KESB nedir? Hangi durumlarda devreye girer?
Âdile Gutî
Eğitim ve gelişim uzmanı
KESB, Kantonal Yetişkin ve Çocukları Koruma Kurumu anlamına geliyor. Çocukların korunması ise bir birey olarak çocuğun refahını sağlamayı öngörüyor. Çocuk refahı; çocuğun gelişimi, eğitimi ve öğretimini esas alır.
Kurumsal olarak kantonlar düzeyinde çalışan ve ihtiyaç halinde ailelere bu konuda eğitim almış, yasal vasi – Beistandschaft- atayan KESB, çalışma alanlarını İsviçre medeni kanununun bazı yasa maddelerine dayandırır. Ve bu yasa maddeleri İsviçre devletinin 1997 yılında imzaladığı Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşmesinin ülkede yani yerelde uygulanmasını amaçlar.
Çocuğun yaşam koşulları, onun iyi ve sağlıklı gelişimini sağlamalıdır. Bunun içerisine sağlıklı beslenme, yaşına ve fiziksel koşullara uygun kıyafetlerinin olması, bir ev, içinde güvenle yaşayabileceği sağlıklı bir ortamın olması, fiziksel ve psikolojik şiddetten uzak kalması, etrafında sevgi dolu ilişkilerin olması, çocuğun övülmesi, çocuğun birey olarak tanınması, çocuğa saygı duyulması ve çocuğun ilişkilerinde sürekliliğini sağlanması ve kendisini yaşama hazırlayan sağlıklı bir yönlendirmenin olması çocuk refahı yani “Kindeswohl” kavramının tanımlandığı alanlardır.
Hangi durumlarda çocuk refahı tehlike altındadır?
Çocuğun davranışları değerlendirildiğinde;
- Okul çağında olan çocuklar sıklıkla okula gitmek yerine evde kalıyorsa,
- Yaş durumuna uygun olamayan zaman dilimlerinde sürekli tek başına evin dışındaysa,
- Yaşına uygun olmayan ortamlardaysa, (örneğin gece klübü)
- Korkan, içine kapanık, endişeli, dikkatsiz, çevresini rahatsız eden, sınırlara ve kurallara uymayan, şiddet içeren davranış ve tutumları sürekli gösteriyorsa,
- Davranışlarında kişisel gelişimine tehdit olan içerikler varsa,
- Çocuk kendisine hakaret, fiziksel ve cinsel şiddet uygulandığını söylüyorsa,
- Çocuk kendisi etrafındakilere cinsel içerikli fiziksel veya sözsel saldırılarda bulunuyorsa,
- Çocukda aşırı dalgınlık veya sarhoşluğu andıran fiziksel durumlar gözlemleniyorsa
Çocuğun etrafındaki yetişkinlerin durumu değerlendirildiğinde;
- Çocuk sürekli hakarete maruz kalıyorsa, korkutuluyorsa, aşağılanıyorsa
- Uzun süre çocuk tek başına bırakılıyorsa
- Uzun süre çocuğa ilgisiz, şefkatsiz ve teşvik edici davranılmıyorsa
- Çocuk evde izole ediliyorsa, yeterince beslenmiyorsa ve yaşına uygun bakım görmüyorsa
- Çocuk pornografik içerikli medya iletişim araçlarına rahatça erişiyorsa ve buna karşı evde tedbir alınmıyorsa
- Çocuk kendisine bakan ebeveyn veya diğer bakıcı kişiler arasında tartışmalarda araç haline getiriliyorsa
- Fiziksel şiddete mağduruysa (sarsma, dövme, eve hapsetme vb.)
- Çocuk kendisinden büyüklerin fiziksel, cinsel ve psikolojik saldırılarına karşı korunmuyorsa
- Sağlık sorunları görmezden geliniyorsa, sağlık açısından engelli olduğu gizleniyor ve tedavi edilmesi engelleniyorsa
- Aile içi şiddetin olduğu ortamda yaşıyorsa
Çocuğun dış görünüşü değerlendirildiğinde;
- Vücut hijyeni yoksa
- Sıklıkla, kirli ve hava koşullarına uygunsuz elbise ile görülüyorsa
- Vücudundan şiddet gördüğüne dair yara ve izler görülüyorsa
- Yetersiz besleniyorsa
Aile durumu değerlendirildiğinde;
- Küçük çocuk sürekli ve uzun bir zaman diliminde tek başına ve yanında bir yetişkin olmadan evde bırakılıyorsa veya yanında bırakılan yetişkinin çocuk bakımı konusunda bir engeli varsa
- Ebeveynler çocuğun yaşından büyük sorumluluklar veriyorsa, çocuk ebeveyn rolüne yakın sorumluluklar almak zorundaysa
- Boşanma durumunda çocuk sürekli taraflara sadakatini ispatlamak zorundaysa ve bu durum çocuğun fiziksel, ruhsal gelişimini engelliyorsa
Ebeveynlerin bireysel durumu değerlendirildiğinde;
- Aşırı derecede etrafında olanlara tepkisiz, kendisine karşı ilgisiz ve bakımsız
- Sıklıkla görülen uyuşukluk durumu eğer alkol, uyuşturucu ve ağır ilaç kullanımından kaynaklanan durumlarla benzerlik gösteriyorsa
Barınma değerlendirildiğinde;
- Çocuğun yatağının, oyuncaklarının olmaması
- Evde çocukların yaşamını tehlikeye sokan durum ve eşyalara karşı tedbir alınmaması
- Çok kirli, çöplerle dolu, veya şiddet yaşandığına dair izlerin olduğu bir ev.
Yukarıda ifade edilen noktalardan herhangi biri veya birkaçı okulda öğretmenler, kreşlerde eğitmenler, çocuk doktorları, aile hekimleri veya komşular tarafından KESB’e bildirildiğinde aileler bu çerçevede bir görüşmeye davet edilir. Görüşmede başvuru gerekçesine dayalı ebeveynlerin yardım alması kanaatine varılırsa yasal vasi – Beistandschaft atanır.
KESB gerek duyarsa aileyi uyarır (ZGB Art. 307) ve medeni kanunun 307. maddesi devreye girmiş olur. Ve aileyi uyarıda bulunduğu konularda denetim altına alabilir, bu durumda yasal vasi atanmaz ama başka kişi ve kurumlara görev verme hakkına sahiptir.
Yasal vasi medeni kanunun 308 maddesine dayandırılarak (ZGB Art. 308) atanırsa, bu durumda, aileye önerilerde bulunur, öneriler çerçevesinde resmî kurum ve kişilerle, uzmanlarla ortak çalışma başlatır ve bu çalışmaları denetler.
Yasal vasi medeni kanunun 310 maddesi gereğince atanırsa (ZGB Art. 310), çocuğun ikamet yerini tek başına seçebilir. Çocuk eğer ailesinin yanında yaşına uygun eğitim, bakım, teşvik, sevgi, ilgi ve koruma görmüyorsa, şiddet içerikli davranış ve eğilimlerde ise, ebeveynlerin eğitim konsepti çocuk gelişimini teşvik etmiyorsa, çocuk sosyal eğitmenlerin olduğu yatılı okullara gönderilir. Yatılı okul yerine bir bakıcı aileye entegre edilebilir. Tatillerde ebeveynlerin yanında kalabilir.
Yasal vasi medeni kanunun 311 maddesi gereğince atanırsa (ZGB Art. 311), tek başına vasilik yapar ve ebeveynlerden vesayet alınır. Çocuk korunması için alınan tedbirler yeterli değilse, çocuk aile içi şiddet mağduru ise, fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak gelişim göstermiyor aksine gerileme oluyorsa, ebeveynlerde alkol, uyuşturucu bağımlılığı varsa, psikolojik veya fiziksel bir rahatsızlıktan dolayı çocuğuna bakamıyorsa vesayetleri ellerinden alınır. Çocuklarını görme hakkına sahiptirler.