Dick Cheney örneğinde kalp yetmezliği
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
Bern Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
Kardiyoloji Bölümü Öğretim Üyesi
O zamanlar çıkan gazete başlıkları “ Cheney ìn kalbi atmıyor” idi, bu onun kalpsiz biri olduğunu söyleyen muhaliflerini destekler nitelikte bir açıklamaydı.
Dick Cheney’ì hatırlarsınız. 2000 yılında, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George W. Bush zamanında, başkan yardımcılığı yapmıştı. Cheney, Florida `da başkanlık seçimi sonrası oylar tekrar sayılırken rahatsızlanmıştı . Yatağında uyurken şiddetli göğüs ağrıları ile kıvranan Cheney önce seçim sonuçlarına canının sıkıldığını düşünse de, daha sonra 4. kalp krizini geçirdiğini çok çabuk anlamıştı. Ve bu son kalp krizi de olmayacaktı. Bu 4. krizinden sonra ABD başkan yardımcısı olmuştu ve bu süreçte de kalp yetmezliği hastası olmuştu. Cheney`e kalp yetmezliği ilaçlarının yanında ağır ritm bozuklukluğunu anında tedavi edebilen primer profilaktik implante edilen otomatik defibrilatör takılmıştı. O sayede, 2009 yılında arabasını park ederken geçirdiği ağır ritm bozukluğunda hayatta kalmayı başarabilmişti.
Onayladığı “Waterboarding” yöntemi (ağır boğulma hissi veren işkence yöntemi) sanki onu bulur ve ona yaşatılır gibi 5. kalp krizi ile kalp yetmezliğinin en ağır şekli terminal dönemine ulaşmıştı. Artik nefes alması da zorlaşmıştı. Bu durumda artık kalp nakli gerekecekti ve uygun kalp bulununcaya kadar hayatta kalabilmesi için sol kalbini destekleyen destek ünitesi (sol karıncık desteği) takılmıştı Cheney’e.
O zamanlar çıkan gazete başlıkları “ Cheney’in kalbi atmıyor” idi , bu onun kalpsiz biri olduğunu söyleyen muhaliflerini destekler nitelikte bir açıklamaydı. Tam iki yıl sonra herkesin onun artık ölmüş olduğunu düşündüğü bir anda, (71 yaşında ) Cheney kalp nakli olup eskisinden çok daha sağlam bir kalple gazete başlıklarını süslemişti.
Cheney’in hastalık sürecinden kalp yetmezliği hakkınde ne öğreniyoruz
1) Kalp yetmezliği optimal tedaviye rağmen ilerleyici bir hastalıktır.
2) Çeşitli yöntemler zamanında uygulanırsa başarılı olunabilir.
3) Dıştan kalp desteği sağlayan destek üniteleri (sol karıncık destek ünitesi, assist device) ilaca yanıt vermeyen vakalarda köprüleme için (ya da nakil olmasa bile hayatta kalabilme için destiny therapy) uygulanabilir önemli yeni yöntemlerdir
4) Kalp nakli çok az insan için mümkün olabilmektedir. (hele de yaş 70’i geçmişse)
Kalp yetmezliği nedir?
Genel anlamda kalbin pompa gücünün vücudun oksijen ve enerji ihtiyacını karşılayamayacak zayıflaması durumuna denir. (pompalama gücünün sağlam ama esnekliğinin bozulduğu diastolik kalp yetmezliği de vardır).Türkiye`de yaklaşık 1.8 Milyon insanın kalp yetmezliği hastası olduğu tahmin edilirken, böylesi bir tahmin, nüfusa oransal olarak İsviçre için de hesaplanabilir.
Kalp yetmezliği çeşitleri
Sağ kalp yetmezliği:Sağ karıncık yetmezliği, yani oksijeni yetersiz kanın akciğere iletilmesi durumu. Tipik olarak hastada ödem görülür ayaklar şişer, karın şişer, karaciğer büyür, hazımsızlık, iştahsızlık görülür, gece sık idrar sökme görülür.
Sol kalp yetmezliği: Sol karıncık yetmezliği, oksijeni yetersiz kanın genel dolaşıma iletilmesi durumu. Hastada nefes darlığı vardır. Hızlı nefes alma, özellikle geceleri zor nefes alma, nefes darlığı ile uyanma ve bu nedenle yastık sayısının arttırılması, çarpıntı, baygınlık hissi, terleme,kuru öksürük görülür
Global kalp yetmezliği: iki karıncığın yetmezliği durumu. iki yetmezlikte görülen bulguların ve şikayetlerin karışımı görülür.
Sistolik: Sol karıncığın kasılmasını etkileyen durumlar, sistemik dolaşıma iletilen atım volümünün yetersizliğinden kaynaklanan yetmezlik.
Diastolik: Sol karıncığın esnekliğini/ gevşemesini etkileyen, kısıtlayan yetmezlik.
Akut kalp yetmezlik: Dakikalar, birkaç gün gibi kısa bir sürede ani gelişen yetmezlik.
Kronik kalp yetmezliği:Haftalar, aylar, yıllardır var olan yetmezlik.
Kalp yetmezliğinin nedenleri
Koroner arter hastalığı, kalp krizi sonrası, hipertansiyon, kalp kapak yetersizliği, kapak darlığı, kalp kası hastalıkları ve yangıları, doğmalık (konjenital) kalp hastalıkları, alkol hastalığı, kalp ritm bozuklukları, tiroid bezi aşırı fonksiyonu, kansızlık (anemi) , akciğer basıncı yüksekliği ( nedensiz, ilaca bağlı, hastalığa bağlı), kalp çevresi zarı iltihabı nedeni ile gelişebilir.
Kalp yetmezliği için risk faktörleri
Hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, şeker hastalığı, sigara ve alkol içiciliği, kilolu olmak.
Kalp yetmezliği fazları (New York kalp birliği sınıflaması)
NYHA 1
Günlük işleri yaparken yorgunluk, nefes darlığı, ritm bozukluğu hissetmeme
NYHA 2
Günlük işleri yaparken, özellikle merdiven çıkarken, yokuş yukarı çıkarken normalin üzerinde yorgunluk, nefes darlığı hissetme ya da ritm bozukluğu oluşması
NYHA3
Çok hafif işler yaparken dahi yorgunluk. Nefes darlığı hissetme ve ritm bozukluğu oluşması.
NYHA 4
Şikayetlerin dinlenimde dahi olması, konuşurken dahi nefes darlığı hissetme ve yorulma.
Tanı nasıl konur?
Aile hekimi şikayetler ve muayene neticesi süphelenip EKG, akciger röntgeni, kan testi (BNP, pro BNP) yapar. Kesin teşhis Kardiyolog`da Ekokardiografı (yerine göre Anjiyo) ile konulur.
Kalp yetmezliği tedavisi
Kronik kalp yetmezliğinin tedavisi pek çok sütun üzerinden yapılmakta. En önemlisi gereken ilaçları gereken dozlarda düzenli almaktır. (örneğin converting enzim inhibitörleri, betablokerler, idar söktürücüler, digoksin,kan pıhtılaşmasını önleyen ilaçlar, ritm ilaçları vs).
Herhangi bir ritm bozukluğnda bunun ilaçla ya da elektro şokla düzeltilmesi ya da girişimsel yöntemlerle tedavi edilmesi (yakma) yöntemi. Gereken aşamada kalp pili (resinkronize eden tipi) ve öldürücü ritm bozukluklarından koruyan defibrilatör (cilt altı uygulanan) implante edilmesi. Bunun yanında hastaya uygun hareket tedavisi ( kalp yetmezliği programı) yaptırılması.
Komplikasyonları
Kalp yetmezliği ani dekompanze olabilir. (kalp krizi, ağır ritm bozuluğu, kalp kası enfeksiyonu) Hasta ağırlaşabilirken, bu da ani şok ve kan basıncı düşmesine ve dolaşım sisteminin etkilenmesi ile çoklu organ yetmezliğine sebep olabilir.
Kronik ilerleyici kalp yetmezliğinde ani kalp durması sonucu ölüm görülebilir. Bu hastalar kalpte ve akciğerde pıhtı geliştirip buna bağlı akciğer embolisi, kalp krizi ve inme ile de hayatlarını kaybetmektedirler.
Prognozu (ilerlemesi) nasıl etkilenebilir
Gereken tedavinin zamanında uygulanması ile mutlaka etki edilebilir. Genel anlamda çok ölümcül bir hastalıktır. Günümüzdeki tedavi yöntemleri ile mortalite biraz azaltılabilmiştir. Yaşı ileri hastalarda prognoz daha kötüdür. Tedavi ile hastalığın gelişim hızını kesmek mümkündür.
En önemlisi kalp yetmezliği daha oluşmadan önlem almaktır
Sigara ve alkolden uzak durmak, kısıtlı tuz tüketmek (5 gr/gün altı), fazla kilolardan kurtulmak için düzenli beslenmek ve spor yapmak kalp yetmezliği öncesinde alıncak bazı önlemler olarak sıralanabilir.
