Korona aşılarına dair
Dr. med. Yasemin Schreiber-Pekin
Kadın Doǧum Uzmanı, Psikoterapist
www.praxis-schreiber.ch
Bu haftalarda İsviçre’de binlerce kişiye aşı yapılıyor. Bu yazımda aşı hakkında en çok sorulan soruları cevaplandırıp, bu konuda karar verememiş olanlara bir an önce aşı olmalarını kesinlikle tavsiye ediyorum.
İsviçre’de hangi aşılar kullanılıyor?
- Pfizer/BioNTech (ABD ve Almanya ürünü). Aşı türü: mRNA. Koruma etkisi % 95. 2 doz gerekli. 16 yaş üzeri kişilere uygulanabiliyor.
- Moderna (ABD ürünü).Aşı türü: mRNA. Koruma etkisi % 94. 2 doz gerekli. 18 yaş üzeri kişilere uygulanabiliyor.
Aşı genetiğimi değiştirebilir mi?
Hayır. Aşıyla birlikte aplike edilen mRNA’nın, hücrelerimizin çekirdeğine girmesi ve bizim genlerimize karışması mümkün değildir. Ayrıca zaten uygulanan virüs mRNA’sı çok çabuk yok olur bedenimizden. Ayrıca korona virüsüyle hasta olanların da bedenine mRNA girer. mRNA aşıları her ne kadar yeni bir teknoloji olsa da, örneğin kanser tedavisinde en az 10 yıllık bilimsel araştırma ve deneyim vardır bu mRNA kullanımında.
Koruyucu etkisini ne zaman gösterir?
Antikorların ve hastalığa karşı bağışıklığın oluşması ikinci aşıdan 1-2 hafta sonra başlıyor. Bağışıklığın ne kadar sürdüğü bilinmiyor henüz. Șu anda uygulanan aşıların yeni mutasyonlara karşı etkili olup olmadığı da bilinmeyenlerden. Korona virüsü yeniden değiştikçe belki ileride tekrar aşı olmamız gerekebilecek.
Hangi yan etkileri olabilir?
Aşıdan sonra hafif baş ağrısı, kırıklık, yorgunluk, hafif ateş, kas ağrıları yaşanabiliyor. Aşı yapılan kolda kızarıklık, şişme, ağrı görülürse „kovid kolu“ diye adlandırılıyor.
Genelde hafif atlatılan bu yan etkiler kaygılanmaya sebep değil. Aksine bedenin virüse karşı koruyucu antikor geliştirdiğinin belirtisidir ve kalıcı değildir. Yine de yan etkiler uzun sürer. Nefes darlığı veya vücuda yayılan kaşıntı, kızarıklık gibi alerjik tepkiler görülürse doktora görünmek gerekiyor. Ateş düşürücü veya ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir fakat tedbiren ilaç alınması önerilmiyor.
Aşının etkileriyle baş etmeye çalışan bedeni daha fazla yormamak amacıyla aşırı spor ve ağır bedensel çalışmadan kaçınmak tavsiye ediliyor. Alkol kullanımını da aynı nedenden kısmak, daha da iyisi kesmek gerekli. Bir taraftan alkolü vücuttan atmaya çalışırken bir taraftan da antikor geliştirmek zorluyor bedenimiz için.
Aşı olanların maske kullanması gerekiyor mu?
Aşı yüzde yüz korumuyor hastalığın bulaşmasından. Bu nedenle ijyen kurallarını uygulamaya, maske kullanmaya devam etmemiz gerekiyor. Aşı olmuş kişilerin özel buluşmalarda bu kuralları uygulamasına artık gerek kalmıyor fakat risk grubuna dahil kişilerle buluşurken yine de maske kullanılması ve mesafe koymaya devam edilmesi tavsiye ediliyor. Bu şekilde karşılaşmalardan önce çabuk test yapılması daha da iyi.
Korona testine gerek kaldı mı?
Șimdilik test stratejisinde değişen bir şey yok çünkü aşıya rağmen hasta olmak mümkün. Test sonucu pozitif çıkarsa aşı olanların da izolasyona girmesi gerekiyor.
Korona pozitif kişilerle temas olduysa sorumlu kantonal bölüm genellikle artık karantinadan muaf tutuyor. Kesin bilgi için oturduğunuz kantonun yetkililerine sormanız gerekiyor.
Yüksek riziko ülkelerinden İsviçre’ye gelenler için karantina mecburiyeti şimdilik devam ediyor. Bazı ülkeler aşı olanlar için ülkeye giriş şartlarını kolaylaştırdılar. Önümüzdeki yaza kadar İsviçre federal hükümeti seyahatleri kolaylaştıracak kovid sertifikasınI geliştirmiş olacak. Bu sertifika büyük olasılıkla aşı olmuş veya test yaptırmış kişilere yolculuklarda büyük kolaylıklar getirecek.
Hamileler aşı yaptırmalı mı?
Başlangıçta hamilelere Covid-19 aşısı tavsiye edilmiyordu. İkinci etapta özellikle yüksek tansiyon, kalp, akciğer sorunları, diyabet gibi kronik hastalık veya sağlık sektöründe çalışması nedeniyle risk grubuna giren hamilelere hamileliğin son 6 ayında aşı yapılabileceği belirlendi.
Yeni: ABD’de 200 000 hamileye uygulanan Covid-19 aşısindan sonra anne ve çocuk için hiçbir zararlı yan etki görülmemiştir. Bu ve benzeri araştırmalara dayanarak İsviçre Sağlık Bakanlığı (BAG) ve Jinekologlar Derneği (SGGG) şu kararları aldı:
- mRNA maddesi içeren Covid-19 aşısı yüksek risk grubuna dahil hamilelere tavsiye ediliyor. Ayrıca aşı olmak isteyen her hamile aşı olabiliyor.
- Covid-19 aşısının hamileliğin ilk 3 ayında yapılmaması öneriliyor. Fakat şayet aşı yapıldıysa bu bir sorun yaratmıyor. 1000 üzeri araştırmada doğacak çocuğa zarar vermediği ve düşük oranının artmadığı kanıtlanmıştır.
- Aşı olmak isteyen hamilelerin imzalı onay vermesi gerekiyor.
Özet olarak: Covid-19 aşısı artık hamileliğin 2. ve 3. trimestrinde tavsiye ediliyor.
Hamilelik planlayanlara ne öneriliyor?
Aşının kadınların ve erkeklerin verimliliği konusunda bir yan etkisi yok ve aşı yapılmasın sakıncalı değil. 2. aşı da ilk dozdan 3-4 hafta sonra yapılıyor.
Emziren anneler aşı olsun mu?
Evet. Aşının anne sütüne hiçbir etkisi yok.
Çocuklar aşı olmalı mı?
Șu ana kadar yeteri kadar deneyim olmadığından çocuklara tavsiye edilmiyor.
Son olarak şunu belirtmek istiyorum;
Korona aşısının ilerde yan etkileri çıkabilir düşüncesiyle aşıdan kaçınmak çok anlamsız. Çünkü koronaya yakalanıp sağlımızı ciddi anlamda tehlikeye atma riski aşının olası yan etkilerinden çok daha yüksek.