Covid-19 ve mikro besin öğeleri

Berna Çoban

Diyetisyen

diyetisyenbernacoban@gmail.com

Koronavirüs’ün neden olduğu dünya çapındaki salgın her geçen gün dalga dalga yayılarak ve mutasyonlara uğrayarak yaşamın her alanında büyük etkilere yol açtı. Aşılama ve tedavi faaliyetleri sürse de bağışıklık sisteminin güçlü olması hastalığın seyrine ve tedavisine olumlu katkı sağlamaktadır.

Beslenmenin önemine dikkat çekerken sadece protein, karbonhidrat ve yağlar gibi makro besin öğelerinden bahsedemeyiz. Güçlü bir bağışıklık sistemi için vitamin ve mineraller gibi alt başlıkları olan mikro besin öğeleri büyük önem taşıyor. Hastalıkların seyri ve şiddeti, ölüm oranları ve tedavi başarısı mikro besin öğelerinin oranları ile direkt ilişki içerisinde. Mikro besinler aynı zamanda makro besinlerin maksimum verimlilikle kullanımı için önem taşımakta.

Covid-19 salgını sürecinde uygun tıbbi tedaviye ek olarak, dengeli bir beslenme programı ile birlikte A, B12 ve diğer B grubu vitaminleri, D ve E vitaminleri ile selenyum, çinko, bakır gibi mineraller faydalı olabilir.

Yapılan çalışmalar gösteriyor ki, D vitamini seviyesinin yeterli olması hastalığın daha hafif atlatılmasına ve yoğun bakım ihtiyacının azalmasına olanak sağlıyor. Çünkü D vitamini temelde bağışıklık sisteminin daha güçlü olmasını sağlıyor ve Tip 2 diyabet, obezite gibi hastalıklar daha az görülüyor.

D vitamini Covid-19 sürecinde gözlemlenen sitokin fırtınasını azaltarak hücresel bağışıklığı desteklemektedir. Özellikle Avrupa ülkelerinde D Vitamini seviyesi ile vaka sayısı arasında ters bir korelasyon bulunmuştur. Kuzey Avrupa ülkelerinin beslenme alışkanlıklarında balığı tercih etmeleri ve besin zenginleştirmede D vitamini kullanmaları, bu ülkeleri vaka ve ölüm oranlarında avantajlı bir duruma getirmiştir. Sonuç olarak D vitamininin korona virüsün tedavi sürecine olumlu katkısı vardır denebilir.

A vitamini “anti- infektif” vitamin olarak adlandırılır ve viral solunum yolu hastalıkları üzerinde, immün cevap arttırmada önemli rol oynar. Bağışıklık fonksiyonunun arttırılmasında hem hücresel hem de humoral bağışıklık yanıtlarında düzenleyici fonksiyon göstermektedir. Antikor üretimi ve nötrofiller, monositler, makrofajlar, T ve B hücrelerinin gelişmiş fonksiyonu üzerine etkileri ile bağışıklık yanıtını destekler.

C vitamini güçlü bir antioksidan özelliğe sahip olup, antikor üretiminden T lenfosit artışına kadar bağışıklık sistemi üzerinde etkin rol oynar. Enfeksiyonun seyrine bağlı olarak miktarları azalabilir ve takviyesi IV olarak gerekebilir. Genel anlamda beslenme programına C vitamini yüksek besinler eklemek öncelikli tercihimiz olmalıdır.

E vitamini antioksidan özelliği ile immun sistemine olumlu katkısı olan bir vitamindir. Bağışıklık hücre zarlarına karşı koruyucu etkisiyle, oksidatif stresin azaltılması yoluyla gerçekleştirir ve hücre bütünlüğünü korur. Dışardan takviyeleri yerine beslenme ile alınması daha doğru bir tercih olacaktır.

Çinko, büyüme ve gelişme sürecinden, bağışıklık fonksiyonunun korunmasında önemli rol oynayan, aynı zamanda enzimatik fonksiyonların çoğuna etki eden ve insan vücudundaki düzenleyici olarak önem taşıyan bir mikrobesin öğesidir.  

Metabolizmada 300’den fazla enzim ve 1000’den fonksiyon çinkoya gereksinim duymaktadır. Çinko bağışıklığı düzenleyen hücrelerin normal işlevi ve gelişimi için gereklidir. Çinko, Koronavirüs’e karşı konak savunmasında önemli rol oynamaktadır. Hastalığın seyrine ve iyileşme hızına olumlu etki etmektedir.

Selenyum, antioksidan etkisi, tiroid hormonu metabolizması ve bağışıklık sisteminin düzenlenmesi gibi birçok mekanizmada rol alan ve birçok enzimin yapısına katılan bir elzem elementtir. Eksikliği söz konusu olduğunda virüslerin mutasyonları artar.  Selenyum miktarı ile Covid-19 iyileşme oranları arasında pozitif bir ilişki tespit edilmiştir.

Sağlıklı ve dengeli bir beslenme programı ile her besin grubundan ihtiyaca uygun tüketmek insan bedeninin makro ve mikro besin ögesi ihtiyaçlarını karşılayacaktır. Kan tahlilleri sonucu ihtiyaç duyulursa takviye yapılabilir. Salgın sırasında kontrolsüz supplament kullanımına dikkat edilmelidir.