İsviçre vatandaşlığı
Derya Özgül, LL.M.
Hukukçu
d.ozgul@adcosultancy.ch
İsviçre`de yaklaşık olarak bir milyon yabancı, C kimlikli oturum hakkına sahip. Bu kimlik sahipleri, seçme ve seçilme, yurtdışında uzun süreli ya da süresiz kalma gibi haller dışında, neredeyse isviçre vatandaşlarıyla aynı hakları taşıyor.
Kısa sürelerle yurtdışında yaşama hakkı
Eğitimsel ya da mesleki nedenlerden dolayı uzun süre yurtdışına çıkmanız gerektiğinde ilk olarak, bulunduğunuz belediyeden 6 ay için izin almalısınız. Bildirim yapmadan 6 aydan fazla İsviçre dışında bulunduğunuzda,C kimlik haklarınızı kaybetmekle karşı karşıya kalabilirsiniz. Bu durumda herşey B kimliği ile yeniden başlayacak demektir. İsteğiniz üzere bu 6 aylık süre 4 yıla kadar uzatılabilir.
Vatandaşlık hakkı
İsviçre`de yasal olarak 12 yıl ikamet etmiş olan her birey vatandaşlık için başvurabilir. Bu 12 yılın son 5 yılında aynı kantonda, son 2 ya da 3 yılınıda ise aynı belediyede kalmanız gerekiyor. Eğitim gören (10-20 yaş arası) gençler 6 yıldan sonra vatandaşlık hakkı talep edebilirken, isviçre vatandaşı ile evli bir birey 5 yıl İsviçre`de ikamet edip, 3 yıl evli kaldıktan sonra bu hakka sahip olabiliyor.
Vatandaşlık süreci 3 aşamadan oluşuyor ve 3 yıla kadar sürebiliyor.
Federasyon, Kanton ve Belediye kendi bünyelerinde, ayrı ayrı değerlendirmeler yaparlar.Kantonlar ve belediyeler Anayasal çerçevede, büyük ölçüde bağımsız hareket edebilirken, federal düzeyde ise genellikle,12 yıllık ikamet süresi ve güvenlik riski gözönünde bulunduruluyor.
Her kantonun kendine göre özel düzenlemeleri olurken, kantonlar vatandaşlık kararını daha çok belediyelere bırakıyor. Örneğin İsviçre`de var olan 2700 civarındaki her belediye, farklı değerlendirme modellerini ele alır. Bazı belediyeler dil sınavı yaparken, diğer belediye karakter ve yeteneğe bakabiliyor. Bu çeşitlilikten dolayı, vatandaşlık süreciniz başka bir belediyenin değerlendirmesiyle aynı olmayabilir.
Başvuru maliyetleri
Günümüzde vatandaş olmak eskisi gibi yüksek bir maliyet gerektirmiyor. 2006 yılından bu yana, gelir düzeyinize bakmamaksızın başvuru sahibinden, sadece işlem için gerekli masraflar talep ediliyor.Bu süreçte evli bir çift Federasyon için150 Frank, Kanton için 500 ya da 1000 Frank arası ödüyor. Belediyeler ise ücretlerini kendileri belirliyor. Bazı Kantonlarda genç ve çocuklar için kolaylıklar da mevcut. Ebeveynleriyle birlikte başvuran çocuklardan ücret alınmıyor.
Seçme ve seçilme hakkı
Demokrasi İsviçre`de ayrı bir önem taşıyor. İsviçre vatandaşları yüksek siyasi otorite sıfatı ile, her yıl önemli kararlar alarak, büyük sorumluluklar taşırlar..Bu anlamda vatandaşlık hakkını elde ettiğinizde, siz de bu ülkenin geleceği için tartışmalara ve seçimlere aktif bir şekilde katılıp, sorumluluk almış olacaksınız
Çifte vatandaşlık
İsviçre çifte vatandaşlığa müsaade ediyor. İsviçre vatandaşlığına geçtiğinizde, başka bir vatandaşlıktan vazgeçmeniz gerekmiyor.
İsviçre vatandaşı olmak zorlaştırılıyor
Bu arada vatandaşlıkla ilgili yeni düzenlemeler de tartışılıyor. Önümüzde ki günlerde yapılacak olan yeni düzenlemerle, isviçre vatandaşı olmak zorlaştırılacak. Geçtiğimiz günlerde Meclis Devlet İşleri Komisyonu, Federal Hükümet`e vatandaşlık yasasının sertleştirilmesini tavsiye etti. Başkanlığını Yeşiller Partisi başkanı Ueli Leuenberger in yaptığı komisyon, uzun tartışmalardan sonra bu yönlü bir düzenlemenin yapılmasını kabul etti. Komisyon bu kararla,düzenlemeyi SVP`nin düşüncesine göre şekillendirmiş oldu.
Meclis`in bu yasayı, bu şekli ile kabul etmesi durumunda, vatandaşlığa geçişlerde ciddi azalmalar olacağı vurgulanıyor. Özellikle geçici oturum hakkına sahip olanların, isviçre vatandaşlığına geçişlerinde azalmalar olacağı öngörülürken, kalıcı oturum izninin olmadığı süre, artık vatandaşlık süresi için hesaplanmayacak. Bu durumda kalıcı oturum izini alındıktan sonra, vatandaşlık süresi başlamış olacak.
Gençler
Yeni uygulamalarda, gençleriin vatandaşlığını kolaylaştıran, 10 ile 20 yaş arasında „çift katı hesaplanan yıllar“ da yürürlükten kaldırılmak isteniyor. Buna gerekçe olarak da, isviçre`de yaşayan gençlerin Orta-Avrupa etkisinde olmamaları ve kültürel çatışmaların çıkabileceği gösteriliyor.
Şartlar
Hükümet, Vatandaşlık Yasası Revizyonu ile, değişik vatandaşlık süreçlerini uyumlu hale getirmeyi hedefliyor. Buna göre, vatandaş olmadan önce isviçre`de konuşulan dillerden birine hakim olmak ve C oturum kimliğine sahip olmak gerekiyor. Hükümet, C oturum izninin isviçre`de 8 yıl ikamet ettikten sonra elde edilmesini önerirken, komisyonun çoğunluğu, bu sınırın 10 yıl olmasını istiyor.
