3 Mart’ta, 13’üncü emeklilik maaşı ile emeklilik yaş artışı oylanacak

13’üncü AHV Emekliliği Maaşı Girişimi

 Oylama sorusu:

“Yaşlılıkta daha iyi bir yaşam için, 13. AHV emekliliği maaşı girişimini kabul ediyor musunuz?

Girişim ne talep ediyor?

Resmi adıyla “Yaşlılıkta daha iyi bir yaşam için” girişimi, en geç 2026 yılından itibaren, olağan olan 12 AHV aylık emekli maaşına ek olarak 13’üncü bir aylık emekli maaşının daha ödenmesini talep ediyor.

Girişimcilere göre, kiralar, sağlık sigortası primleri ve temel gıda maddelerinin fiyatları arttığı için, emekli maaşları giderek yetersiz hale geliyor. Emeklilerin geçim sıkıntısı her geçen gün daha fazla artarken, bunun önüne geçmek için 13’üncü bir ek AHV emekli maaşına ihtiyaç var.

İnisiyatif komitesi ayrıca ek yardımların eskisi gibi ödenmeye devam edilebileceğini ve azaltılamayacağını da şart koşuyor.

Girişimin destekçileri kimler?

Girişim, İsviçre Sendikalar Federasyonu tarafından 28 Mayıs 2021’de sunulmuştu. İnisiyatif komitesinde, çeşitli sendikaların başkanları ile üyelerinin yanı sıra SP ve Yeşiller’den siyasetçiler de yer alıyor.

Girişim TravailSuisse tarafından da destekleniyor.

 Argümanlar neler?

İsviçre Federal Anayasası, emekli maaşının “olağan yaşam standardının devamını” sağlaması gerektiğini şart koşuyor. Taraftarlar bunun şu anda böyle olmadığını savunuyorlar.

İsviçre Sendikalar Federasyonu’nun (SGB) hesaplamalarına göre, İsviçre’de tek bir kişinin ortalama yıllık gideri 2020 yılına göre 3 bin 500 frank arttı. Bunun temel nedeni ise enflasyon artışı.

SGB’ye göre enflasyondaki artış neredeyse ortalama emekli maaşının tamamını kapsıyor. Bu şu anda 3’üncü sütunun katkıları olmadan 4 bin 100 franka tekabül ediyor. Bunun ortalama 1800 frankı AHV’den, 2 bin 300 frankı ise emeklilik fonundan geliyor.

Bir diğer argüman ise emeklilik fonunun yaşam maliyeti tazminatı vermemesi.

İnisiyatif destekçilerine göre 13’üncü AHV emekli maaşının bir diğer avantajı da sadeliği. Emeklilik fonlarından ve 3’üncü sütundan sağlanan emeklilik maaşlarının aksine, tüm para doğrudan alıcılara gidecek.

Bir başka argüman ise, yüksek gelirliler ile düşük gelirliler arasındaki sosyal dengenin, AHV emekli maaşının genişletilmesi lehine olacak olması.

Emekli maaşı ne kadar olacak?

Halkın bu inisiyatifi kabul etmesi durumunda yıllık AHV tutarı, mevcut 14 bin700 ile 29 bin 400 frank aralığı yerine 15 bin 925 ile 31 bin 850 frank arasında olacak.

Evli çiftler için maksimum ortak AHV emekli maaşı ise 44 bin 100 franktan 47 bin 775 franka çıkarılacak.

Federal Sosyal Sigorta Dairesi (BSV), bu yeni düzenleme dahilinde ilk yılda 4,1 milyar, beş yıl sonra ise 5’er milyar franklık ek harcamalar olacağını belirtiyor. Bu durumda Federal Hükümet bu giderin yaklaşık 800 milyonunu ödemek zorunda kalacak.

İnisiyatif öncüleri, AHV ile ilgili artışları sorunsuz bir şekilde finanse etmek için yeterli ölçüde mali kaynak bulunduğunu savunuyorlar.

Federal Hükümet ile Federal Meclis ne diyor?

Federal Hükümet ile Federal Meclis inisiyatifin reddedilmesini tavsiye ediyorlar. Her ikisi de AHV artışı için herhangi bir mali alan görmüyor.

Buna göre, mali imkanları sınırlı olan emeklilere yönelik tamamlayıcı hizmetler mevcut.

AHV emekliliği, yaşlılık dönemindeki geçim ihtiyaçlarını yeterince karşılamayı amaçlarken, İsviçre’de şu anda 2,5 milyondan fazla insan AHV emekli maaşı alıyor.  Çoğu emeklinin ek geliri, özellikle de emeklilik fonu emekliliği mevcut. Geçimini bu şekilde sağlayamayan her emeklilinin ek yardım (EL) alma hakkı bulunuyor.

Girişim karşıtları ne diyor?

Mecliste çoğunlugu ellerinde bulunduran sağ partilerden SVP, FDP, Mitte, GLP ve EVP bu girişime “Hayır“ diyorlar. Girişime, işveren ve ticaret birliklerinin yanı sıra Economiesuisse de karşı çıkıyor.

Girişim karşıtlarının temel argümanı, AHV’nin finansmanına ilişkin durumun belirsiz olması. Federal Sosyal Sigorta Dairesi’ne (BSV) göre AHV’nin finansmanı yalnızca 2030 yılına kadar güvence altına alınabilir. 2032 yılı için artık 4,7 milyar franklık bir maliyet fazlası gerekiyor. Muhalifler, 2031’den itibaren 13’üncü AHV emekli maaşını karşılayacak olan beş milyar franklık ek yükün finanse edilemeyeceğini savunuyorlarken, AHV için elde edilmesi gereken ek gelirin, daha yüksek bir KDV‘ye ve daha yüksek AHV vergilerine yol açabileceğine vurgu yapıyorlar. Economiesuisse’e göre bu durum özellikle de orta ölçekli işletmeler üzerinde baskı yaratacak.

Muhalefetin bir başka argümanı ise girişimin mali verimsizliği. Girişim karşıtlarına göre emeklilik maaşı alanların %85’inin ek gelire ihtiyacı yok. Geriye kalan %15’lik dilim ise zaten ek yardımlarla yeterince sübvanse ediliyor.

Muhalefetin bir diğer temel argümanı, gençlerin yaşlıların AHV emekli maaşlarını ödeyebilmeleri için, önceki nesillere kıyasla gelecekte gelirlerinden çok daha fazla miktardan vazgeçmek zorunda kalacak olmaları. Girişimin karşıtlarına göre 13’üncü AHV emekli maaşı bu etkiyi daha da artıracak.

Mitte ve GLP’li muhalifler, 13’üncü AHV girişimine yanıt olarak Federal Hükümet’e, daha fazla paraya ihtiyacı olan emeklilerin maaşlarının arttırılmasını içeren bir önerge sundular. Mitte ayrıca, evli çiftler için AHV emekli maaşlarının üst sınırının belirlenmesi konusunda acil bir düzenleme yapılması gerektiğini düşünüyor.

Emeklilik Girişimi

 İsviçreli seçmenler 3 Mart 2024’te, Emeklilik Girişimi ile ilgili karar verecekler.

 Oylama sorusu: “Güvenli ve sürdürülebilir bir emeklilik sağlanması için Emeklilik Girişimi’ni kabul ediyor musunuz?

Emeklilik Girişimi emeklilik yaşını 66’ya çıkarmak istiyor.

AHV emeklilik ile ilgili son beş yılda yapılan iki reform dahilinde kadınların emeklilik yaşı 65’e çıkarılırken, KDV de artırıldı. Bu düzenelemelerle AHV’nin mali durumu 2030’a kadar istikrara kavuşturulmak isteniyor. Ancak orta vadede AHV büyük mali zorluklarla karşı karşıya.  Bunda, emeklilerin sayısının, AHV’ye ödeme yapan çalışan sayısından daha hızlı artması ile ortalama yaşam süresinin artması sonucunda emekli maaşlarının daha uzun ödenmesi gibi etkenler belirleyici.

Emeklilik yaşını daha da arttırarak AHV’nin uzun vadeli finansmanını güvence altına almak isteyen Emeklilik girişimi metninde; “AHV mali sıkıntı içinde; hiçbir şey yapmazsak emekli maaşlarımız tehlikede.“ ifadelerine yer veriliyor.

SVP, FDP, EVP gibi sağ partilerin desteğine sahip olan girişim, kadınlar ve erkekler için emeklilik yaşının 2033 yılına kadar kademeli olarak 66’ya çıkarılması çağrısında bulunuyor.

Girişim göre, emeklilik yaşının ortalama yaşam süresine bağlanması gerekiyor. Bu kapsamda, yaşam beklentisinin artması durumunda emeklilik yaşı otomatik olarak artırılmalı.

Girişimin kabul edilmesi ve emeklilik yaşının 66’ya yükseltilmesi durumunda, AHV’nin üzerindeki yük hafifleyip, AHV giderleri yaklaşık 2 milyar frank azalacak. Emeklilik yaşının artan yaşam beklentisine göre otomatik olarak ayarlanması durumu ise AHV için ek bir rahatlama sağlayacak.

Karşıtlar ne diyor?

İsviçre Sendikalar Federasyonu, SP, Yeşil Partisi, Mitte ve Yeşil Liberaller (GLP) Emeklilik Girişimi’ne karşı çıkıyorlar.

Karşıtlara göre, emeklilik yaşının arttırılması istemi ile işgücü piyasasının gerçekliği göz ardı ediliyor. Düşük gelirli kişiler, yaşam beklentisine bağlı olarak 70 yaş ve üstüne kadar çalışmak zorunda kalabilirler.

 Federal Hükümet ile Federal Meclis’in tavsiyesi

Girişimin teleplerini oldukça katı bulan Federal Hükümet ile Federal Meclis,emeklilik yaşını belirlerken ekonominin ve işgücü piyasasının gelişimi gibi çeşitli hususların dikkate alınması gerektiğini ifade ediyorlar.

Federal Hükümet ile Federal Meclis’in bu girişime yönelik tavsiyesi “Hayır“ şeklinde.