Öldürücü salgın; Ebola
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
Bern Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
Kardiyoloji Bölümü Öğretim Üyesi
Mart ayından bu yana Batı Afrika`dan hızlı bir şekilde yayılan Ebola hastalığı ve buna bağlı ölüm haberleri yoğunlukta. Söz konusu salgında binlerce kişi enfeksiyona yakalanırken 2 bin 296 kişi hayatını kaybetti.
Ebola Hastalığı nedir?
Ebola, virüs ile bulaşan ve ölümcül olabilen bir enfeksiyon hastalığıdır. İlk olarak 1976 yılında Kongo’da (Zaire) ortaya çıkmış ve tanımlanmıştır. İlk vakalar oradaki Ebola Nehri yakınında görüldüğü için bu virüse Ebola adı verilmiştir.
Ebola virüsünün 5 Tipi vardır. Bunlardan biri olan Zaire Tipi virüsü şu an ki son salgına sebep olan virüs tipidir.
Ebola virüsü nereden geliyor?
Virüsün kökeni tam olarak bilinmemektedir. Virüsün ağırlıklı olarak yağmur ormanlarında (tropikal ormanlarda) ortaya çıkması araştırmacıları virüs taşıyıcısı olarak ormanlarda yaşayan yabani hayvanlara yöneltmektedir. Yapılan araştırmalarda, bu virüs tipi ilk olarak yarasalarda görülürken, hastalıktan etkilenmeyen yarasaların sadece virüsü taşıdıkları farkedilmiş.
Bölgede yaşayan yerlilerin menülerinde bu yarasaları tüketmeleri olası bir hastalık nedeni olarak düşünülüyor. Son salgında, yarasaların söz konusu virüsü Merkez Afrika`dan Gine`ye taşımış olma ihtimali görüşü araşırmacılar arasında oldukça yaygın.
Ebola hastalığı neden öldürücüdür?
Ebola hastalığı iç kanama yapan ateşli bir enfeksiyon hastalığıdır. Tipik olarak virüs bulaştıktan 2-21 gün sonra ateş, baş ağrısı, kaş ağrısı, mide bulantısı ve ishal yapar. Bunlar genel enfeksiyon durumlarından görülen spesifik olmayan durumlardır ve aslında vücudun hastalığa yanıtıdır. Esas gidişatı belirleyen ise virüslerin damar duvarlarını parçalama aşamasıdır (endotel parçalanması). Bu sayede damarlar geçirgen hale gelip iç kanamaya sebep olur ve tüm organlar zaman içinde iflas eder. Başta, iç tarafta olan kanama zamanla dıştan da gözlenebilr (ağız, deri, yüz).Tükenen bağışıklık sistemi üzerine ayrıca bir enfeksiyon yüklenir. Zamanla tüm dolaşım sistemi, tüm organlar iflas eder, hasta şoka girer ve kaybedilir.
Nasıl tedavi edilir?
Tedavi ve aşı üzerine çok yoğun çalışmalar yürütülürken, henüz bir tedavi yöntemi ya da aşı bulunamamıştır. Hekimlerin ateş düşürme, damardan sıvı verme, ağrı kesici verme ve üzerine gelen enfeksiyonlarda antibiyotik kullanma gibi sınırlı tedavi yöntemleri dışında pek yapacak birşeyleri yoktur. Bütün bu girişimlere rağmen hastaların % 50- % 90 kadarı hayatını kaybetmektedir.
Afrika`daki salgın neden kontrol edilemiyor?
Hastalığın yayıldığı coğrafyadaki ormanlarda köylere ulaşılabilirlik sıkıntılıdır. Geniş bir alana yayılmış olan bu köylerin sınırları hemen hemen hiç yoktur. Enfeksiyonlular kolaylıkla bir köyden diğerine geçip virüsü yayabilmektedirler.
Dünya`ya yayılabilir mi?
Bu olasılık düşük bir olasılık fakat imkansız da değildir. Konunun uzmanları hava yolu ile gelen hastalığa yakalanmış kişilerle yayılmanın mümkün olduğu görüşünde.
Dünya Sağlık Örgütü son günlerde uyarılarında sesinin tonunu sertleştirdi. Enfeksiyonun görüldüğü bölgelere çok acil tıbbi yardımlar gerekirken, orada kendi kaderlerine terk edilmiş insanlara bir şekilde ulaşmak zorunlu. Mart ayından bu yana yaklaşık 2 bin 296 kişi hayatını kaybetmiş durumda.
Öte yandan hastalığın Dünya`ya yayılmasını önlemek için gerekenler yapılmalıdır. Son gelen bilgi, uluslarası havayollarından biri olan Emirates Havayolu’nun bölgeye olan uçuşlarını iptal etmiş olduğudur.
Nasıl Korunulur?
En önemli korunma yolu hastalıklı kişilerle vücut temasının olmamasıdır. Yayılma; kan ve vücut sıvıları yolu ile olmaktadır.
Grip (İnfluenza) virüsünün aksine havadan soluma ile bulaşma olmuyor. Tedavi edilmeyenlerde ölüm çok çabuk görülüyor. Bu bakımdan konunun uzmanı hekimler arasında “hastalıklılar karantinada kaldıkları müddetçe virüs kendi kendini sınırlıyor“ tezi de yaygındır.
