Teknolojiye rağmen çocuk eğitimi!
Dr. Meral Acar
Çocuk, ergen ve aile Psikoloğu
Eğitimciler olarak sürekli 0-6 yaş dönemine vurgu yaparız.
Erken çocukluk dönemi dediğimiz 0-6 yaş dönemi insan hayatının en hızlı geliştiği dönemdir. Yapılan araştırmalar beyin gelişiminin büyük bir kısmının bu dönemde geliştiğini gösteriyor. Buna göre çocuk yaşamının en kıymetli zamanını evde ailesiyle birlikte geçiriyor. Bu da anne ve babanın bu dönemde çocukları ile zaman geçirmesinin önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
Peki evde, teknolojinin sunduğu aletlere rağmen çocuklar nasıl vakit geçiriyorlar?
Çalışan anneler ve babaların zamanlarının olmadığını, olan zamanlarda ise ancak yemek, evi temizlemek gibi işlere yetişebildiklerini duyarız. Aksam eve gelindiğinde çocuğun eline verilen akıllı telefonlar, tabletler veya televizyon aracılığı ile çocugin kendisini oyalamasına ortam hazırlanır. Bu durum ne yazık ki çalışmayan annelerde de pek farklılık göstermiyor. Çocuklar yine de televizyon karşısında ya da tabletler eşliğinde yemek yerler.
Peki anne ve baba çocuğuna hangi ara eğitim verir?
Oysa ki, özellikle 0-3 yaş çocuğun ne tablete veya akıllı telefonlara ne de televizyona kesinlikle ihtiyacı yoktur!
Çocuk doğasında getirdiği araştırma, öğrenme, merak etme davranışlarının farkında olmadan engel olduğunun, farkında değildir anne ve baba. Birçok anne ve baba kendilerini şu şekilde savunarak iyi hissetmek isterler; „ Ama ben çocuğuma eğitici ve öğretici app`ler indiriyorum. Böylece o yeni şeyler öğreniyor. Televizyonda eğitici çocuk programları izletiyorum“.
Yapılan araştırmalar, çocukların saatlerce pasif olmasına neden olan bu durumun, çocuğun sosyalleşmesine ve zeka gelişimine önemli derece olumsuz etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Unutmamak gerekir ki çocuklar yaparak ve yaşayarak en iyi şekilde öğrenirler. Eğer çocuklar parklara ve doğaya bırakılırlarsa, onların çalılık, sopa ve taşlarla neler inşaa edebilecekleri görülecektir. Karıncaların dünyasına dalıp, onları takip ederek saatlerce zaman geçirebilecekler.
Erken çocukluk dediğimiz 0-6 yaş döneminde, sağlıklı bir psikolojik, sosyal, dil ve zeka gelişimine sahip olabilmelerinde; ilgi, sevgi, göz teması, dokunma ve birebir iletişim kurmak çok önemlidir. Bu iletişimle, beraber oynayarak, tekerlemeler söyleyerek, karşılıklı etkileşim içinde hem onun dil gelişimini sağlamış olursunuz hem de aranızdaki sevgi ve güven bağını güçlendirmiş olursunuz.
Erken gelişim dönemi (0-6 yaş), çocukların sağlıklı bir psikolojik yapıya sahip olabilmeleri açısından sevgiye, ilgiye, göz kontağına ve ten temasına en çok ihtiyaç duydukları dönemdir. Ayrıca çocukların temel güven duygularının gelişmesi ve dış dünyayı anlamaları bu dönemde yapacakları keşifler ile mümkündür.
Anne ve babaların düştüğü hatalardan bir diğeri de, „çocuğumu ne de olsa oyalıyor“ diyerek, saat kısıtlaması getirmeden uzun süre çocuğun tek yönlü iletişimle başbaşa bırakılmasıdır. Sonuç olarak da dikkat eksikliği, hiperaktif ve sosyal uyum gibi problemlerle karşı karşıya kalınıyor.
Hem fiziksel, hem de psikolojik gelişimin bu kadar önemli olduğu bu yaş döneminde, çocukların ekran karşısında sürekli pasif kalan, tek yönlü iletişime maruz bırakılmasıyla dil gelişimi, hareket gelişimi, zihinsel ve sosyal gelişim alanlarında yetersizlikler ve gecikmeler görülebilmektedir. Özellikle de 3 yaşın alındaki çocuklar, hızlı hareket eden objeleri takip etmeye ve odaklanmaya çaba sarf ederlerken; duran, hareket etmeyen nesnelere (örneğin kitap resimlerine) bakmakta konsantre olamadıkları gözlenmiştir. Yine 3 yaşın altındaki çocuklarda, soyut düşünce gelişmediği için, gördüğünü gerçek olarak algılama, kabus görme, saldırganlık ve uyumsuzluk gibi olumsuz davranışlar görülmüştür. Araştırmalar, uzun süre televizyon izleyen çocukların kelime dağarcıklarının az olduğunu, bu durumun dil gelişimini olumsuz etkilediğini ortaya koyuyor.
Anne ve Babalara öneriler;
– Teknolojinin getirdiği ortamlardan uzaklaşmanın mümkün olmadığı düşünülerek, çocuğunuza mutlaka saat sınırlaması getirmelisiniz.
– Televizyonda yaşına uygun programlar izliyor olmasına dikkat edin.
– Eğitici oyuncaklar, resimli kitaplarla imkanlar sunup, onu teşvik edin.
– Anne-baba olarak çocuğunuzun sizi örnek aldığını unutmayın. Onun sizi kitap okumak veya örgü örmek gibi hobilerinizle görmesi, model olmanızı sağlayacaktır ve çocuk sizi taklit etmek isteyecektir.
– Boş zamanlarınızda müze, kütüphane, fuar ziyaretleri, yüzme gibi etkinliklere katılın. Bu şekilde çocuğunuzla zamanınızı çok daha verimli, güven ve sevgi ortamı içinde geçirebilirsiniz.
