İsviçre’de seçim sistemi nasıl işliyor?

Seçimlerde 200 Federal Meclis temsilcisi ile 46 Senato Meclisi üyesi belirlenecek.

Bu seçimlerden yola çıkarak İsviçre seçim sisteminin nasıl işlediğini derledik;

İsviçre politik sisteminin temel yasama organları Federal Meclis ile Senato (Kantonlar) Meclisi’dir.  Her iki Meclis’in üyeleri, 4 yılda bir yapılan genel seçimlerle belirlenir.

Federal Meclis’e seçileceklerin sayısı kantonun nüfus sayısına göredir.

Senato Meclisi ise, her kantonun tam ya da yarım kanton olma özelliklerinden yola çıkılarak temsil edildiği yerdir. Buradaki temsilci sayısı toplamda 46’dır. Tam kantonların 2’şer, yarım kantonların ise 1’er sandalyesi mevcuttur.

Graubünden, Bern, Wallis, Waadt, Tessin, St. Gallen, Zürich, Freiburg, Luzern, Aargau, Uri, Thurgau, Schwyz, Jura, Neuenburg, Solothurn, Glarus, Schaffhausen, Cenevre, Zug tam kanton, Obwalden, Nidwalden, Basel-Stadt, Basel-Landschaft, Appenzell Ausserrhoden ve Appenzell İnerrhoden ise yarım kantonlardır.

Seçim işleyişi

Seçimlerde her kanton bir seçim bölgesidir. Her parti bu bölgelerde seçime katılmak için birer liste belirler. Seçmenler bu listeleri göz önünde bulundurarak oy kullanırlar.

Senato Meclisi seçimi

Senato Meclisi seçiminde liste yerine oy pusulasına sadece aday olan isimler yazılmaktadır. Partiler seçimler öncesi adaylarını tanıtırken, adayların isimleri resmi olarak ilan edilir.

Tam kantonlar için iki isim, yarım kantonlar içinse bir isim yazılır. İki üye ile temsil edilen kantonlarda seçmenler, oy pusulasına isterlerse sadece bir isim de yazabilirler.

Seçimlerde her birey bulunduğu kantonda oy kullanabilir. Farklı kantonlardaki adaylar için oy kullanılamaz.

Çapraz oy kullanma (Panaschieren)

Herhangi bir partinin listesini seçmek isteyenler için iki yol bulunuyor. Ya listeyi hiç değiştirmeden kullanmak ya da listede bulunan adayların isminin bir kısmının üzerini çizerek, yerine başka bir partinin adayını veya adaylarını yazmak. Buna “Çapraz oy kullanma“ (Panaschieren) deniyor. Üstü çizilen adayların yerine başka bir isim yazma zorunluluğu bulunmuyor.

Birikim yapma (Kumulieren)

Benzer şekilde üstü çizilen adayların yerine yine aynı listeden başka bir adayın veya adayların ismi yazılmaktadır. Bu durumda bir adayın ismi aynı listede iki kez yazılmış oluyor. Buna da “Birikim yapma“ (Kumulieren) deniliyor. Kumulieren türü oylamanın hedefi, seçmenin mutlaka seçilmesini istediği adayın, liste sıralamasında daha üste çıkarak seçilme şansını arttırmaktır.

Burada şuna dikkat etmekte fayda var; boş liste doldurulurken üstü çizilen adayların yerine yazılacak isim doğru ve okunaklı olmalıdır. Herhangi bir hata durumunda listenin tümü geçersiz sayılır.

Oy pusulaları ne zaman gelir?

Oy pusulalarını hazırlamak ve seçmenlere göndermek kanton yönetimlerinin görevidir.

Oy pusulaları, seçime dört hafta kala posta yolu ile adreslere gönderilir. Seçim yasası, oy pusulalarının seçmenlerin eline seçim tarihinden en az on gün önce ulaştırılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bu oy pusulalarında oy kullanma işleminin nerede ve ne zaman yapılacağı belirtilir. Dileyen seçmenler seçim günü sandık başına giderlerken, dileyenler ise daha seçim tarihi öncesinden oy pusulalarını posta yolu ile gönderebilirler.

Kimler oy kullanabilir?

18 yaşını dolduran her İsviçre vatandaşı seçimlerde oy kullanabilir. İstisnai olarak, sadece Kanton Glarus’ta oy kullanma yaşı 16’dır.

İsviçre dışında yaşayan vatandaşlar

İsviçre dışında yaşayan vatandaşların oy kullanabilmeleri için, yaşadıkları ülkede bulunan devleti temsilciliklerine kayıt yaptırmaları zorunludur. Bu kaydın her dört yılda bir yenilenmesi gerekmektedir. Kişinin kullandığı oy, vatandaşı olduğu kanton için kabul edilir.

Hazırlayan: Yasemin Akçadağ