25 Eylül oylamaları sonuçlandı. Kadınların emeklilik yaşı artıyor

Emeklilik-AHV Reformu (AHV 21- Stabilisierung der AHV)

Hükümet’in gündeme getirdiği AHV reformu, önümüzdeki on yıl boyunca AHV emekli maaşlarını güvence altına almayı amaçlıyor. Bu AHV reformu iki şablondan oluşurken, her iki şablon da birbiri ile bağlantılı durumda. Herhangi birinin reddedilmesi durumunda tüm reform reddedilmiş olacaktı.

Reform için Federal Anayasa’da değişiklik yapılması gerekiyordu. Bunun için, oylamalarda halkın ve kantonların çoğunluğunun olması şarttı.

Belirtilen sabonlar şunlardı;

– AHV’nin, KDV artışı ile ek olarak finanse edilmesi

– Yaşlılık ve Ölüm Sigortası’na Dair Federal Yasa’da değişiklik

AHV’nin, KDV artışı ile ek olarak finanse edilmesi (Zusatzfinanzierung der AHV durch eine Erhöhung der Mehrwertsteuer)

Oylama sorusu: “KDV’yi artırarak AHV’nin ek finansmanına ilişkin 17 Aralık 2021 tarihli Federal Kararname’yi kabul ediyor musunuz?“ şeklindeydi.

Güncel olarak %7,7 olan KDV oranının %8,1’e çıkarılması isteniyordu.

Halk bu oylama için %55,1 “EVET“ yönünde oy kullandı.

Federal Hükümet ile Federal Meclis’in tavsiyesi

Federal Hükümet ile Federal Meclis’in tavsiyeleri “Evet” yönündeydi. Yeni düzenlemenin, AHV’nin güvence altına alınmasına önemli bir katkı sağlayacağı ifade ediliyordu.

AHV’yi (AHV 21) istikrara kavuşturma reformu, önümüzdeki on yıl boyunca AHV emekli maaşlarını güvence altına almayı hedeflerken, düzenlemenin hazineye yılda yaklaşık 1,4 milyar franklık ek bir katkı sunacağı ifade ediliyordu,

Referandum komitesinin tavsiyesi

Referandum komitesi KDV’nin artırılmasından rahatsızdı. İttifak, tüketici fiyatlarının ve sağlık primlerinin arttığı bir zamanda KDV artışının yanlış olduğunu savunuyordu. Sol partilere üye bazı milletvekilleri de bu yönlüp alınan kararları reddettiklerini açıklamışlardı.

“Merkez Bankası’ndaki yedek rezervler kullanılsın“

Sendikacılar ve politikacılar, emeklilik kasasının yaş artışı ile doldurulmasının yerine İsviçre Merkez Bankası’nda (SNB) bulunan yedek rezervlerin kullanılması gerektiğini savunuyorlardı.

SNB’nin şu andaki yedek rezervi 100 milyar franka tekabül ediyor. Normal işleyişe göre bu para Federal Hükümet ile kantonlar arasında paylaşılıyor.

Yaşlılık ve Ölüm Sigortası’na Dair Federal Yasa’da değişiklik (Änderung des Bundeşgesetzes über die Alters- und Hinterlassenenversicherung (AHV 21)

Bu oylama sorusu; “17 Aralık 2021 tarihli Federal Yaşlılık ve Yetim Sigortası Yasasında (AHV) (AHV 21) yapılan değişikliği kabul ediyor musunuz?“ şeklindeydi.

Yeni düzenleme ile kadınlar ve erkekler için tek tip bir emeklilik yaşı hedefkleniyor, bu kapsamda kadınların emeklilik yaşı 64’ten 65’e çıkarılması isteniyordu. Uygulamadan özellikle de 1960 ile 1968 yılları arasında doğan kadınlar etkilenecek.

Halk bu oylamda %50,6 oranında EVET oyu kullandı.

Federal Hükümet ile Federal Meclis’in tavsiyesi

Federal Hükümet ile Federal Meclis’in değişikliğin kabul edilmesi için “Evet” denilmesini öneriyordu.

Federal Hükümet’e göre emeklilik sandığı olan AHV’nin finansal istikrarı tehlikede. Çünkü 65 yıl önce yaşanan bebek patlaması sonrasında doğanlar emeklilik yaşına yaklaşıyor ve bu kesimin yaşam beklentileri artıyor. Buna göre birkaç yıl içinde AHV geliri, artık tüm emekli maaşlarını finanse etmek için yeterli olmayacak.

Federal hesaplamalara göre; yeni yasanın yürürlüğe girmesinden sonraki on yıl içinde, Emeklilik Kasası olan AHV’ya yaklaşık 10 milyar franklık bir katkı sunulmuş olacak.

Referandum komitesinin tavsiyesi

Komiteye göre, halihazırda üçte bir oranında daha düşük yaşlılık aylığı alıyor olmalarına rağmen, kadınlar üzerinden tek taraflı tasarruflar yapılıyor. Ve bu sadece ilk adım, çünkü “herkes için 67 olacak olan emeklilik yaşı düzenlemesi“ şimdiden gündemde.

“Emeklilik yaşı herkes için 67’ye çıkarılacak“

Uzmalara göre Hükümet’in bu reformuyla, emeklilik sandığı AHV’nin giderleri uzun vadede karşılanamayacak. Bu nedenle, politikacıların yakında bir sonraki reformu uygulamak zorunda kalacaklarına kesin gözü ile bakılıyor. Meclis Federal Hükümet’e, 2026’da yeni bir teklif sunma talimatı vermişti. Bu dönemde emeklilik yaşının kademeli olarak 66‘ya veya 67’ye çıkarılması gündeme gelebilir.

Emeklilik yaşının herkes için 67’ye çıkarılacağı konusunda emin olan ittifak, planlanan AHV reformunun öncelikle yüksek gelirlilerin, zenginlerin ve sigorta firmalarının çıkarlarına hizmet edeceğini savunuyordu. İttifaka göre yeni düzenlemenin amacı “daha uzun süre çalışıp daha az emekli maaşı almak” yönündeydi.

Referandum öncülerine göre Hükümet’in yeni düzenlemesi, halihazırda erkeklerden yaklaşık üçte bir daha düşük emekli maaşına sahip olan kadınlar için ortalama 26 bin franklık bir emekli maaşı kaybı anlamına geliyordu.

Kabul edilen yeni uygulama en erken 2023 ya da 2024 yılında yürürlüğe girecek. Kadınlar için emeklilik yaşının 65 olarak kesinleşmesi ise 2027‘yi veya 2028’i bulabilecek.

Halk daha önce reddetmişti

Emeklilik yaşında yapılan düzenleme, daha önce de gündeme gelmiş, konu ile ilgili 2017’de yapılan halk oylamasında halkın büyük çoğunluğu “Hayır“ yönünde oy kullanmıştı.

Federal İstatistik Dairesi tarafından yapılan ücret farkları analizi raporuna göre, eğitim veya pozisyon gibi kriterlerle açıklanamayan nedenlerden dolayı, her çalışan kadın erkeklerden ortalama 684 frank daha az kazanıyor. Bunun sonucunda kadınlar, her durumda erkeklerden daha az emeklilik maaşı alacaklar.

Daha önceki başarısız girişimlere rağmen konuyu ısrarla gündeme getiren Federal Hükümet ile Federal Meclis, reformun tek amacının “durumu orta vadede istikrara kavuşturmak“ olduğunu savunuyorlar.

Öneriyi yeniden gündeme getirenler; emeklilik yaşının düzenlemesinin kabul edilmemesi durumunda AHV fonu kasasının en geç 2034 yılına kadar boşalacağını iddia ediyorlardı. Bunun başlıca nedeni ise, artan yaşam süresi ve emekli olacak kişilerin sayısının artması.

Fabrika Çiftçiliği Girişimi (Massentierhaltungsinitiative)

Bu oylama ile ilgili soru; “İsviçre’de fabrika çiftçiliğine hayır (Fabrika Çiftçiliği Girişimi)” isimli girişimi kabul ediyor musunuz? şeklindeydi.

İsviçre vatandaşları bu oylamada %62,9 oranında HAYIR oyu kullandı.

Federal Hükümet ile Federal Meclis’in tavsiyesi

Federal Hükümet ile Federal Meclis bu girişimi reddediklerini duyururlarken, oylamada “Hayır” yönünde oy kullanılmasını tavsiye ediyorlardı.

İsviçre güncel olarak, dünyadaki en katı hayvan koruma yasalarından birine sahip.Federal Hükümet özellikle doğal, çevre ve hayvan dostu olan tarımsal üretim biçimlerini de destekliyor. Bu düzenlemeler Anayasa’da da yer buluyor. Ülkede gittikçe daha fazla çiftlik hayvanı ahırlarda yaşıyor ve düzenli olarak açık hava erişimine sahip.

Girişim, Anayasa’ya sığır, tavuk veya domuz gibi çiftlik hayvanlarının korunmasını da dahil etmek istiyordu. Hayvan refahını sistematik olarak ihlal ettiği için fabrika çiftçiliğini yasaklamak isteyen girişim, hayvancılıkta organik standardı olmayan ürünlere yönelik ithalat yasağı da talep ediyordu.

Girişim komitesine göre, mevcut Hayvan Refahı Yasası genellikle göstermelik olarak uygulanıyor. Tarımdaki gerçekliğin farklı olduğunu vurgulayan komite, hayvan dostu bir konaklama ve bakım, açık havada düzenli egzersiz, daha küçük boyutlu gruplar ve daha nazik bir kesim çağrısında bulunuyordu.

Stopaj vergisine ilişkin federal yasada değişiklik (Änderung des Bundesgesetzes über die Verrechnungssteuer)

Federal Hükümet güncel olarak, faiz geliri üzerinden %35 oranında stopaj vergisi alıyor. İsviçre’de yaşayan bireylerin vergi beyannamelerinde faizi belirtmeleri durumunda bu kesintiler geri alınabiliyor.

Stopaj vergisi, yalnızca tahvillerin İsviçre’de ihraç edilmesi durumunda, tahvil faizleri için geçerlidir. Bu İsviçre ekonomisi için bir dezavantaj olarak görülüyor. Reformun İsviçre ekonomisine fayda sağlayacağı vurgulanıyordu.

Oylama sorusu; “17 Aralık 2021 tarihli Federal Stopaj Vergisi Yasası’nda (Stopaj Vergisi Yasası, VStG) (borç sermaye piyasasını güçlendirme) yapılan değişikliği kabul ediyor musunuz?“ şeklindeydi.

 Halk bu oylama için, %52 oranında HAYIR dedi.

 Federal Hükümet ile Federal Meclis’in tavsiyeleri

Federal Hükümet ile Meclis bu oylama için “Evet” denilmesini öneriyordu.

Düzenleme ile, kaybedilen işler ile kaybedilen vergi gelirlerinin İsviçre’ye geri getirilmesi isteniyordu. Reform, İsviçre tahvil piyasasını ve İsviçre’yi çalışılacak bir yer olarak güçlendirmeyi hedefliyordu.

Referandum komitesinin tavsiyesi

Referandum komitesi için reform, daha fazla vergi suçuna ve 800 milyon franka varan vergi açıklarına yol açacak. Komiteye göre, reformdan en çok yabancı yatırımcılar yararlanacak. Aynı zamanda, İsviçreli seçmenlerin banka hesaplarındaki stopaj vergisi yürürlükte kalmaya devam edecek.

Komite, düzenlemenin daha fazla vergi kaçakçılığına yol açacağını da vurguluyordu.