Çocuklarda düztabanlık

Op. Dr. Serkan ERKUŞ

s.erkus@ymail.com

Taban çökmesi, ayak içi basma gibi farklı isimlendirmeleri de mevcuttur. Düztabanlık (pes planus), ayak iç kavsinin yerle temas edecek kadar kaybolduğu bir durumdur.

Çocukların yeni yeni yürümeye başladığı ve yürümeyi öğrendikleri ilk iki yaş civarında düztabanlık sık görülmektedir. Bunun başlıca sebebi, çocuğun ayak yapısında ön planda olan yoğun yağ dokusudur. Yürümenin öğrenilmesi ile birlikte bu yağ dokusu giderek azalır ve çoğu “düztaban” görüntüsü kendiliğinden iyileşmiş olur. Genellikle 10 yaş civarına kadar bu kavisin olgunlaşması devam eder ve bu yaşta görülme oranları ciddi anlamda düşüş göstermektedir. Düztabanlık, daha sıklıkta “esnek” formdadır. Yani çocuk oturuş ve yatış pozisyonunda iken ayak iç kavsi belirgindir; ancak üzerine bastığı anda ayak iç-orta kısımda çökme gelişir. Aynı şekilde parmak ucu yükselme yaptığında bu kavis yeniden oluşmaktadır. Bu durum esnek düztabanlık olarak ifade edilir. Genellikle ağrısız ve fonksiyonel olarak bir problem yaratmamakla birlikte düzelme görülebilir. Esnek düztabanlığı olan çocukların anne-baba ya da yakın akrabalarında da benzer durumlar sıklıkla görülmektedir.

Ayak kemik dizilimine etki eden kasların kuvvet dengesizliği, bazı kemik köprüleşmeleri, aşil tendon kısalıkları gibi problemlerin eşlik ettiği, yenidoğan döneminde fark edilen ayak deformiteleri gibi durumlarda patolojik düztabanlık söz konusudur. Nedene yönelik tedaviler ve sorunlar çözülmedikçe kendiliğinden düzelme beklenmez.

Yapılan pek çok çalışmalarda ortopedik bot (ayağa özel tasarlanmış) ya da tabanlık kullanımının yeri olmadığı gösterilmiştir. Ancak çocukta yürüyüşte yorulma, atipik ayak ağrıları, topukların aşırı dışa kayması gibi durumlar mevcutsa, destek amaçlı bu ürünler tercih edilebilir. Esnek düztabanlığı olan çocuklarda topuk yürüyüş, parmak ucu yürüyüş, ayak parmakları ile obje-kâğıt gibi nesneleri kavrayıp taşıma, ayak tabanını tahriş etmeyecek kum – çakıl – çimen gibi alanlarda çıplak ayak, ev içi çıplak ayak/çorap ile yürüyüş gibi egzersizler uygulanabilir. 8 – 10 yaş civarında olan düztabanlıklarda sadece ağrı değil aynı zamanda ciddi ayakkabı deformasyonları, yürüme güçlüğü, fonksiyon kaybı, zamanla ilerleme gibi durumlar söz konusuysa uygun bir değerlendirme ile cerrahi tedaviler uygulanabilir. Patolojik düztabanlıklarda ise nedene yönelik cerrahi işlemler en uygun dönemde titizlikle uygulanmalıdır.

Yürüyüş bozukluğu, sık yorulma, ayak ve bacaklarda aktivite sonrası ağrılar, ayak hareketlerinde kısıtlılık, ayakkabılarında ileri derece yıpranmalar, ayaklar serbest haldeyken iç kavisin görünmemesi gibi durumlar fark edildiğinde çocuğun uzman bir ortopediste danışılması önemlidir. Fizik muayene; yürüyüş – kas gücü – eklem hareket açıklığı gibi alt başlıklardan oluşan geniş bir değerlendirmeyi kapsamaktadır. Aynı şekilde, çocuğun kullandığı deforme olmuş ayakkabıların da ortopediste gösterilmesi ve muayene günü getirilmesi önemlidir.

Serkan ERKUŞ kimdir?

Üniversite eğitimini 2013 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde tamamlayan Serkan Erkuş, 2014 yılında İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde Ortopedi ve Travmatoloji uzmanlık eğitimine başlamıştır. 2019 yılında eğitimini tamamlayarak Hakkari – Van bölgelerinde zorunlu hizmetini gerçekleştirmiştir. Ardından İzmir’e tekrar dönerek buraya yerleşen Serkan Erkuş, özel muayenehanesinde hizmet sunmaktadır. Çocuk ortopedisi, travma, artroplasti ve spor yaralanmaları genel çalışma alanlarıdır.