Emekliler için tamamlayıcı ödemeler (Ergänzungsleistungen)

Haşim Sancar

Pro Infirmis Bern şehri yöneticisi

Bern Çevresi Engelliler Konferansı Yönetim Kurulu Üyesi

Tamamlayıcı ödemeler (Ergänzungsleistungen:EL), emekliler (AHV) ve malülen emekliler (IV) için öngörülen maddi ek destektir. Tamamlayıcı ödemeler, eğer AHV ve IV maaşları, mevcut diğer gelirlerle birlikte kişinin ve ailesinin geçimi sağlamak için yetmiyorsa yapılır. Bazı istisnai durumlarda malülen emeklilik maaşı olmaksızın da kişiye sadece tamamlayıcı ödemeler de bir karar ile verilebiliyor. Yabancılar İsviçre’de 10 yıl, ilticacılar ve Türk vatandaşları (ikili anlaşmadan dolayı) 5 yıl oturum süresinden sonra, engellilikleri kanıtlanmışsa, malülen emekli maaşı olmaksızın da (üçyıllık prim ödenmemişse) istisnai tamamlayıcı ödemeleri isteyebilirler.

Tamamlayıcı ödemeler yasasını (ELG) tüm boyutları ile böyle kısa bir yazıda ele almak elbetteki olanaklı değil. Aşağıda tamamlayıcı ödemelerle (EL) ilgili, bakım evlerinde yaşamayan, özel bakıma ihtiyacı olmayan kişilerin alabilecekleri yardımlar ile ilgili bazı genel bilgiler vermek istiyorum. İstisnai durumlarları bu yazı çerçevesinde ele almak ne yazık ki mümkün değil.

Tamamlayıcı ödemelerin (EL) vergi kapsamına girmediğini ve yasaya uygun alınmışsa, geri ödenmesi gerekmeyen bir sigorta biçimi olduğunu, ayrıca belirtelim. İlk müraacatta, geriye dönük olarak malülen emeklilik maaşının alındığı tarihten itibaren, daha sonra ise 15 aya kadar geriye dönük hak istemlerinde bulunulabilinir. Tabi ki gelir, gider, aynı evde oturan kişilerin sayı ve adres değişikliklerini (yeni kontratla birlikte) gibi tüm değişiklikleri sürekli bildirmek gerekiyor.

Peki hangi durumlarda, kimlere ve ne kadar tamamlayıcı ödemeler yapılır?

Eğer kişi, kendisini (evlilerde ailesini) geçiremeyecek bir gelire sahip ise, ki bu da öngörülen tamamlayıcı ödemeler bütçesinden daha az bir gelire sahip olma anlamına gelir, kişiye tamamlayıcı ödemeler yasasına göre, ek yardım yapılır.

Bu yardım için yapılan bütçede öngörülen en fazla ev kirası miktarı, tek kişi için, yan ödemeler dahil gerçek kira ve en fazla 1’100, evli çiftlere ve kaç çocukları olduğuna bakılmaksızın, yine yan ödemeler dahil en fazla 1’250 Frank‘tır. Tekerlekli sandalye kullanmak zorunda olan engellilere, ayrıca elverişli daireler için 300 Frank ek kira ödenir. Hastalık sigortası için her yetişkin için 470 civarında, çocuklar için 100 Frank civarında hesaplanır. Mutfak, elbise, elektrik, gaz, sinema, tiyatro vs. diğer tüm giderler için tek kişiye 1’607 Frank bütçeye alınır. Aileler için (örneğin çocuksuz eşlere 2’411 Frank), kişi sayısı yükseldikçe aynı oranda olmayan bir artış ile daha yüksek meblağlar öngörülüyor.

Giderler olarak yukarıdaki meblağlar hesaplandıktan sonra, kişinin ve aynı evde oturan aile bireylerinin (okuyan ergin çocukları dahil) tüm gelirleri (emeklilik maaşı, pensiyon kasa dediğimiz ikinci emeklilik sandığı, nafakalar vs.) hesaplanır. Malülen emeklilik kurumundan alınan ve belirli bir amaç için ödenen, yardıma muhtaçlık tazminatı (Hilflosenentschädigung),  bakıcılık yardımı (Assistenzbeitrag) gibi gelirler göz önünde tutulmaz. Eğer kişi veya eşi veya aynı evde oturan ve bütçede yer alan çocukları çalışıyorlarsa (staj gelirleri dahil olmak üzere), iş ücreti olarak alınan maaştan bir yıl için tek kişiden 1’000, aileler için 1’500 Frank düştükten sonra, geri kalan meblağın üçte ikisi gelir hanesine yazılır. İşten edinen gelirin üçte biri, kişinin çalışması için motivasyon olarak kişiye bırakılır. Faiz gibi gelirler de bütçede gözönünde tutulur. Yüzde yüz malülen emekli olmayan kişilerin, kalan engelli olmayan kısmı için veya çalışmayan eşleri için, düzenli bir şekilde iş aradıklarını kanıtlayamazlarsa, ilgili kurum kişinin kazanabileceği bir geliri (hypotetische Einkommen) bütçeye gelir olarak ekleyebilir.

Kişinin birikimi var ise, tek kişi için 37’500, evliler ve aileler içinse 60’000 Frank’a kadar olan meblağ muaf tulur, yani göz önünde tutulmaz. Taşınmaz mülklerde (yurdışındakiler de dahil) ise vergi değeri göz önünde tutulur ve ipotekler (borçlar) çıktıktan sonra, oturulan evlerde kalan meblağdan 112’500 Frank muaf tutulur. Kalan meblağ var olan nakit birikimle topanır ve bundan daha önce sözünü ettiğimiz tek kişi için 37’500 (Freibetrag), evliler ve aileler içinse 60’000 Frank çıkarıldıktan sonra kalan kısmın malülen emekliler için 1/15’i (AHV-emeklileri için 1/10’u) (Vermögensverzehr) alınır ve 12 aya bölündükten sonra, her ay için bu miktar oranında, yapılan bütçede kesintiye gidilir.

Bunu bir örnekle açıklamaya çalışalım:

Malülen emekli birisinin kendi oturduğu bir dairesinin olduğunu ve vergi değerinin 200’000 Frank olduğunu varsayalım. Bu evin 50’000 Frank hipoteğinin olduğunu düşünelim. Kişinin ayrıca 40’000 Frank birikmiş nakit parası bulunmakta.

Evin değeri:                  200’000 Frank

Kendi oturduğu için:    -112’500 Frank

Kalan:                             87’500 Frank

Hipotek:                         -50’000 Frank

Kalan:                             37’500 Frank

Birikmiş para                  40’000 Frank

Toplam                           77’500 Frank

Muaf tutulan meblağ      -37’500 Frank

Kalan:                            40’000 Frank

Malülen emekliler için bu 40’000 Frank ‘ın 1/15’i alınması lazım, ki buda yılda 2666 Frank yapmaktadır. 12 aya bölersek, kişinin bütçesinden her az 222 Frank kesilmesi gerekiyor.

Tamamlayıcı ödemeler, ek olarak, kişinin senede ödemesi gereken sağlık hizmetlerinin yüzde 10’unu (Franshising dahil) ve 1’000 Frank’a kadarını da karşılar. 1’500 Frank’a kadar direk, üstündeki meblağlar için daha önceden izin alınması koşulu ile, diş tedavisi giderlerini de karşılar.

Tamamlayıcı ödemeler hak edildiği takdirde (AHV veya IV), kişinin milliyetine bakılmaksızın İsviçre’de yaşayan herkese, burada yaşamak koşulu ile ödenir. Yurtdışına gidildiğinde, her seferinde en fazla üç ay, yılda altı ayı geçmemek koşulu bulunmakta. Bu süreler geçildiğinde, fazla geçen süreler kesilir. Yurtdışında çıkıldığında verilen sınırların aşılması, istisna olmaktan çıkıpta sıkça tekrarlanması durumunda daha ciddi sorunlara maruz kalmanıza neden olabilir.

Tamamlayıcı ödemeler ile ilgili sorularınız olduğunda, gerek oturduğunuz belediyelerin ilgili kurumlarına (yaş haddinden emeklilik durumunda), gerek Kanton’ların ilgili kurumlarından (AHV-Zweigstelle) bilgi alabilirsiniz. Engelliler, yörelerindeki Pro Infirmis kurumlarından direk, detaylı ve özel konular için güvenirli bilgi için başvurularda bulunabilirler.

Pro Infirmis hizmetleri hakkında ayrıntılı bilgi ve bulunduğunuz bölgedeki büro adresleri için: www.proinfirmis.ch

Bağışlar için: PC 30-13891-5