Engelliler alanında bakıcı yardımı
Haşim Sancar
Dipl. Sozialarbeiter HFS
Leiter Beratungsstelle Pro Infirmis Bern-Stadt
Engelli bir kişi, bakımı için işveren olarak bakıcı (asistant) tutabiliyor.
45 yaşındaki Bayan A., borçlanmış bir şekilde yardım aramak amacı ile Pro Infirmis’e müraacat eder. Bayan A. ile temel iletişim dilimiz Fransızcadır. Yürüme zorluğu çekmesi sebebi ile malülen emeklidir ve ekonomik durumunun iyi olmamasından dolayı, tamamlayıcı ödemeler (Ergänzungsleistungen) de almaktadır. Kendisine son dönemde yüklü bir vergi hesabı gelen Bayan A., malulen emekliliğe müraacat ettiğinde bir süre beklemek zorunda kalmış ve bu süre içersinde sosyal yardım almıştır. Daha sonra malulen emeklilik bağlandığında, geçmiş süre için kendisine birikmiş bir meblağ ödenmiştir. Ancak o süreçte sosyal yardım aldığı için bu para sosyal büroya gitmiştir.
Konuyu incelediğimde, gelen verginin sosyal yardıma giden meblağa tekabül ettiğini testip ettim. Bundan dolayı da bir itirazla, gelen verginin kaldırılması girişiminde bulundum. Vergi dairesi mazereti kabul edip vergi borcunu kaldırmayı kabul etti.
Bayan A. hareket kabiliyetinin kısıtlı olmasından dolayı, şu an sağlık sigortasınının (Krankenkasse) ödediği Spitex yardımından faydalanıyor. Ancak, alış-veriş, banyo ve gündelik hijiyenik yıkanmaları gibi konularda da yardım ihtiyacı duymakta.
2012 yılından bu yana Malulen Emeklilik Sigortası’nda Asistanlık hizmeti mevcut
Bayan A.’nın ihtiyaç duyduğu bu tür yardımlara, Malulen Emeklilik Sigortası‘nın (IVG) 2012 yılından beri yasaya aldığı bakıcılık yardımı (Assistenzbeitrag) ile cevap verme olanağı bulunmaktadır.
Bakıcılık yardımı alabilmek için kişinin daha önce yardıma muhtaçlık tazminatı alması gerekirken, bu yardım türü özellikle fiziksel bir engelliliği olan kişilere yöneliktir. Burada en önemli kıstas, kişinin kendi evinde yaşamasıdır. Kendi evi dışında (Heim’de) yaşayan engelliler bu haktan yararlanamıyorlar. İstisnai durumlarda, evde yaşamak şartı ile, psikolojik engelliler ve okula giden çocuklar da bu olanaktan yararlanabilirler.
Bayan A. daha önce yardıma muhtaçlık tazminatı almak için girişimde bulunmuş, ancak kendisinin verdiği eksik bilgiler sonucu (herhalde zorunlu Heim‘e gönderilmesi korkusundan), bu haktan yararlanamamış. Bayan A.nın hemfikirliliği ile durumu gözden geçirdik ve başvuru formunu birlikte doldurarak yeni bir müracaatta bulunduk. Gelen cevap bu kez olumlu oldu ve Bayan A.’ya hafif muhtaçlık tazminatı hakkı verildi. Bu yeni durum ile bakıcı yardımına başvurma hakkını elde etmiş bulunmaktayız.
Bakıcı yardımı başvuru formu (Selbstdeklaration), birçok detayı içerirken, formun oldukça titiz bir şeklide okunması ve dikkatlice doldurulması gerekiyor. Ne zaman, hangi konuda, ne kadar zamana (dakika hesabı üzerinden) ihtiyaç bulunmakta?
Daha sonra Kantonal IV kurumu görevli bir kişiyi Bayan A.’nın evine gönderir. Görevli formda yer alan aynı soruları bir kez daha sorup, özellikle ihtiyaç duyulan zaman konusundaki kendi kanaatini bir rapor haline getirir. Bu görüşme sırasında, bizim de yaptığımız gibi, konu hakkında bilgisi bulunan ve yetkin olan üçüncü bir kişinin de bulunmasında hayli bir yarar var.
Tüm bunların sonucunda, Bayan A.’nın bakıcı yardımı alma hakkına sahip olup olamayacağı, olabilecekse ayda ne kadar zaman hesaplanması gerektiğini belirten bir karar verildi. Gelen bu cevap Bayan A.’nın lehine bir karardı ki, olması gereken de buydu.
Bakıcı yardımı, Engelliye yardım etmek üzere, Engelli kişi tarafından iş kontratlı bir veya birden fazla kişiyi işe almaya olanak sağlıyor.
Bayan A. ’ya gelen Spitex’in masraflarını halen hastalık sigortası karşılıyor. Aldığı hafif yardıma muhtaç tazminatı ile herhangi bir kurumun karşılamadığı masrafları kendisi karşılayabiliyor. Bakıcı yardımı ise, kendisine yardım etmek üzere iş kontratlı bir veya birden fazla kişiyi işe almasına olanak veriyor. Bayan A., bu şekli ile olanakları ölçüsünde kendi yaşamını kendisi organize edebiliyor.
Yardıma muhtaçlık tazminatı (Hilflosenentschädigung)
İsviçre’de oturan ve günlük yaşamını sürdürürken başka insanların yardımına muhtaç malulen emekli herkes, örneğin; giyinmede, yemek yemede veya vücut bakımında, ya kısmi ya da sürekli bakıma muhtaç ise, yardıma muhtaçlık tazminatı alabilir. Bu tazminat, yardıma muhtaçlık derecesine bağlıdır, kişinin gelir ve mal varlığına bağlı değildir. Yardıma muhtaçlık tazminatını almış olanlar, bunu emeklilik yaşında da, AHV‘ ya ek olarak aynı miktarda alırlar.
Tamamlayıcı ödemeler
Tamamlayıcı ödemeler, yalnızca AHV ve IV için verilen maddi destektir. Tamamlayıcı ödemeler, eğer AHV ve IV maaşları, mevcut diğer gelirlerle birlikte geçimi sağlamak için yetmiyorsa yapılır. İsviçre’de kesintisiz en az on sene yaşamış herkesin tamamlayıcı ödemeler alma hakkı vardır.
Bakıcı yardımı (Assistenzbeitrag)
Bakıcı yardımı, henüz 65 yaşını doldurmamış, malulen emekli maaşı alan ve ek olarak yardıma muhtaçlık tazminatı (Hilflosenentschädigung) alan kişilere (en az 10 saat çalışanlara da) ödenmektedir. Bakıcı yardımı alan malulen emekli bir kişi, emeklilik yaşına geldiğinde bu hakkı birlikte emekliliğe taşıyabiliyor (Besitzstandsgarantie).
Emeklilik yaşından sonra, bakıcı yardımına yeni müraacatlar ne yazık ki kabul edilmiyor. Bakıcı yardımı, malülen emekli maaşı alan kişinin, kendisine yardım etmesi için, iş kontratı ile sosyal sigortalarını da ödediği, kişilere aktarması gereken bir yardımdır. Bu yardım için alınan para, iş kontratı ile üçüncü bir kişiye atkarılmadığı zaman, bu yardım verilmez. Bakıcı yardımı için iş kontratı, birinci dereceden yukarıya ve aşağıya akrabalar (anne, baba, çocuklar), evli ve kayıtlı eşler ile yapılamaz (kardeşler için olanaklı). Yani bakıcı yardımı ile malülen emekli kişi, bir nevi işveren konumuna geliyor. Parayı IV’den (Malülen Emeklilik Kurumu) alıp, kendisine bakan kişiye aktarıyor. Kullanılacağı alanlar: Ev işleri, alış veriş, boş zamanları değerlendirme, eğitim, çocuk bakımı ve günlük ihtiyaçları giderme (tuvalet, yıkanma vs.). Bakıcı yardımı için saat ücreti tatil parası da (Fr, 2.50) dahil olmak üzere Fr. 32.90 öngörülüyor.
Genel bilgiler, bakıcı yardımı için müraacatlar, kontratların düzenlenmesi, saat ücretlerinin hesaplanması ve diğer dikkat edilmesi gereken hususlar ile bakıcıların bulunması konularında, bulunduğunuz bölgedeki Pro Infirmis büroları sizlere yardımcı olacaklardır.
Intouchables filmi
Oliver Nakache ve Eric Toledano tarafından, gerçek bir hikayeden sinemaya derlenen ve başröllerini Omar Sy ile François Cluzet‘in paylaştıkları, 2011 yapımlı “Intouchables” filmini muhakkak görmenizi tavsiye ederim. Nefis bir film görmekle kalmayıp, aynı zamanda da kendinizi bakıcı konusunda bilgilendirmiş olacaksınız.
