Emekli ve malulen emekliler için tamamlayıcı ödemelerde (Ergänzungsleistungen- EL) 2021’den itibaren kiralar
Haşim Sancar
Pro Infirmis Bern şehri yöneticisi
Bern Çevresi Engelliler Konferansı Yönetim Kurulu Üyesi
HaberPodium’un Nisan 2019 sayısında, tamamlayıcı ödemeler yasasında (ELG), büyük bir olasılıkla 2021 yılından itibaren devreye girecek bir dizi değişikliğin (revizyon) olduğunu belirtmiştim.
Kuşkusuz bu değişikliklerin başında yer alan ve bir çok kişiyi ilgilendiren konu ev kiraları.
Konuyu biraz daha detaylı ele alayım. Çünkü ev kiralarındaki değişiklik, bazı durumlarda sistemde de bir değişikliği birlikte getirdi. Bu değişiklik maalesef engelli veya emekli olan bazı kişilerin lehine ama bazı kişilerin aleyhine bir değişiklik.
Önce ev kiralarının yeni değişiklikle nasıl şekillendiğine bir göz atalım;
Ev kiraları
EL bütçesine göre şimdiye kadar var olan en fazla ev kirası miktarı, tek kişi için, yan ödemeler dahil gerçek kira ve en fazla 1’100 frank, evli çiftlere ve kaç çocukları olduğuna bakılmaksızın, yine yan ödemeler dahil en fazla 1’250 franktır.
Yeni değişiklikle birlikte, ev kiraları arttırılıp, oturulan bölgeler üçe ayrılarak ve birlikte oturan kişilerin sayısına göre değişik kiralar öngörülmekte. Öngörülen aylık kiralar;
Kişi sayısı Merkezler Agglomerasyon Kırsal alan
Tek kişilik hane: 1’370 1’325 1’210 Frank
İki kişilik hane: her yer için ayda 250 Frank ek
Üç kişilik hane: 180 Frank ek 150 Frank ek 150 Frank ek
Dört kişilik hane: 160 Frank ek 150 Frank ek 130 Frank ek
Tekerlekli sandalye kullanmak zorunda olan engellilere, ayrıca elverişli daireler için şimdiye kadar olan ayda 300 franklık ek kira, yeni düzenleme ile 500 franka çıkarıldı. Düzenlemede kiraların on senede bir gözden geçirilmesi de öngörülüyor.
Ev kiraları yukarıdaki gibi tek kişi veya aile için hesaplanacak. Ancak, ergen yaştaki (18 yaş üzeri) kişiler, evli olmadıkları veya reşit olmayan çocukları ile oturmayıp, başka insanlarla aynı dairede yaşıyorlarsa, kira sisteminde yeni bir uygulama ile karşılaşacaklar.
Şimdiye kadar olan kira uygulaması
EL’e göre, ev kirası engelli kişinin payı için en fazla olan 1’100 franka kadar yükselebiliyordu. Ek olarak, tekerlekli sandalyeliler için 300 frank daha alınabiliyordu. Yani iki kişi bir daire tuttuklarında kirası 2’200 frank olduğu zaman, EL alan engelli veya emekli kişi için 1’100 frank alınabiliyordu.
Yeni kira uygulaması
Yeni uygulamada, yalnız yaşamayan herkes için, bir dairede yaşayan kişi sayısına göre yukarıdaki tabelada göründüğü şekilde ev kirası ödemesi yapılacak. Yine yukarıdaki örneği ele alırsak, iki kişi için (evli olup olmadığına bakılmaksızın) örneğin şehir merkezi için en fazla 1’370 frank artı 250 frank, yani 1’620 frank (sandalyesiz) ödeme yapılacak. EL bütçesinde ev kiralarının 2021’de devreye gireceği sistemde, tek başına yaşayan emekliler ve engelliler ve aileler için kira yükseltilmesi söz konusu iken, bütçesinde olmayan başka insanlarla ev kiralayan kişiler için bir dezavantaj bulunmakta. Bu durum maalesef emekli veya malulen emekli olan kişinin aleyhine bir durum.
Yeni değişikliğin ek ödemeler sandığına finansman yükü ne olacak?
Yeni uygulama ile kısıtlama düşünülmüştü. Ancak, bu uygulama ters bir tepki yaratıp EL bütçesine daha fazla yük getirebilir iddiası söz konusu.
Ulusal parlamentoda verilen bir soru önergesine verilen cevaba göre; eğer şimdiye kadar başkaları ile kolektif dairelerde yaşayan engellilerin %40’ı tek kişilik özel evlere, %10’u Heim’e giderse, takriben 50 milyon franklık ek bir masrafın söz konusu olabileceği belirtilmekte.
Sonuna kadar düşünülmemiş bir değişiklik gibi görünmekte. Bu sebeple ya yasanın tekrar değiştirilmesi gerekecek (pek olanak vermiyorum) ya da sonuca katlanmak gerekecek.
Kolektif dairelerde yaşayan engellilerin %50’si gerçekten yalnız başlarına, yeni özel evlere taşınırlar mı? Bu soruyu cevaplamak için zamanın henüz erken olduğu kanısındayım.
Pro Infirmis hizmetleri hakkında ayrıntılı bilgi ve bulunduğunuz yörenin büro adresi için: www.proinfirmis.ch
Bağışlar için: PC 30-13891-5
