Mehmet Karaman’la karikatür üzerine

“Ben ciddi ciddi çiziyorum, çizdiklerime bakanlarsa gülüyorlar.”

Bu sözler karikatürist Mehmet Karaman’a ait. Gazi Üniversitesi, Resim Bölümü’nde okuyan Karaman, resime olan ilgisinin çocukluğunda okuduğu Texas, Tarkan, Zagor gibi çizgi romanlara dayandığını söylüyor. Onu karikatür ve resim çalışmalarına  yönelten sebebi ise şöyle açıklıyor:

“Daha öncelerde, resim ya da karikatürü meslek olarak yapmak aklımın ucundan bile geçmemişti. Ancak Ankara’da gazetecilik bölümü okuyan güzel bir kız sayesinde böyle bir maceraya atıldım. (gülüyor) Tatillerde Adana’ya gelen bu güzel kızın anlattıkları ayarttı beni. Daha sonra beş parasız kalkıp Ankara’ya gittim ve üniversiteye başladım.“

Çizdiklerini, o zamanlar yayınlanan ünlü karikatür dergisi Gırgır’a da göndermiş. 1987 yılından bu yana İsviçre’de yaşayan Karaman, eğitimine Schule für Gestlatung Zürich’te devam edip, çalışmalarını geliştirmiş.

Birçok yerde atölye ve sergiler açan sanatçı, sergilerine şu an Horgen’de bulunan Gençlik Kütüphanesi’nde devam ediyor.

Çizimlerinizden bahsedebilir misiniz? Ne tür özellikler taşıyorlar?

Renkli ve ispirtolu kalemlerle çalışıyorum genelde. Bunları çantamda taşırım hep ve gittiğim her yere götürürüm. Teknik olarak sulu boya, ekolin tercih ediyorum. Bazen de keçeli kalem… Normal kağıtta keçeli kalem dalgalanma yapmıyor. O yüzden eskiz olarak başladığım çizimler, normal kağıtta genellikle keçeli kalem ile renkleniyor.

Herhangi bir olayı karikatürle anlatmak nasıl birşey?

Farklı tabii. Ne anlatmak istediğimi çizgiyle anlatıyorum.  Ancak espri algısı kimi zaman kişiden kişiye değişebiliyor. Görenler hiç ummadığım şekilde anlamlar da çıkarabiliyorlar. Bazı yorumlar beni de şaşırtıyor ve güldürüyor!

İlhamınızı nereden alıyorsunuz?

Yaratacılık… Bir iç sesim var. O yaratıcılığın sesidir. Resim çizerken genellikle o iç sesimi dinlerim. Sosyal ve iş yaşamında, durakta, yolda karşılaştığım şeyler bana ilham verir.

Karikatürlerinize daha çok ne yansıyor?

Göçmenlik önemli bir konu. Sürekli olarak işleniyor bu. Ben de o açıdan bakıyorum çoğu zaman.

Çizerken ruh haliniz nasıldır? Güler misiniz?

Çizerken çok ciddiyim. Ancak insanlar bakarken çok gülüyorlar. (gülüyor) Sıkıntı bastığı zamanlarda oturup çizerim genelde. Çizim bitiğinde kendimi rahat hissediyorum.

Konular nasıl çıkıyor ortaya?

Konu bulmada sıkıntı yaşamıyorum pek. Mesela SVP’ye kızdığımda elime bir kalem alıp çiziyorum.      ( Gülüyor)

Karikatürleriniz kimi zaman provokatif oluyor mu?

Provokatif karikatürler çizmiyorum pek. İnsanların kutsallarına dokunmak gerekmiyor. Dar pencereden bakanlar, kendini hedef hissedenler çabucak tepki gösterebiliyorlar. Aşırı alınganlık ve şüphecilik  yaygın bir hastalık! Çizgi dilini anlayacak kadar zeki, hoşgörülü ve kültürlü nesiler yetişsin istiyorum!

Etkilendiğiniz sanatçılar kimler?

Tullio Pericoli’yi çok severim. En çok da güney manazaralarını. Toskana’yı fonda kullanışı çok hoş gelir bana. Oradaki selvi ağaçları bana Adana ve Çukurova’yı anımsatır. Selçuk Demirel, Semih Balcıoğlu, Raul Dufy, Steadman, Levine, Januşevski gibi çizerler ve ressamlar da beni etkileyen diğer insanlardır.

Daha önceleri çocuklara yönelik eğitim kursları da veren Mehmet Karaman,  ailelerin ilgisizliği nedeniyle kurslara ara vermek zorunda kalıyor. Bu durumdan yakınan sanatçı, bu konuda aileleri daha duyarlı olmaya çağırıyor.

Bilgisayar çizim programları ile birlikte, elle çizilen karikatür değerini yitiyor mu?

Eskisi gibi değil tabii ki. Karikatüristin kendini göstereceği alanlar azaldı. Birçok karikatürist bırakıyor bu işi. Günümüzde, bir grafiker bir iş yaparken orası için aynı zamanda karikatür de çiziyor. Kendisi yapamasa bir illustrator’a çizdiriyor.

Elle çizim konusunda çok bir gerileme var maalesef.

Günlük gazete karikatürcülüğünü nasıl buluyorsunuz?

Gazete karikatürcülüğü biraz sıkıntılı. Çünkü yoğun bir baskı var üzerinizde. Hergün çizdiğinizde sürekli bir fikir üretmek zorundasınız. Bu kaliteyi düşürebilir diye düşünüyorum.  Öte yandan, üzerinizde var olan bu baskı sizi üretmeye de zorluyor tabii.

Birçok karikatür dergisine de çizen Karaman, İsviçre’de ve Türkiye’de düzenlenen karikatür yarışmalardan bir çok ödül aldı.

Karikatür sanatçısı, son olarak Abidin Dino Portre Yarışması’na gönderdiği bir eseri  ile “En iyi 10 Portre“ arasına girmeye hak kazandı.