Schaffhausen’de porselen boyama sanatı

İşyerine girer girmez de sanki şehrin o tarihi, mistik dokusu kucaklıyor bizi. Adeta Müze havasına bürünmüş el yapımı antik nitelikte vazolar, sanat ve zevkle içiçe dokunmuş tabaklar, bardaklar. Herbiri sabırla işlenmiş, nakşedilmiş  ince ince.

Şöyle bir gezelim derken o çeşitlilik ve güzellikler içinde doymak bilmez bir izlenceye kaptırdık kendimizi. Yanısıra Deniz Hanım Porselen yapım sanatı ile ilgili bilgi veriyor bize;

Porselenin öyküsü MS.1000 de Çin’ de başlamış. Portekizli denizciler tarafından Avrupa’ya getirilen bu madde  ilk kez Marco Polo tarafından „Porselen” olarak adlandırılıyor.

Bir süre sonra Porselen Avrupa soyluları için prestijin simgesi haline gelince, uzun yıllar boyunca formülünün keşfi için servetler harcanmış. Nihayet Çin’deki ilk üretimden yaklaşık 700 yıl sonra 1707’de Avrupa’nın ilk porseleni Almanya- Meissen’de üretilmiş.

Sonrasında ise Porselen üretiminin en uzun ve zahmetli süreci  olan dekorasyon kısmı başlıyor. Şu anda Dünya`da üretilen porselenlerin sadece %1 i el ile işlenmektedir ve bu el işlemesi ürünler yıllar geçtikçe değerlenerek antik niteliğe bürünmektedir.

İşte Deniz Demiral Doğan da bu %1 lik dilimde bu mesleği inadına yaşatmaya çalışan, antik ürün yaratanlardan biri. 22 yasında iken hobi olarak başlamış bu işe Deniz hanım, sonra da tutulmuş.

28 yıldır hala sevgiyle tutkun yaptığı ise. Öyle ki bu iş uğruna 1 yıl devam ettiği Brüksel Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi`ni bile bırakmış. Deniz hanim Porselen boyama sanatına dair sorularımızı yanıtladı;

Ne tür boyalar? Karışımları nasıl oluyor?

Hakiki toz boya bunlar, özel olarak yapılır. Hepsinin doğadan toplanan renk özellikleri vardır. Bunlar uzun süre kaldıkça yağa dönüşüyor. Bu madde ile boya karıştırılınca da ortaya poresellan boyası çıkıyor. Bu aşamada terebentin yağı çok önemli mesela.

Boyama tekniğinde ne kullanıyorsunuz?

Değişik boyama tekniklerine göre değişik yağ özellikleri var tabii ki. Örneğin karanfil yağı vardır. Enis yağı vardır kullandığımız.

Nasıl nakşediyorsunuz desenlerinizi?

Divit kalemle işliyorum nakışları. Divit üçünün çok sivri olması lazım. Bu şekilde çok ince ve belirgin detaylar da çizebiliyorum Firca ile de çalışıyorum. O zaman başka yağlar kullanıyorum. Farklı tekniklere göre farklı yağlar kullanıyorum yani.

Sonra ki aşama?

Her ince çizim sonrası bunları fırında yakmak lazım, yoksa çabucak silinirler. Bu çalışma uzun bir zaman alıyor. Her biri ile tek tek ve itina ile uğraşmak gerekiyor. Bir parça bitmeden en azından 3 kez fırında yakıyoruz.  Bazen öyle işler var ki en az 10 kez yakmak zorunda kalıyoruz. Daha sonra sıvı altın ile boyuyorum kenarları, hakiki altın olduğu için oldukça pahalıdır.

Hakiki altın?

Evet, beyaz altın kullanıyorum çoğu zaman.

Yakma işlemine dönersek tekrar, neye göre değişiyor yakma?

İşlenen desenin zorluğuna ve farklılığına göre değişiyor.İnceliklerine göre, üstüste aralıklarla, desenler işleniyor. Bu işlemlere göre yakma derecesi de 700-ile 800 derece arasında değişebiliyor. Ne kadar çok yakarsanız, desen o kadar iyi işliyor porselene.

Porselen resimleme sürecinde nelere dikkat ediyosunuz?

Öncelikle Porsellanın kalitesine ve desenlerin güzel olmasına dikkat ediyorum.

Çizimlerinizde nelerden ilham alıyorsunuz?

Bir çok şeyi doğa veriyor bana. Ağaçlara, çiçeklere bakıyorum. Çiçekler en büyük ilham kaynağım.

Yaptığınız iş ne aşamada şimdi? 

Gittikçe azalan bir çalışma şekli bu. Yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Çünkü bunun gibi el işlerini herkes görmüyor, fiyat olarak da pahalı.

Bu işin sürekliliği için ne tür çabalarınız var?

Her yaş grubundan, 7 yasından 90 yaşana kadar, farklı kursiyerlerim var. Bu şekilde bu işin sürekliliği sağalamaya çalışıyorum.

Nasıl bir motivasyon sağlıyor yaptığınız iş?

Bu işle ugastiğinızda sevdiklerinize özel hediyeler yapabilirsiniz, Bu çalışmada kişisel özellikllerinizi katarak,ortaya size özel olan şeyler çıkarabiliryorsunuz. Ve de bir kültürdür posellan boyama. Yanısıra gündelik yaşamın stresinden kaçmak için çok iyi bir uğraş. Sürekli olarak haftada bir düzenli gelen 45 Kursiyerim var, bu şeklide bir arkadaşlık ortamı da yaratmış oluyoruz.

Deniz hanım son olarak bu sanatın yaşaması gerektiğini dillendiriyor. Yeni ilham arayışları içerisinde, farklılıklar peşinde olan Deniz Demiral Doğan, bu kapsamda en kısa zamanda Türkiye`ye, özellikle Kütahya`ya gidip, çini yapımı ile ilgili çalışmaları gözlemlemek  ve fotoğraflamak istediğini belirtiyor.

Yolunuz Schaffhausen`a düştüğünde tarihsel kentin dokusu arasında saklı kalmış Porselenleri ve porselen boyama sanatını mutlaka  görmenizi tavsiye ederiz.

Adres;

PORZELLAN-MALATELİER

UNTERSTADT 29

8200  SCHAFFHAUSEN