Engellilere bakıcı yardımı; 5 yıl değerlendirme raporu
Haşim Sancar
Pro Infirmis Bern şehri yöneticisi
Bern Çevresi Engelliler Konferansı Yönetim Kurulu Üyesi
İki yıl önceki bir yazımda da belirttiğim gibi, asistanlık hizmeti 2012 yılından bu yana Malulen Emeklilik Sigortası’nda mevcut. Aradan beş yıl geçtikten sonra, bu yılın Ekim ayında Sosyal Sigortalar Kurumu (Bundesamt für Sozialversicherungen: BSV) bir değerlendirme raporu (Evaluationsbericht) yayınladı.
Bu değerlendirme raporu önemli bulguları içeriyor. Rapor, bakıcı yardımının amacına ulaştığını, bir engeli olan kişinin, kendi yaşamını kendisinin organize etmesinde büyük kolaylıklar sağladığını, kişinin meslek hayatında ve sosyal alanlarda toplumla kaynaştığını ortaya koyarken, kişinin bir engelli olmasına karşın, kendi başına bir evde oturabileceğini vurguluyor. Raporda, bunların yanında, bakıcı yardımının, ailelerin yükünü de hafiflettiği de ifade ediliyor.
Bakıcılık yardımının işleyişi
Bilindiği gibi, bakıcılık yardımı (Assistenzbeitrag) alabilmek için kişinin daha önce yardıma muhtaçlık tazminatı (Hilflosenentschädigung) alması gerekiyor. Yardıma muhtaçlık tazminatı, kişinin engelliliğinin derecesine göre ağır, orta ve hafif olabiliyor. Her dereceye göre belirli bir miktarda tazminat ödenmekte. Bakıcı yardımına başvurabilmek için hafif derecede yardıma muhtaçlık tazminatı da yeterli olabiliyor. Burada en önemli kıstas, kişinin kendi evinde yaşamasıdır. Kendi evi dışında (Heim’de) yaşayan engelliler bu haktan yararlanamıyorlar. İstisnai durumlarda, evde yaşamak şartı ile psikolojik engelliler ve okula giden çocuklar da bu olanaktan yararlanabilirler. Bakıcı yardımı, engelliye yardım etmek üzere, engelli kişi tarafından iş kontratlı bir veya birden fazla kişiyi işe almaya olanak sağlıyor. Başka bir deyimle, bakıcı yardımı alan kişi, kendisine bakacak kişiler için işveren konumuna geliyor.
Burada önemli bir kıstasa değinmekte yarar var. Bakıcı yardımı için alınan para, yardımı alan engelliye kalmıyor. Yardımı alan kişi bu parayı, çalıştırdığı kişi veya kişilere ödemek (her türlü sigorta primi dahil) ve ödemeyi kanıtlamak zorunda. Ne yazık ki, bakıcı yardımı alan kişi, eşini, çocuklarını, anne ve babayı bakıcı olarak işe alamıyor. Bu büyük bir sorun.
Yukarıdaki kısa genel bilgilerden sonra, tekrar değerlendirme raporuna dönelim. Rapor, bakıcı yardımı sayesinde, değerlendirmeye katılan ailelerin yüzde sekseninin bir engeli olan çocuklarının yaşam kalitesinin yükseldiği tespitini yapmakta. Bu oran, oldukça yüksek ve sevindirici bir tespit.
2016 yılında 2171 kişiye bakıcılık yardımı
Sosyal Sigortalar Kurumu, BSV, 2016 yılında bakıcılık yardımı için 2171 kişiye toplam 43 milyon Frank ödemede bulundu. Başvurulardaki sayının artarak yükselmesine karşı beş yıl içerisinde bu haktan yararlananların sayısının beklenen rakam olan 3000’nin altında kalması biraz şaşırtıcı.
Yardıma muhtaçlık tazminatı alanlar arasında ağır derecedeki kişiler, bakıcı yardımı alanlar arasında en yüksek grubu oluşturuyor ve oranlarının üstünde bir sayıya sahipler. Psikolojik hastalıklara sahip kişiler ise beklenin ve oranlarının altında bu hizmetten yararlanmaktalar.
Sosyal Sigortalar Kurumu, BSV, değerlendirmenin memnun verici olmasının yanında, bakıcılık yardımının tahmin edilen derecede kişilere ulaşılmamasından dolayı, engelliler alanında çalışan kurumlarla iyileştirmelere gidilmesi yönünde adımlar atılacağını belirtiyor.
Bakıcı bulmak sorun
Direk aile bağındaki kişilerin (eş, çocuklar, anne ve baba) bu hizmetin dışında tutulması kuşkusuz büyük bir eksiklik ve bu eksikliğin giderilmesi için gereken yasal düzenlemelerin yapılması gerekmekte. Bakıcı bulma konusu da oldukça sorun. Bazı yörelerde bazı kurumlar yardımcı olmaya çalışıyor, ancak kurumsal bir yapı henüz yok. Bakıcılık yardımı, işe alma ile ilgili olduğu ve yardımı alan kişiyi işveren konumuna düşürdüğü için, iş kontratının yapılması, kesintilerin (sigorta primleri, izin parasının ayrılması vs.) ve ödemelerin yapılması, oldukça karışık ve külfetli bir iş. Bu sebeple, konu bilgi sahibi olmayı gerektiriyor ve birçok kişi bu konuda bürokratik yükün altında kalıyor.
Pro Infirmis bu konularda yardımda bulunuyor. Size en yakın Pro Infirmis bürosuna başvurup bilgi ve yardım alabilirsiniz.
Pro Infirmis hizmetleri hakkında ayrıntılı bilgi ve bulunduğunuz bölgenin büro adresi için: www.proinfirmis.ch
Bağışlar için: PC 30-13891-5
