Politikada katılımcılık
Haşim Sancar
Yeşiller Partisi Bern Kanton Parlamenteri
Toplumsal eşitlik, kuşkusuz toplumsal gelişmelerde ve politikada söz sahibi olunduğu oranda vardır. Söz sahibi olmanın başında da elbette ki, reşit yaşına gelen bireylerin seçme, seçilebilme ve oy kullanabilme hakkından geçmekte.
Maalesef hem İsviçre genelinde hem de bazı istisnalar (özellikle Fransızca konuşulan kantonlar) dışında, henüz vatandaşlığa geçmemiş yabancı statüsündeki kişiler bu haktan mahrum bırakılmakta.
İsviçre’nin en sol ve yeşil şehri olan Bern 1990’lı yıllarından beri yabancılarına bu hakkı vermeyi istenmekte ve takip edilmekte. Ancak, Kanton anayasasının izin vermemesinden dolayı, kantondaki belediyeler yabancılara oy kullanma hakkı verememekte. İlk etapta aktif oy hakkından bahsediyoruz, yani seçme ve oy kullanma hakkından, seçilme hakkı daha da uzak bir hedef ve şimdilik söz konusu değil.
Kanton anayasasını değiştirmek için, konuyu iki defa 1994 ve ikinci kez 2010’da halk oylamasına götürdük. İkincisinin hem inisiyatif çalışmalarında Yeşiller partisini temsil ettim, hem de resmi inisiyatif komitesindeydim. Maalesef halk oylamasında sadece %25 oranında evet oyu alabildik.
Bern şehrinde yabancılara politikaya katılım hakkı
Bern şehrinde vatandaşlığa geçmemiş, yabancı statüsünde bulunan nüfusunun %25 civarındaki insanına, politikaya katılma hakkı vermek amacı ile 2011 yılında, Grünes Bündnis (Yeşil Birlik) tarafından bir yasa değişikliği girişiminde bulunuldu ki bu 2015 yılında halk oylaması ile büyük bir oranda kabul gördü. Katılım Motion’u (Partizipationsmotion) veya “Ausländermotion” olarak da anılan ve 2016’dan beri yürürlükte olan yasanın bir de tüzüğü bulunmakta. Aynı nitelikte bir Partizipationsmotion’u da yine Bern Kantonu’na bağlı bir şehir olan Burgdorf’ta yaptı.
Tüzüğe göre, parlamentonun yetkisinde olan ve somut bir konu hakkında, üç aydan beri Bern şehrinde oturan ve henüz vatandaşlığa geçmemiş 200 kişinin imzasıyla, parlamentoya bir konu hakkında girişimde bulunabiliyor. Bu, bir istek, yeni bir yasa oluşturma, bir yasanın değiştirilmesi ve başka somut bir konu da olabiliyor.
Motion metnin yasaya uygunluğu ve hazırlanmasında, Parlamento sekreterliğinin ve Integration Dairesinin desteği de alınabiliyor. 200 imza toplandıktan sonra (zaman sınırı yok), Motion Parlamento sekreterliğine verilir. Daha sonra Belediye hükümeti konuyu değerlendirir ve 6 ay içeresinde yazılı bir cevap verir. Katılım Motionu’nu ilk imzalayan kişi (olmadığında ikinci kişi) zamanı geldiğinde, konuyu parlamentoda bir parlamenter gibi sunup tartışmayı takip eder ve sorulara yanıt verir.
Kürtçe dilinde de bilgilendirme broşürleri için Partizipationsmotion
Kürtçe tercümanlık için Bern şehir belediyesine çağrılan bir Kürt kadını, gittiği yerde Bern şehrinin bir sürü dilde bilgilendirme broşürlerinin olduğunu görür. Ancak Kürtçe herhangi bir bilgi broşürünü göremeyince şaşırır ve bunun doğru olmadığını söyleyip, Kürtçe broşürlerin de olması için nasıl bir girişimde bulunulması gerektiğini sorar. Araştırmaları sonucu, Partizipationsmotion hakkında bilgi sahibi edinilir. Ve böylece konuyu tanıdığı bazı arkadaşları ile birlikte işleyerek, hazırlıklar yapılır ve gerekli imzalar topladıktan sonra, 13 Mart 2021 tarihinde Korona şartlarına karşın, bir grupla Partizipationsmotion imzalarını şehir sekreterliğini teslim ettiler. 30 milyon kişinin konuştuğu ve Bern şehrinde birçok kişinin kullandığı bir dile, verilmesi gereken önemin hayata geçirilmesi için verilen mücadelenin ilk aşaması tamamlanmış bulunmakta. Bern şehrinde, Kürtçe dilinden de broşürler aracılığı ile bilgilendirmenin yapılması için verilen Partizipationsmotion, şimdiye kadar verilen üçüncü Motion.
Belediye şoförleri için istenilen dil seviyesi çok yüksek
Bern şehrine ait toplu taşıma kurumunun adı BernMobil’dir. Kurum, belirli bir özerkliğe sahip olsa da Bern şehrine aittir. BernMobil’in şoförlük alımında istediği kıstaslardan biri de, istenilen Almanca dil seviyesidir. Ancak, BernMobil’in istediği Almanca dil seviyesi üniversiteye gitme seviyesindedir (C1) ve vatandaşlığa geçmede istenilenden daha yüksektedir. Verilen ilk Partizipationsmotion’u ile birlikte, istenilen Almanca seviyesinin vatandaşlığa geçmek için istenilen seviyeye (B2) çekilmesi için, Belediye hükümetinin girişimlerde bulunulması istenmişti. Buna hem Belediye Hükümeti olumlu cevap vermişti, hem de parlamentonun çoğunluğu Partizipationsmotion’una evet diyerek, olumlu yönde oy kullanmışlardır.
İkinci Partizipationsmotion’u da göçmenler için bir buluşma/görüşme evi istemekte. Henüz Belediye Hükümeti bir bu isteme bir cevap vermiş bulunmamakta.
Yukarıda bazı örneklerle, demokratik hakların kazanımında ne kadar zorlu yanların olduğunu ve tüm engellere karşın olanakların da bulunduğunu sergilemeye çalıştım. Bu tür olanakların diğer şehirlerde yaygınlaştırılması umudu ile…
