Erektil fonksiyon bozukluğu
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
Bern Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
Kardiyoloji Bölümü Öğretim Üyesi
Kalp-damar sağlığı ile cinsel hayat birbiri ile çok yakından ilgilidir. Kalp-damar hastalıkları, cinsel iktidarsızlığın önemli nedenlerinden biri olarak görülüyor.
Katıldığım bir kongrede, Dr. Graham Jackson (London Bridge Hospital) konuşmasına Dünya Sağlık Örgütü tarafından 1970’den bu yana kullanılan bir vurgu ile başladı; “ Tüm insanların sağlıklı bir cinsel hayat yaşama hakları vardır. Anjinası olan veya kalp krizi geçirmiş olan hastanızın cinsel yaşamını sorgulamak zorundasınız”.
Geçenlerde bu konuda yapılan bir araştırmada 980 kardiolog doktora “Hastalarınızın cinsel yaşamlarını sorguluyor musunuz?” şeklinde sorulmuş. Bu soruya yanıt veren % 54 kardiyologdan % 70 kadarı bilgisizlik, zamansızlık ya da hastanın ihtiyaç duymaması gibi nedenleri öne sürerek sorgulamadıklarını yazmışlar. Oysa başka bir araştırmada, kalp hastalarının % 81’i bu sorunun tematize edilmesini çok istediklerini belirtmişler.
Kalp krizi sonrasındaki cinsel yaşam, kişinin kendisini ya da partnerini kötü birşey olabilir düşüncesi ile sınırlar. Aslında bu korkunun geçerli bir nedeni yoktur. Elde var olan verilere göre, cinsel ilişki sırasında kalp krizi, inme ya da ani ölüm gibi durumlar oldukça ender görülür.
Cinsel aktivite vücudumuz ve kalbimiz için araba yıkamaktan ve golf oynamaktan çok daha az zorlayıcı bir aktivitedir. Ancak seksin kiminle ve nerede yapıldığı önemlidir. Ölen ya da hastalananların çoğunluğunu evli /bağlı erkekler oluşturuyor. Bu kişiler partnerleri dışında ilişkiye girdiklerinde kalp krizi tehlikeleri artıyor.
Japonya’da yapılan bir çalışmada, cinsel ilişki sırasında ya da hemen sonrasında inme geçirenlerin yarıya yakınının evlilik dışı ilişki içinde oldukları saptanıyor.
Başka bir bilinen de, sadece hareketsiz bir yaşam süren kişilerde, cinsel ilişki sırasında veya bir-iki saat içerisinde kalp krizi riski koltukta oturdukları zamanlara göre 3-4 kat daha fazla. Buna karşılık, hareketli olanlarda, spor yapanlarda seks sırasında risk hiç artmıyor. Yani bir kez daha görülüyor ki egzersizin yararlı olmadığı alan yok.
Kalp hastaları ne yapmalılar?
Kişilerde hafif eforla göğüs ağrısı ortaya çıkıyorsa, nefes darlığı gelişiyorsa ya da sık sık çarpıntı oluyorsa, kalp hastalığı tedavi edilene kadar cinsel faaliyete ara vermekte yarar var.
Kalp krizi geçirenlerde krizin yarattığı hasar küçükse ve tıkanan damar anjiyo ile açılmışsa 1 hafta beklemek yeterlidir. Buna karşılık, büyük kalp krizlerinden sonra kalp yetersizliği gelişmişse, durumun düzelmesi için 3-4 hafta beklemek gerekebilir. Açık kalp ameliyatı olanlarda göğüs kemiğinin iyileşmesi için daha uzun zamana ihtiyaç olduğu göz önüne alınmalıdır (en az 8 hafta).
Erektil Disfonksiyon sebebi ne olabilir?
Tanım olarak Erektil Disfonksiyon; cinsel ilişki sırasında yeterli penil ereksiyonun devam ettirilememesidir. Yaşı ileri olan erkekte yaşam kalitesini en çok etkileyen patolojilerden biri erektil disfonksiyondur. Tüm dünyada yaklaşık 150 milyon erkekte çeşitli derecelerde erektil disfonksiyonu saptanırken, bu oranın 2025 yılında iki katına çıkacağı hesaplanıyor.
Erektil Disfonksion’un nedeni, hasta ile konuşurken anamneziden (Doktorun hastaya teşhis koymak amacıyla sorduğu sorular sonucu elde ettiği bilgi) anlaşılabilir. Anamnezi alırken mümkünse kişinin partneri de ortamda bulunmalıdır. Kuvvetli sabah ve akşam ereksiyonları veya erotik düşünce ile olan ani ereksiyonlar (intermitan ereksiyonlar) daha çok psikolojik kökenli sorunlara işaret etmektedir. Burada Psikologlar/Psikyatristler devreye girip yardım edebilirler.
Yavaş başlayıp ilerledikçe uzun bir süreci kapsayan erektil bozukluklar ise daha çok organik bir nedene işaret etmektedir.
Erektil Disfonksiyon için risk faktörleri şöyle sıralanabilir: Yaş, psikolojik bozukluk, diyabet, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, ilaçlar (tansiyon ilacı, antidepressan), sinirsel zarar görme (radikal prostat ameliyatı, parkinson, MS), hormonal sorunlar (testesteron azlığı, prolaktın çokluğu), kötü yaşam stili (kilo, hareketsizlik, sigara, alkol, uyuşturucu kullanımı) .
Bu aşamadan sonra Erektil Disfonksiyonu olan hasta, var olan paralel hastalıkları ya da kötü yaşam stili açısından da sorgulanmalıdır. Koroner arter hastalığı ve erektil disfonksion çok sık birlikte görülebildiğinden dolayı, biz Kardiyologlar Erektil Disfonksiyonlu hastada “Acaba hastanın kalbi nasıl?” diye sorgularız. Bu bakımdan bu şikayetle aile doktoruna giden hastaya bilinen kalp hastalığı yoksa, hiç olmazsa bir EKG yapılmalıdır. Anamnezide veya muayanede dikkat çeken birşey görülürse kalple ilgili daha ileri tetkikler planlanır.
Bunun yanında ilaca bağlı Erektil Disfonksion olan durumlar da vardır. Örneğin antihipertansif ilaçlar (idrar söktürücü, betabloker), antidepresanlar ve nöroleptikler. Bunlar sorgulanmalıdır. Bundan sonra ki aşamada da spesifik testlere yönelilir.
Erektil disfonksiyonlu hastada neler kontrol edilir?
En doğrusu bir Üroloğa görünmektir. Ürölöji uzmanı Penis, Skrotum ve rectal muayene ile herhangi bir organik sorun olup olmadığına araştırır. Laboratuvarda şeker, total testesteron, kolesterol gibi bazal testlerin yanında, serbest ve total testesteronu düşük olanlarda ayrıca LH ve Prolaktin gibi değerlere bakılır,
Uygun vakalarda ilaç yani PDE-5 inhibitörleri önerilir.
PDE-5 inhibitörleri (Viagra ve benzerleri)
Ereksiyonun tam olmadığı durumlarda kullanılmak üzere geliştirilmiş olan ilaçlardan ilk piyasaya çıkanı, ticari adı ile Viagra’dır (Sildanefil). Damarı, duvarındaki kasları gevşeterek genişleten bu ilaçların sağlıklı kişilerde büyük ve küçük tansiyonu 10 mmHg kadar düşürdüğü biliniyor. Tansiyon ve kalp hastalarında bu etki daha güçlü olabilir. Hastaların % 65’inde bu ilaçlarla başarı sağlanır. İlacın etkisi en az 4 kullanımdan sonra anlaşılır. Hatta günlük düzenli PDE-5-İnhibitörleri kullananlarda kalp-damar sistemi hastalıklarının zeminini hazırlayan Endotel Disfonksion’un düzeldiğine dair yayınlar vardır. Bu strateji sadece ihtiyaç halinde PDE-5-inhibitörlerini alarak yeterince başarılı olamayanları doğal seksüel yaşamlarına döndürebilir. Bugüne dek sadece Tadalafil (5 mg) günlük kullanım için serbest bırakılmıştır ve bu dozaj ayrıca prostat sendromu tedavisinde de kullanılabilmektedir.
PDE-5 alırken neye dikkat etmeli?
PDE-5 İnhibitörleri genelde iyi tolere edilir. Çok az yan etkileri vardır. En çok görülen yan etkiler, başağrısı ve ardından gelen ısınma hissidir. Tadalafil kaş ağrısı yapabilir. Sildenafil (Viagra) duyma azlığı da yapabilir. Araştırmacılar kişilerin pek çok preparatı denemelerini ve kendilerine en uygun en efektif, en iyi tolere edebildikleri ilacı kullanmalarını önermektedirler.
PDE-5 İnhibitörleri kalp krizi ve ölüm risklerini arttırır mı?
Doğru hasta grubunda PDE-5 İnhibitörleri ne kalp krizi riskini, ne ölüm riskini ne de kalp yetmezliği şikayetlerini arttırır. PDE-5 İnhibitörleri Sadece stabil olmayan kalp ağrılarında, anjina çekenlerde ve tansiyonu çok oynak olanlarda kullanılmamalıdır.
Kalp ağrısı (anjina) için verilen Nitrat Preparatları (Dil altı, sprey. Uzun etkili hap formu) alanlarda kontrol edilemez ölümcül tansiyon düşüklüğü yaptığından kesinlikle PDE-5 inhibitörleri ile birlikte kullanılmamalıdır.
Bu bilginin kullanlara her koşulda verilmesi şarttır. Acil servislere göğüs ağrısı ile gelen erkeklere mutlaka bu grup ilaç alıp almadıkları sorulmalıdır.
Konuya en iyi örnek olarak akla Jack Nicolson (Herry) ve Diane Keaton`un (Erika) oynadığı “Somethings Gotta Give” filmi geliyor. Orada Herry Viagra altında kalp krizi geçiriyor. Acilde gelen doktor ona ilk olarak Viagra alıp almadığını soruyor. Bana göre bu sahne eğitici olması açısından önemli. Milyonlarca kişi tarafından izlenen bu filmle, bu bilgi pek çok insana en kolay bu şeklide ulaşabilirdi. Bu bilgi gereksiz olan çok tehlikeli durumları en aza indirebilir.
PDE-5-İnhibitörleri hangi ilaçlarla birlikte dikkatli kullanılmalı?
Alfa blokör tipi tansiyon ilacı alanlarda dikkat etmek gerekir. Kalsiyum anatagonisti tansiyon ilaçları ile birlikte iyi tolere edilir. Verdanafil ile birlikte bazı antiaritmik ilaçlar önerilmez (Klas 1°A ve Klass 3)
Hormon tedavileri
Testesteron seviyesi düşük olan yaşlı kişilerde PDE-5 İnhibitörleri yanında Testesteron’un da verilmesi faydalı olabilir.
Her taşın altında iyi bir yaşam stili
Cinsel güçsüzlüğün sigara içen erkeklerde 2 kat, şeker hastalarında ise 3 kat daha fazla görüldüğü biliniyor.
Her koşulda iyi bir yaşam stili çok çok önemlidir. Sigarayı bırakmak, kilo vermek bunun başında geliyor. Sadece yaşam stili değişikliğinin olumlu etkileri 2 yıl sonra görülmektedir, PDE-5 ile olan kombinasyonda 3 ay sonra olumlu etkiler görülebilmektedir
Sağlıcakla kalın.
