsultancy.ch
2017 yılında yazdığım yazılarımla, 2018 yılında yürürlüğe girecek olan yeni vatandaşlık yasalarını ele alıp, HaberPodium okuyucularını yeni düzenlemelere hazırlamaya çalışmıştım. Dikkate alan birçok okurumuz vatandaşlık başvurularını yapmışlardı. Köşe yazılarımda yeni Göçmenler ve Uyum Yasası’na da birkaç kez değinmiştim. Bu alandaki önemli değişikleri aktarmak adına, yeni düzenlemeleri tekrar ele alma gereği duydum.
1 Ocak 2019 tarihi itibariyle Göçmenler ve Uyum Yasası değişiyor. İkinci paket olarak belirlenen bu değişiklikleri, hukukçular olarak birkaç aydır hissediyoruz. Son dönemlerde kantonal göçmenlik daireleri, yeni yasayı göz önünde bulundurarak birçok kişiye uyarı mektubu gönderdi. Birçok kişi için de, kimliklerinin iptali için işlemler başlattı.
Oturum geçerliliği henüz aylar veya yıllar sonrasına belirlenmiş olan kimlik sahiplerinin panik halinde bize başvurduklarını görüyoruz. Yaptığımız itirazlar sonucunda görevliler, “Bu sadece bir uyarıydı, bir sonraki değerlendirmede yeni yasa uygulanacak“ türü ifadeler kullanmaktan çekinmiyorlar. Konun tespiti dışında hiçbir yetkiye sahip olmayan göçmenlik dairesi çalışanları, bu tür durumlarda kendi görevlerini aşarak yorum ve değer biçer hale geldiler.
Polis tarafında alınan ifadelere başvuruluyor
Son dönemlerde sıkça karşılaştığımız bir uygulamadan daha bahsetmek istiyorum; Göçmenler Dairesi konu tespiti için birçok kez kişilerin yazılı ifadelerine ve savunmalarına başvururken, son dönemlerde yazılı savunma dışında, ek olarak polis tarafında alınan ifadelere de başvuruyor. Bu tarz uygulamalarda son dönemlerde artışlar gördük. Peki bu yasal mı? Evet… Konu tespiti için bunun yasal temeli bulunuyor ancak daha önceleri çok fazla uygulanmıyordu. İlerleyen zamanlarda bu yöntemin yoğunlaşacağını şimdiden söyleyebilirim.
Görünen o ki, yeni yıl ile birlikte haklarını savunamayan birçok göçmen mağdur duruma düşecek. Burada, mümkün olduğu kadarıyla uyarılara kulak asmak ve zamanında müdahale edip, durum tespitinin doğru bir şekilde yapılıp yapılmadığından emin olmak çok önemli
Göçmenlerle uyum anlaşmaları
2018 yılında vatandaşlık koşulları sıkılaştırıldı, önümüzde ki yıl ise oturum alma koşulları da sıkılaştırılacak. Daha sonra ki yıllar da pek farklı olmayacak…
Dil ve uyum konuları ön planda olacak olan yeni yasa ile birlikte, göçmenlerle göçmenlik daireleri arasında uyum anlaşmaları imzalama zorunluluğu da söz konusu. Herkesi kapsamayan bu anlaşma belirlenen kişilerle yapılacak. Anlaşmanın içeriği ile ilgili şartları henüz görmüş değilim ama yaşadığınız bölgenin diline en az B1 seviyesinde hakim olmanız ve en az 5 İsviçreli arkadaşınızın olması çok önemli diyebilirim. Ayrıca çalışma olanağınız varsa mutlaka çalışmalı ya da okumalısınız. Aksi takdirde, hastalık, çocuk bakımı veya herhangi başka bir engel olma durumu dışında çalışamıyorsanız eğer, mevcut kimliğinizin iptali veya C’den B’ye düşüşü gündeme gelebilir.
Yeni yasa ile değişecek olan en önemli konu dil ve uyum olacak. C kimliği almak çok daha zorlaştırılırken, mevcut kurallara göre, entegrasyon, dil ve gelir konuları daha yoğun bir şekilde, ağırlıklı olarak önünüze konulacak. Ülkeye çok iyi uyum sağlamak, İsviçre Anayasası ile diğer yasalara saygı duymak, (icra ve sicil kaydının temiz olması), belirli bir dil seviyesine sahip olmak gibi şartların yanında çalışıyor veya okuyor olmak da gerekiyor. Aksi takdirde, 10 yılınızı doldurmuş olsanız bile, C oturum kimliğinin alınması mümkün olmayabilir.
Kişinin özel durumu göz önünde bulundurulacak
Entegre olmak ya da diğer adıyla “Uyum sağlamak“ kişiye göre değiştiği için, uygulamada kişinin özel durumu göz önünde bulundurulacak. Kişinin çalışmama gerekçeleri var ise ve bu gerekçe kendi istemi dışında oluşmuş ise burada istisnai bir durum oluşabilecek. Örneğin, engelli, hasta ya da başka birinin bakımı ile görevli olanların çalışmıyor olması bu şartı ortadan kaldırabilir. Ancak sosyal yardım alımının kişinin istemi dışında olması her zaman istisnai bir durum olarak görülmeyecek.
C kimliklerinin iadeleri ya da B kimliğine dönüştürülmeleri
Güncel düzenlemeye göre, 15 yıldan fazla bir zamandır İsviçre’de bulunan ve C kimliği sahibi olan bireylerin C kimliklerini iadeleri (ağır suç veya uzun süreli sosyal yardım alımı dışında) neredeyse mümkün değil. Ancak 1 Ocak 2019 itibariyle yürürlüğe girecek olan yeni yasa ile birlikte, C kimliği iade prosedürü daha kolay olabilecek. Örneğin entegrasyonun yeterli görülmemesi durumunda C kimliği kolayca alınabilecek veya B kimliğine dönüştürülebilecek.
Göçmenlik Dairesi, B kimliği olan bireylerle entegrasyon anlaşmaları yapıp beklentilerini listeleyebilecek. Belirli bir süre içerisinde bu beklentiler karşılanmazsa, anlaşma gereği kimlik iade edilecek.
İç piyasa işgücü olarak mülteciler
Diğer yandan mülteciler ve geçici oturum sahipleri 1 Ocak 2019 tarihi itibariyle daha kolay iş alanına girebilecekler. İşveren artık izin almasına gerek kalmadan, sadece bildirim ile yetinebilecek. Böylelikle devletin sosyal yardım yükü azaltılacak ve iç piyasa işgücü daha iyi bir şekilde değerlendirilmiş olacak. Bu kapsamda oturum sahiplerinin iş piyasasına entegre olmaları için kişi başına max. 18.000 franklık bütçeler oluşturulacak. Şu anki düzenlemede bu meblağ 6000 frank.
İltica yasalarında değişiklik
2019 yılından itibaren diğer bir değişiklik ise iltica yasalarında görülecek. Mart 2019 itibariyle tüm iltica başvuruları hızlandırılmış bir şekilde sonuçlandırılacak. Başvurular toplam 6 merkezi kampta değerlendirilecek ve bireylere ücretsiz danışmanlık hizmetleri sunulacak.
Merkezi başvuru kamplarına (İsviçre genelinde maksimum 5000 kişilik kapasite var) başvuranlar burada en fazla 140 gün kalabilecekler. Bu süre içinde de iltica başvurularına cevap almış olacaklar. Dosya bu süre içinde sonuç alamazsa bu kez de uzatılmış prosedüre geçilecek. Bu aşamadan sonra kantonlara dağıtılacak olan bireyin dosyasına ilişkin değerlendirme burada devam edecek.
140 gün içerisinde sonuç alınabilecek olan dosya sayısı, şu an ki öngörüye göre %60 civarında. Daha fazla değerlendirme gerektiren dosyalar, yani geriye kalan %40 oranındaki dosya ise en geç bir yıl içinde kararlaştırılacak.
Uygulamada, ilk 21 gün içerisinde ön bilgilere ulaşılması hedefleniyor. Dosyanın çok net ve anlaşılır olması durumunda, daha sonraki 8 gün içerisinde karar çıkacak. Bu karar olumlu ya da olumsuz olabilir. Kararın olumsuz çıkması durumunda kişiye 10 günlük bir itiraz süresi tanınacak. 140 günün dışındaki dosyalar ise en geç bir yıl içinde kararlaştıracak.
Eski dosyalar yeni sistemin dışında
Şu aşamada görülen dosyalar yeni sistemin dışında tutulacak. Böylelikle sonuçlanmamış dosyaların kararları daha çok ertelenecek. Çünkü 140 günlük zaman sınırını, SEM’in şu anki kapasitesi kaldıramaz. Dolayısı ile yeni dosyalara harcanacak olan zamandan dolayı eski dosyalara pek de ilgi duyulmayacaktır. Her ne kadar SEM’de bir ekip eski dosyaları kapatma görevini üstlenmiş olsa da, hızlandırılmış prosedürlerin öncelikli olacağı bir gerçek.
Not: İsviçre’de, hukuki konularda danışmanlık hizmetinden faydalanmak isteyenler yukardaki mail adresimden bana ulaşabilirler. Ayrıca Türkiye ile ilgili, tanıma/tenfiz davaları, tapu dava işlemleri, tebligat, vekâlet işlemi vs. türünden herhangi bir hukuki süreç içerisine giren ya da Türkiye’de hukuki takip yaptırmak isteyen okuyucularımız da iletişime geçebilirler.
